ISSN:1792-2674
Το ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΚΡΗΤΗΣ (ΕΔΕΕΚ) και το e-Eπιστημονικό Περιοδικό ‘ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ’
σε Συνδιοργάνωση με:
την Περιφέρεια Κρήτης, την ΠΕ Χανίων, τον Δήμο Χανίων, το Παν/μιο Κρήτης, τον Ιατρικό Σύλλογο Χανίων, την ΠΕΠΣΥ, & τον Σύλλογο Ορίζοντα
σε συνεργασία με :
το Πολυτεχνείο Κρήτης, το Κέντρο Πρόληψης Εξαρτησιογόνων ουσιών, την Πανελλαδική Φιλοζωική και Περιβαλλοντική Ομοσπονδία, τους Δρομείς Υγείας, τις Διευθύνσεις Α/θμιας & Β/θμιας Εκπ/σης Χανίων, την ΚΕΠΠΕΔΗΧ- ΚΑΜ και τους περιαστικούς Δήμους: Πλατανιά, Αποκορώνου, Καντάνου-Σελίνου, Σφακίων, Κισσάμου
με την αιγίδα των:
Παν/μιο Στοκχόλμης, ΓΓΔΒΜ, ABF
Σας Προσκαλούν στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Κρήτη-Χανιά, 2017»-1η ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΠΟΛΗΣ για τον Εθελοντισμό & την Κοινοτική Ενδυνάμωση-Δράση
με θέμα:
«Η Πόλη Δικτυώνεται – Μαθαίνει να λέει ΝΑΙ στο συνάνθρωπο και στη ζωή»
Θεωρητικό πλαίσιο
ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ (Ν. Φωτόπουλος, ΓΓΔΒΜ-ΙΝΕΔΙΒΙΜ-ΚΔΒΜ, ΕΑΠ)
Ο εθελοντισμός στη σύγχρονη κοινωνία δεν μπορεί να οριστεί μονοσήμαντα και στατικά. Ιδιαίτερα στις μέρες μας που η κοινωνικοοικονομική κρίση έχει προκαλέσει πολλαπλές και ραγδαίες μεταβολές σε παραδοσιακούς ρόλους, στάσεις και αντιλήψεις. Θα μπορούσαμε λοιπόν να προσεγγίσουμε την έννοια του εθελοντισμού ως τη σύλληψη ενός «κινηματικού οράματος» με στόχο την εθελούσια και ανιδιοτελή προσφορά, το συλλογικό όφελος, την κοινωνική παρέμβαση στα κοινά, την ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία. Ο εθελοντισμός ως ηθελημένη και συνειδητή συμπεριφορά αποτελεί μία πολυμορφική διαδικασία, η οποία δεν γίνεται κατανοητή μέσα από το πρίσμα μιας και μόνο επιστήμης. Αντίθετα, η κατανόησή του απαιτεί μια περισσότερο δια-θεματική και διεπιστημονική προσέγγιση η οποία οφείλει να λαμβάνει υπόψη της πολλά και διαφορετικά επιστημονικά πεδία (Lockstone, 2004).
Σύγχρονες μελέτες προσπαθούν να κατανοήσουν τα κίνητρα που ωθούν στον εθελοντισμό. Με βάση αυτή την προσπάθεια έχουν καταλήξει στη δημιουργία βασικών μοντέλων μέσω των οποίων επιχειρούν να συστηματοποιήσουν τα κίνητρα (Widjaja, 2010) που ωθούν κάποιον στο να αναλάβει εθελοντική δράση, απόφαση που διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Σύμφωνα με τα κριτήρια αυτά, το πολυδιάστατο μοντέλο (Clary et al 1998) βασίζεται σε συγκεκριμένα διακριτά στοιχεία τα οποία κινητοποιούν τη συμπεριφορά μας. Ειδικότερα τα στοιχεία αυτά είναι: οι αξίες, οι αντιλήψεις, τα κοινωνικά κριτήρια, η καριέρα, το αίσθημα της αυτοπροστασίας και της αυτοβελτίωσης. Πρόκειται δηλαδή για ένα πλέγμα κινήτρων το οποίο περιλαμβάνει:
- τις αλτρουιστικές ανάγκες του ανθρώπου,
- τις νέες εμπειρίες, τις γνώσεις και τις δεξιότητες που θέλει να αποκτήσει,
- την ανάπτυξη και ενδυνάμωση των κοινωνικών του σχέσεων,
- την απόκτηση και ενίσχυση της κοινωνικής του ταυτότητας,
- την αποδοχή και την αναγνώριση από τον κοινωνικό περίγυρο,
- την ενδυνάμωση των προσόντων του και της επαγγελματικής του εμπειρίας,
- την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης,
- το αίσθημα απενοχοποίησης για την αδυναμία κάποιων συνανθρώπων μας να αντιμετωπίσουν τις δικές τους ανάγκες ή τη φυσική και κοινωνική τους υστέρηση.
