ISSN:1792-2674
Η ομάδα p_public, είναι μια ομάδα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, το πνεύμα λειτουργίας της οποίας είναι αμιγώς εθελοντικό. Συστάθηκε το 2010 από νέους αρχιτέκτονες με κοινές ανησυχίες για θέματα και ζητήματα της πόλης και του δημόσιου χώρου και διάθεση να ζήσουν την καθημερινότητα συλλογικά. Με τον καιρό η ομάδα μεγάλωσε και πλέον έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει οποιοσδήποτε επιθυμεί να προσφέρει εθελοντικά.
Κύριοι στόχοι της ομάδας είναι η ενεργοποίηση αναξιοποίητων ή/και εγκαταλελειμμένων δημόσιων χώρων και η αλλαγή της μόνιμης ή/και δεδομένης χρήσης εκείνων που λειτουργούν, αλλά και της αντίληψης των χρηστών τους. Η ομάδα φιλοδοξεί να αλλάξει τη νοοτροπία και τον τρόπο που βιώνουμε την πόλη, να διεκδικήσει και να ζωντανέψει το δημόσιο χώρο της πόλης και πάνω από όλα να δει την πόλη να αλλάζει, όχι μόνο στη θεωρία αλλά και στην πράξη. Η ομάδα επίσης στοχεύει στη συνεργασία με άλλες ομάδες και συλλογικότητες, δημιουργώντας μόνιμες ή/και προσωρινές επεμβάσεις στους δημόσιους χώρους της πόλης.
Κάθε δραστηριότητα, είναι ελεύθερη και ανοιχτή στο κοινό, απευθύνεται σε πολίτες και επισκέπτες των Χανίων κάθε ιδιότητας, ειδικότητας αλλά και ηλικίας. Στόχος είναι η ενεργοποίηση όλων και η συνύπαρξή τους σε κοινές δράσεις, είτε ως θεατές, είτε ως ενεργοί συμμετέχοντες.
Η συνολική προσπάθεια που καταβάλει η ομάδα αλλά και άλλες παρεμφερείς ομάδες, έχει μια ακόμα θετική προέκταση την οποία δεν μπορούμε να αγνοήσουμε: τονώνεται η τουριστική δραστηριότητα της πόλης μας και ενισχύεται η πολιτιστική της εικόνα, σε μια περίοδο που η ανάγκη για τη δημιουργία εναλλακτικών αλλά και ουσιαστικών δράσεων γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική.
Πρώτο βήμα προς αυτούς τους στόχους ήταν το φεστιβάλ «p_public», από το οποίο πήρε και το όνομά της η ομάδα, φεστιβάλ που στην πορεία καθιερώθηκε και έγινε ετήσιο.
- Το φεστιβάλ p_public
Το φεστιβάλ p_public αποτελεί μία διεθνής συνάντηση νέων δημιουργών, που δραστηριοποιούνται γύρω από το δημόσιο χώρο, μέσω διαλέξεων, δράσεων, εκθέσεων και δρώμενων, με συμμετοχικές διαδικασίες.
Διοργανώνεται μια φορά ετησίως υπό την αιγίδα του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Χανίων, σε συνεργασία και με άλλους φορείς και ομάδες που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το δημόσιο χώρο. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται μία ολοκληρωμένη και ομαδική προσπάθεια, με κοινό στόχο την ποιοτική αναβάθμιση της πόλης.
Κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, η πόλη ενεργοποιεί τους δημόσιους χώρους της και προσπαθεί να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητές τους. Αποδεικνύει έμπρακτα, ότι ο δημόσιος χώρος μπορεί να αξιοποιηθεί και με εναλλακτικούς τρόπους.
Βασικό κορμό του p_public αποτελεί το διήμερο συνέδριο. Στο συνέδριο αυτό, νέοι αρχιτέκτονες, επιστήμονες, δημιουργικές και εθελοντικές ομάδες από όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη, παρουσιάζουν διαλέξεις που εξετάζουν τρόπους για τη βελτίωση και την ωφέλιμη αξιοποίηση του δημόσιου χώρου.
Παράλληλα με τις διαλέξεις, πραγματοποιούνται κάθε είδους καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και παρεμβάσεις σε επιλεγμένα σημεία της πόλης των Χανίων, με άξονα την αποκατάσταση της σχέσης των δημόσιων χώρων της με τους κατοίκους και τους επισκέπτες. Έμφαση δίνεται στη χρήση των υπαίθριων αδιαμόρφωτων, δυσλειτουργικών, εγκαταλειμμένων χώρων και στην εναλλακτική χρήση των υφιστάμενων δημόσιων. Τα δρώμενα συνδέονται μέσω «καλλιτεχνικών περιπάτων».