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί πως ανεξάρτητα από τα κίνητρα τα οποία ενεργοποιούν τη δράση των ατόμων σε σχέση με τον εθελοντισμό, η προσωπικότητα του καθενός διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο, αφού στοιχεία όπως η ψυχο – διανοητική συγκρότηση, το ενδιαφέρον για προσφορά στο συνάνθρωπο, καθώς και το αίσθημα της μετριοπάθειας και της έλλειψης εγωισμού, ενεργοποιούν την ανθρώπινη συμπεριφορά προς τον εθελοντισμό (Penner, 2004). Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διακρίνουμε τον εθελοντισμό από άλλες παρεμφερείς δράσεις οι οποίες σχετίζονται με τη φιλανθρωπία, τις χορηγίες ή άλλες αγαθοεργίες όπως οι δωρεές και τα κληροδοτήματα. Ο εθελοντισμός έχει βασικό του κίνητρο την ηθελημένη προσφορά μέσω της συμμετοχής σε μια συλλογική δράση. Το κίνητρό του δεν είναι η μεταθανάτια αναγνώριση ή ο οίκτος που μπορεί να προκαλεί η δυστυχία των άλλων, ούτε η ανάγκη για ελεημοσύνη, προκειμένου να βρουν συγχώρεση οι αμαρτίες των ανθρώπων. Ο εθελοντισμός ενδέχεται να ξεκινάει από ένα βαθύ προσωπικό κίνητρο αλλά συνδέεται με μια ανιδιοτελή κοινωνική δράση η οποία είναι προϊόν συλλογικής δουλειάς, καθώς αποσκοπεί στην κοινή ωφέλεια μέσω της ανώνυμης και ηθελημένης προσφοράς. Στο πλήθος των περιπτώσεων, ο εθελοντισμός στοχεύει στην κοινωνική αλλαγή των στάσεων και των αντιλήψεών μας με στόχο τη διάρκεια και εν τέλει την κοινωνική μεταβολή προς μια κατεύθυνση που να ωφελεί τους πολλούς.
ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ (Μ. Φωτιάδης, 2015)
Η έννοια της ενδυνάμωσης συναντάται στην ψυχολογία, στην εκπαίδευση, στην κοινοτική ανάπτυξη, στα κοινωνικά κινήματα, στις οργανώσεις, στις οικονομικές επιστήμες και σε άλλα πεδία. Σύμφωνα με τον Rappaport (1987: 122) η ενδυνάμωση ορίζεται ως «ο μηχανισμός με τον οποίο άνθρωποι, οργανώσεις και κοινότητες αποκτούν κυριότητα στη ζωή τους». Ο ίδιος συνεχίζει να περιγράφει την ενδυνάμωση ως μια διαδικασία που λαμβάνει χώρα σε πολλαπλά κοινωνικά επίπεδα (ατομικό, κοινοτικό, οργάνωσης κ.ά). Ατομική και δομική ενδυνάμωση συνδέονται στενά. Η συλλογικότητα και η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων αποτελούν δομικά χαρακτηριστικά της ενδυνάμωσης (Zimmerman, 1995) η οποία, ας σημειωθεί, αποτελεί μία a priori κοινωνική διεργασία. Κι αυτό αφού η έννοια της κοινότητας δεν αφορά στο άθροισμα μεμονωμένων μελών, απλώς, αλλά στο δυναμικό που δημιουργείται από τις σχέσεις των ατόμων μεταξύ τους. Συνεπώς, από το δυναμικό των ενδυναμωμένων ατόμων και τη μεταξύ τους διασύνδεση προκύπτει η ενδυνάμωση (Page & Czuba, 1999). Η ατομική και η συλλογική ενδυνάμωση σε συνδυασμό οδηγούν στην αλλαγή (ιδεολογική, θεσμική, δομική) προς την κατεύθυνση της συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών στην πολιτική διαδικασία. Μέσω της εν λόγω διαδικασίας (ενδυνάμωσης) κοινοτικής βάσης αυξάνεται η ικανότητα των πολιτών, εφόσον καλλιεργούνται οι δεξιότητές τους με τρόπο ώστε να είναι σε θέση να επιλύουν τα σύνθετα ζητήματα που τους απασχολούν. Ο λόγος λοιπόν για την εκπαίδευση στην ενδυνάμωση της κοινότητας (ή η ενδυνάμωση μέσω μέσω της εκπαίδευσης ενηλίκων). Σύμφωνα με ορισμό του Cornell Empowerment Group (1989:2):
«Η ενδυνάμωση είναι μια σκόπιμη, προοδευτικά συνεχής διαδικασία στο επίκεντρο της τοπικής κοινότητας που περιλαμβάνει αμοιβαίο σεβασμό, κριτικό στοχασμό, φροντίδα και συμμετοχή στην ομάδα, μέσω της οποίας οι άνθρωποι αποκτούν πρόσβαση και ασκούν έλεγχο σε πόρους όπως η πληροφόρηση και οι δεξιότητες που προέρχονται από την εκπαίδευση».
Όμως και πολλοί θεωρητικοί συνδέουν την έννοια της ενδυνάμωσης με τον παιδαγωγικό λόγο των εκπροσώπων της κριτικής παιδαγωγικής (Freire, Shor, Giroux, etc), κάποιοι από αυτούς εξειδικεύοντας ιδιαίτερα στο ρόλο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης όπου μέσω του μετασχηματισμού των αξιών -αρχικά για το φυσικό περιβάλλον- δύναται στη συνέχεια η δυνατότητα μετασχηματισμού του κοινωνικού περιβάλλοντος σε επίπεδο κοινωνικο-πολιτικών θεσμών και δομών.
Η εκπαιδευτική παρέμβαση στην κοινότητα αποσκοπεί στην ‘κριτική συνειδητοποίηση’ όπως αυτή αναπτύσσεται με την προτεινόμενη μέθοδο του στοχαστή της Εκπαίδευσης Ενηλίκων Paulo Freire (1977a). Δηλαδή η παιδαγωγική του Freire κάνει λόγο για το πέρασμα από μια παιδαγωγική αντι-διαλόγου στην κριτική παιδαγωγική διαδικασία που με κεντρικό της εργαλείο τον ‘διάλογο’ στο πλαίσιο μιας οριζόντιας σχέσης συνεργασίας εκπαιδευτών κι εκπαιδευόμενων οδηγεί τα άτομα στην ενδυνάμωση κι απ’ εκεί στην ανάληψη πρωτοβουλίας-δράσης για την αλλαγή’.
Στο παραπάνω πλαίσιο η συμμετοχή στην οργάνωση της κοινότητας, στην καλλιέργεια δεξιοτήτων αξιοποίησης κοινοτικών πόρων (υλικών κι ανθρώπινου δυναμικού), στη συλλογική λήψη των αποφάσεων, στο συλλογικό σχεδιασμό και στη συλλογική ανάληψη δράσης, συνιστούν διαδικασίες ενδυνάμωσης. Μόνο έτσι μπορούν τα άτομα μιας κοινότητας -πόσο μάλλον μιας κοινότητας μάθησης και πρακτικής όπως αυτή του ΕΔΕΕΚ- να γίνουν κύριοι της κατάστασης, ή διαφορετικά οικοδεσπότες οι οποίοι θα έχουν την κυριότητα (ownership) της δράσης τους (Hungerford, 1991) προς την κατεύθυνση (ανθρωπιστική, φιλοπεριβαλλοντική, κλπ) που οι ίδιοι θα έχουν χαράξει στο πλαίσιο αμεσοδημοκρατικών διαδικασιών (Perkins & Zimmerman, 1995: 570).
«ΚΡΗΤΗ-ΧΑΝΙΑ 2015, 2016, 2017»: ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ-1η ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΠΟΛΗΣ
Τα δύο προηγούμενα Πανελλήνια Συνέδρια του ΕΔΕΕΚ έθεσαν την βάση αρχικά για να έρθουν σε επικοινωνία κι επαφή μεμονωμένα άτομα όμως και οργανώσεις-δομές να αναδείξουν τις εμπειρίες τους, τις οπτικές και τις προοπτικές της Εκπαίδευσης Ενηλίκων στην Κοινότητα (Κρήτη-Χανιά, 2015), και παράλληλα τα άτομα και οι δομές (εκπαιδευτικές, πολιτιστικές, αυτοδιοικητικές, κοινωνικές κλπ) να ευαισθητοποιηθούν στις διαδικασίες της Δικτύωσης, Δια Βίου Μάθησης, Συμμετοχικού Σχεδιασμού και Συμμετοχικού Διαλόγου (Κρήτη Χανιά, 2016) στην κατεύθυνση της κοινοτικής ενδυνάμωσης-ανάπτυξης και συνοχής.
Ωστόσο λόγω και του καταστατικού χαρακτήρα της Οργάνωσης (προώθηση Εκπαίδευσης Ενηλίκων, Διατομεακή Συνεργασία, Συστηματοποίηση του Εθελοντισμού στην Κοινότητα) η φετινή Πανελλήνια διοργάνωση αφορά στην εστιασμένη παρατήρηση και στην εις βάθος εργασία αναφορικά με τους αναπτυξιακούς τομείς Εκπαίδευση Ενηλίκων-Κοινοτική Δράση-Υγεία-Πολιτισμός για μια Πόλη που Μαθαίνει Διά Βίου να λέει ΝΑΙ στο Συνάνθρωπο, στη Ζωή και βέβαια στο φυσικό κι ανθρωπογενές Περιβάλλον. Πρόκειται για την Πόλη που Εμπνέει και Νοιάζεται (The Inspiring & Caring City) ως αίτημα των καιρών κι απαίτηση των πολιτών της (bottom up movement) οι οποίοι διατυπώνουν τα δικά τους οράματα για να συμβάλλουν σε σχέδια αλλά και παραλείψεις …
Η 1η Συνδιάσκεψη Πόλης «Κρήτη-Χανιά, 2017» υπό μορφή ακτιβιστικής δράσης φορέων, δομών και πολιτών είναι αφιερωμένη στην μνήμη του γιατρού Μιχάλη Μπονατάκη που πρώτος διέκρινε την σπουδαιότητα διατομεακής και διεπιστημονικής συνεργασίας μεταξύ των Φορέων Υγείας-Φροντίδας-Εκπαίδευσης & Πολιτισμού για τον τόπο μας, τα Χανιά, μέσω της «Καμπάνιας Συμμετοχικού Διαλόγου: Λέμε ΟΧΙ σε ό,τι μας ρυπαίνει σε ό,τι μας πεθαίνει…ΝΑΙ στη ζωή» και που με τη σειρά της αποτελεί κεντρική ραχοκοκαλιά της Συνδιάσκεψης!
Στην μνήμη του η Αποστολής μας …
Καλώς να ρθείτε !!!