Με την επιδίωξη να ενεργοποιηθεί ένα μεγάλο μέρος της πόλης, δημιουργείται ένα δίκτυο καλλιτεχνικών διαδρομών, μέσω των οποίων κάποιος μπορεί να παρακολουθήσει μια σειρά από εκδηλώσεις. Με τον τρόπο αυτό, ο πολίτης/επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να παρατηρεί κατά μήκος των διαδρομών, γνώριμα και μη μέρη, τα οποία αποκτούν νέες χρήσεις.
Στο φετινό φεστιβάλ [p_public 2014], για πρώτη φορά, θα γίνει προσπάθεια να πραγματοποιηθούν διαλέξεις σε ανοιχτούς δημόσιους χώρους της πόλης – χωρίς τη χρήση τεχνολογικών μέσων – με σκοπό να εμπλακεί ακόμα περισσότερο το κοινό. Με τον τρόπο αυτό, κάθε θέμα που θα παρουσιάζεται, γίνεται πιο άμεσο και ο συμμετέχων έχει την ευκαιρία να βιώσει μια ξεχωριστή εμπειρία. Στόχος θα είναι, να μπορέσουν να συνδυαστούν στον ίδιο χώρο, δημόσιες ανοιχτές συζητήσεις και δράσεις, έτσι ώστε να μπορέσει να πραγματοποιηθεί μια ολοκληρωμένη παρέμβαση.
- Ιστορικό φεστιβάλ
Τον Ιούνιο του 2010, για πρώτη φορά στη πόλη των Χανίων, μία ομάδα από νέους ανθρώπους ξεκίνησαν το παραπάνω εγχείρημα. Αρχικά, προέκυψε η συνεργασία με την πορτογαλική σειρά διεθνών συναντήσεων “z-a interaction”. Πραγματοποιήθηκαν διαλέξεις στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου (Κ.Α.Μ.) με εισηγητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό και παράλληλα, διοργανώθηκαν αρκετά δρώμενα και δραστηριότητες σε δημόσιους χώρους των Χανίων, με την συνεργασία δημιουργικών, δραστήριων ομάδων και κατοίκων της πόλης. Ταυτόχρονα, με τις εκδηλώσεις του p_public, έλαβαν χώρα σε διάφορα σημεία της πόλης, συναυλίες στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής μέρας της μουσικής, οι οποίες διοργανώθηκαν από την ομάδα «xiamass» υπό τον γενικό τίτλο «τα Χανιά αλλιώς». Στις ημέρες που διήρκεσε το «p_public 2010», πλήθος κόσμου παρακολούθησε τις διαλέξεις και ανακάλυψε πολλές μυστικές γωνιές της πόλης, μέσω ποδηλατικής ξενάγησης, υπαίθριων προβολών, εκθέσεων, συναυλιών, καθώς και μέσω του οικολογικού περιπτέρου. Μνημεία άνοιξαν ελεύθερα για το κοινό, καθαρίστηκαν και ζωντάνεψαν.
Το 2011 θέμα του φεστιβάλ ήταν «τι είναι αυτό που κάνει ένα χώρο πραγματικά δημόσιο»: συζητήθηκε η σχέση ιδιωτικού και δημόσιου χώρου, η διαχείριση του ορίου (fence it or not), η σημασία των συμμετοχικών διαδικασιών και οι βασικές αρχές σχεδιασμού. Επίσης, εξετάσαμε τη διαχρονικότητα του δημόσιου χώρου, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τη διαχείριση των μνημείων και μνημειακών συνόλων. Είναι ο χαρακτηρισμός «δημόσιος» πραγματικός, ή ορίζει απλώς το υπόλοιπο του ιδιωτικού χώρου; Γιατί η κοινωνία οικειοποιείται ένα δημόσιο χώρο ή τον απορρίπτει, τον διεκδικεί ή τον αγνοεί, τον χρησιμοποιεί ή τον εκμεταλλεύεται;
Το 2012 το φεστιβάλ διαπραγματεύτηκε το δημόσιο χώρο ως «μέσο και τόπο έκφρασης»: Η ευρύτερη κοινωνική και οικονομική κρίση θέτει σε κρίση τη μορφή και λειτουργία του δημόσιου χώρου. Ιδέες και πολιτικές, προσαρμοσμένες στις νέες συνθήκες διαβίωσης, καθορίζουν το σχεδιασμό του, ενώ έκτακτες και ασυνεχείς λειτουργίες επιβάλουν αλλαγές και προσαρμογές στη μορφή του ή απλά στις συνειδήσεις των χρηστών του. Αναλύθηκε η έκφραση μιας ιδέας ως παράμετρος σχεδιασμού του δημοσίου χώρου και η διαμόρφωσή του μέσα από τη χρήση του. Επιπλέον, συζητήσαμε τις προσωρινές χρήσεις/μόνιμες ταυτότητες και τις άτυπες / άυλες μορφές του δημοσίου χώρου.
Tο 2013 μας απασχόλησε η «εξέλιξη του δημόσιου χώρου»: προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε τις επιρροές που καθόρισαν τη σημερινή εικόνα του δημόσιου χώρου. Σχολιάσαμε την αβίαστη ή επιτηδευμένη προσαρμογή του στις εκάστοτε εξωγενείς συνθήκες, εντοπίσαμε τις εσωτερικές σχέσεις με τα υπόλοιπα «δομικά» στοιχεία της πόλης και εκτιμήσαμε τις μελλοντικές τάσεις. Εντοπίσαμε τους παράγοντες που επηρέασαν την εξέλιξή του και τις προεκτάσεις του μακροχρόνιου αστικού σχεδιασμού. Επίσης, αναλύθηκαν οι μεταβολές στο δημόσιο χώρο ως απόρροια γεγονότων και αναζητήθηκαν τα στοιχεία του δημόσιου χώρου που επιβίωσαν και για ποιους λόγους.
- Επιπλέον δράσεις ομάδας
Kατά τη διάρκεια του έτους, η ομάδα ενδέχεται να πραγματοποιήσει παράλληλες δράσεις, εκτός του καθιερωμένου φεστιβάλ. Η συμμετοχή στις παράλληλες δράσεις είναι ελεύθερη και εθελοντική. Η ομάδα επίσης μπορεί να απευθύνει και να δέχεται προσκλήσεις συνεργασίας από και προς τους φορείς της πόλης καθώς και άλλων εθελοντικών ομάδων, ακόμα και εκτός Χανίων.
Μία από τις παράλληλες δράσεις που διοργανώνει η ομάδα, είναι και η ένεση γειτονιάς. Η ένεση γειτονιάς, αποτελεί για την ομάδα διοργάνωσης του p_public, ίσως τη σημαντικότερη παρέμβαση για την βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, ειδικά στη πόλη μας, όπου η πρόβλεψη των πολεοδομικών σχεδίων για τη δημιουργία ανοιχτών – ελεύθερων χώρων είναι ελλιπής. Η δράση βασίζεται στη συναίνεση και στη συμμετοχή των κατοίκων της κάθε γειτονιάς στη φάση του σχεδιασμού και των κατασκευών.
Στόχος είναι η δημιουργία μόνιμου αποτυπώματος, η βιώσιμη ανασυγκρότησή της γειτονιάς και η βελτίωση της σχέσης δομημένου περιβάλλοντος – φυσικού τοπίου, με άξονα και κύριο εργαλείο τις συμμετοχικές διαδικασίες. Όλα αυτά υπό την προϋπόθεση, ότι λαμβάνονται υπόψη μια σειρά από παράγοντες, που σχετίζονται με την ιστορική πορεία, τις τοπικές παραδόσεις και το πολιτιστικό υπόβαθρο της κάθε περιοχής επέμβασης.
Τον Ιούνιο του 2011, η ομάδα εργασίας προχώρησε στο σχεδιασμό ενός αθλητικού πάρκου/χώρου αναψυχής στην περιοχή της «Αμπεριάς», ιδιοκτησίας του Δήμου Χανίων. Καθοριστικό ρόλο στο σχεδιασμό αλλά και στην υλοποίηση αυτού του εγχειρήματος, διαδραμάτισαν οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής.
Στην πρώτη συνάντηση, οι αρχιτέκτονες της ομάδας, σε συνεργασία με τους κατοίκους, κατέληξαν σε μία έκταση 6 στρεμμάτων, η οποία ανήκει στο Δήμο Χανίων. Για τη συγκεκριμένη έκταση, το σχέδιο πόλης προέβλεπε τη χρήση αθλητικών εγκαταστάσεων. Μέχρι εκείνη τη χρονική στιγμή όμως, περίπου η μισή έκταση ήταν καταπατημένη από ιδιώτη. Ακολούθησε συνεννόηση με το Δήμο Χανίων για την λήψη άδειας προσωρινής χρήσης του χώρου, με την προϋπόθεση ότι κατά το σχεδιασμό θα ληφθεί σοβαρά υπόψη – όπως και έγινε – η χρήση που προέβλεπε εκ των προτέρων το σχέδιο πόλης. Ακολούθησε ανοικτό κάλεσμα στον τοπικό τύπο και συνάντηση με τους κατοίκους, στην οποία απάντησαν σε ερωτήσεις ως προς τις ανάγκες που είχε η γειτονιά τους στους δημόσιους χώρους. Ο στόχος ήταν να εντοπιστούν και να αξιολογηθούν οι ανάγκες εκείνες, που καλούνταν κατά προτεραιότητα να καλύψουν οι νέες χρήσεις του δημόσιου χώρου που θα προέκυπτε.