Το Προεδρείο και τα Μέλη της Οργανωτικής Ομάδας Δράσης της Συνδιάσκεψης
- Δρ. Χρύσα Τερεζάκη, Εκπαιδευτικός, Συντονίστρια ΕΔΕΕΚ, Πρόεδρος Συνδιάσκεψης
- Δρ. Ελένη Κατσαρού, Επικ. Καθηγήτρια Τμήματος ΦΚΣ Παν/μίου Κρήτης, Α Αντιπρόεδρος Συνδιάσκεψης
- Δρ. Παρασκευή Ορφανουδάκη, Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Χανίων, Β Αντιπρόεδρος Συνδιάσκεψης
- Στέλιος Κουνελάκης, Πρόεδρος Παγκρήτιας Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων (ΠΕΠΣΥ), Γ Αντιπρόεδρος Συνδιάσκεψης
- Παναγιώτης Σημανδηράκης, Περιφέρεια Κρήτης (Εντεταλμένος σύμβουλος Παιδείας και ΔΒΜ)
- Απόστολος Βουλγαράκης, Περιφερειακή Ενότητα Χανίων (Αντιπερειφερειάρχης)
- Αναστάσιος Βάμβουκας, Δήμαρχος Χανίων
- Δήμαρχοι περιαστικών Δήμων Ν. Χανίων (1. Γιάννης Μαλανδράκης, 2. Xαράλαμπος Κουκιανάκης, 3. Αντώνης Περράκης, 4 Ιωάννης Ζερβός, 5 Θεόδωρος Σταθάκης)
- Δρ. Στέφανος Ντουκάκης, Ιατρικός Σύλλογος Χανίων
- Δρ. Πέτρος Γουγουλάκης, Αναπλ. Καθηγητής Παν/μίου Στοκχόλμης, ΕΔΕΕΚ
- Κατερίνα Zομπανάκη, Προϊσταμένη Περιφερειακής Ενότητας Χανίων
- Στέλλα Χαριτάκη-Γκοζάνη, Αντιπρόεδρος Παγκρήτιας Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων (ΠΕΠΣΥ)
- Μαρία Μιχαήλ, Εκπαιδευτικός, Κοινοτική Εμψυχώτρια ΕΔΕΕΚ
- Γιώργος Κανδαράκης, Εκπαιδευτικός, Κοινοτικός Εμψυχωτής ΕΔΕΕΚ
- Ευγενία Παπαδομαρκετάκη, Εκπαιδευτικός, Κοινοτική Εμψυχώτρια ΕΔΕΕΚ
- Ελπίδα Βαρβαντάκη, Εκπαιδευτικός, Κοινοτική Εμψυχώτρια ΕΔΕΕΚ
- Ελίνα Ζωιδάκη, Εκπαιδευτικός, Κοινοτική Εμψυχώτρια ΕΔΕΕΚ
- Χρύσα Ζωιδάκη, Εκπαιδευτικός, Κοινοτική Εμψυχώτρια ΕΔΕΕΚ
- Στέλλα Χαριστού, Εκπαιδευτικός, Κοινοτική Εμψυχώτρια ΕΔΕΕΚ
- Γιάννης Σταγάκης, Εκπαιδευτικός, Κοινοτικός Εμψυχωτής ΕΔΕΕΚ
- Βασιλική Σταμπολάκη, Κοινοτική Εμψυχώτρια ΕΔΕΕΚ
- Νίκος Μπλαζάκης, Καλλιτέχνης, Κοινοτικός Εμψυχωτής ΕΔΕΕΚ
- Λεωνίδας Μανωλικάκης, Σκηνοθέτης,, ΚΕΠΠΕΔΗΧ-ΚΑΜ, Κοινοτικός Εμψυχωτής ΕΔΕΕΚ
- Γιάννα Σκαράκη, Εκπαιδευτικός, Κοινοτική Εμψυχώτρια ΕΔΕΕΚ
- Μαρίλυ Τσάκου, Εκπαιδευτικός, Κοινοτική Εμψυχώτρια ΕΔΕΕΚ
- Καβαζίδου Ελένη, Εκπαιδευτικός, Κοινοτική Εμψυχώτρια ΕΔΕΕΚ
- Αριστόκριτος Τομαζινάκης, Εκπαιδευτικός, Κοινοτικός Εμψυχωτής ΕΔΕΕΚ
- Δήμητρα Λυμπέρη, Κοινοτική Εμψυχώτρια ΕΔΕΕΚ