Η ομάδα, αφού επεξεργάστηκε τα παραπάνω στοιχεία, προχώρησε στον επανασχεδιασμό του χώρου και μετά από την ολοκλήρωση της μελέτης, έγινε η παρουσίασή της στους κατοίκους.
Το πρώτο διήμερο που ξεκίνησε η υλοποίηση του πάρκου, η συμμετοχή ήταν πολύ μεγάλη για τα δεδομένα της περιοχής, ενώ αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι συνέβαλαν εθελοντές όλων των ηλικιών τόσο από τη γειτονιά, όσο και από άλλες γειτονιές των Χανίων. Οι εργασίες που πραγματοποιήθηκαν περιελάμβαναν πλακοστρώσεις, καθαρισμό του χώρου και προετοιμασία για φυτεύσεις. Επίσης, κατασκευάστηκαν τραπεζοκαθίσματα από παλιές παλέτες και κάλπες, ομπρέλες, παιχνίδια κ.α. Ο εγκαταλειμμένος αυτός χώρος απέκτησε, νέα λειτουργική διάσταση.
Αποτέλεσμα της επίπονης αυτής προσπάθειας, ήταν να παρουσιαστεί μια ολοκληρωμένη πρόταση ανάπλασης του πάρκου, η οποία αγκαλιάστηκε από τους κατοίκους της περιοχής και πρόσφατα είχαμε τη χαρά να εγκριθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης των Χανίων και το έργο να μπει σε τροχιά υλοποίησης. Επίσης, δημιουργήθηκε το αίσθημα της αλληλεγγύης, της ομαδικότητας αλλά και μια εξοικείωση των ανθρώπων με το δημόσιο χώρο, ο οποίος διαμορφώθηκε με τη βοήθεια και την συνδρομή τους. Η σχέση αυτή γεννά σεβασμό, προστασία και φροντίδα του χώρου. Οι κάτοικοι αποδείχθηκε ότι νοιάζονται για το νέο αυτό δημόσιο χώρο και τον αξιοποιούν από την αμέσως επόμενη μέρα.
Χωρίς την ενεργό συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερόμενων και επωφελούμενων πολιτών από την παραπάνω διαδικασία, το αποτέλεσμα του σχεδιασμού δεν ανταποκρίνεται πλήρως στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, γι’ αυτό και η ομάδα μας στηρίζει οποιαδήποτε προσπάθεια ενισχύει τη άμεση συμμετοχή των κατοίκων, στη διαμόρφωση και την αξιοποίηση των δημόσιων υπαίθριων χώρων της πόλης.
Συνεχίζοντας τις δράσεις, τον Οκτώβριο του 2011, η ομάδα διοργάνωσε, στο πλαίσιο εσπερίδας, το συμμετοχικό δρώμενο “cocktail partYcipation”, στον αύλιο χώρο του Κ.Α.Μ., στο οποίο ο καθένας μπορούσε με συγκεκριμένες οδηγίες και τοπικά υλικά να φτιάξει το δικό του πρωτότυπο ποτό. Η συγκεκριμένη εσπερίδα, είχε τίτλο «Ενεργοποιώντας το Δημόσιο Χώρο» και ήταν αφιερωμένη στα φεστιβάλ που πραγματοποιούνται στο δημόσιο χώρο, με αναφορά στον ίδιο το χώρο και τις δυνατότητες του. Σκοπός ήταν να δημιουργηθεί ένας προβληματισμός, ως προς τους στόχους, τα οφέλη αλλά και τις αντιδράσεις που πηγάζουν γύρω από αυτά, έτσι ώστε να διερευνηθεί η ευρύτερη επιρροή τους στην πόλη, τόσο χωρικά, όσο πολιτιστικά, κοινωνικά και οικονομικά. Εκτός από την ομάδα p_public, στην εσπερίδα παρουσίασαν τη δουλειά τους η ομάδα «esterni» από το Μιλάνο και τα μέλη διοργάνωσης του «θεσσαλονίκη αλλιώς».
Τέλος, το Σεπτέμβριο του 2012, η ομάδα συμμετείχε, μαζί και με άλλες ομάδες που χαρακτηρίζονται από εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης και υλοποίησης ιδεών, στο «pecha kucha night heraklion vol. 3», στο Ηράκλειο. Θέμα της εκδήλωσης ήταν η «ομαδικότητα»: η δυνατότητα να εκφράζεσαι για την πόλη σου, για τους γύρω σου και κυρίως για τον εαυτό σου, χωρίς να λειτουργείς σαν μονάδα, αλλά όντας μέλος ενός ευρύτερου συνόλου. Δόθηκε βήμα σε ομάδες ανθρώπων, που μέσα από μια παρουσίαση 20 εικόνων, είχαν κάτι διαφορετικό να πουν, με ένα δικό τους τρόπο επικοινωνίας και να μοιραστούν τρόπους που τους κρατούν ενωμένους και παραγωγικούς.