ISSN:1792-2674
Δεσποτάκη Κυριακή
Εκπαιδευτικός ΠΕ60
Περίληψη
Βασισμένη στο ομώνυμο τραγούδι της ερμηνεύτριας Κουρτίδου Σοφίας “η αγάπη δεν έχει μόνο ένα χρώμα”, αυτή η πρόταση διδασκαλίας έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση των μαθητών του Νηπιαγωγείου, αλλά και της κοινότητας, απέναντι στο “διαφορετικό”, στο “άλλο”. Προτείνονται μία σειρά δραστηριοτήτων που, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν την παρουσίαση του εν λόγω βίντεο μέσα στη σχολική αίθουσα, τη συζήτηση και τον προβληματισμό σχετικά με το περιεχόμενό του, καθώς και δράσεις σε συνεργασία με τον τοπικό Σύλλογο Κωφών, το αποτέλεσμα των οποίων θα μπορούσε να κοινοποιηθεί στους πολίτες με σκοπό τη διάχυση και την ενίσχυση της έννοιας της συμπερίληψης και του μηνύματος πως “Η αγάπη δεν θα ‘πρεπε να έχει μόνο ένα χρώμα… Η αγάπη δεν θα ‘πρεπε να έχει φρένα, γιατί αξίζει στον καθένα […]”.
Λέξεις κλειδιά: Αγάπη, χρώμα, διαφορετικό, άλλο, συμπερίληψη, Νηπιαγωγείο
1. Εισαγωγή
Τόσο στην κοινωνία, όσο και στις τάξεις του Νηπιαγωγείου, που αποτελεί μικρογραφία της πρώτης, μπορεί κανείς να συναντήσει φαινόμενα ρατσισμού διαφόρων μορφών και διαστάσεων. Ο/Η εκπαιδευτικός καλείται να τα ανιχνεύσει και να τα αντιμετωπίσει, λαμβάνοντας υπόψιν τη διαφορετικότητα και τη μοναδικότητα κάθε παιδιού, ενώ παράλληλα καλλιεργεί την έννοια της συμπερίληψης στο πλαίσιο της ομάδας (Hale- Benson, 1989).
Με τον όρο συμπερίληψη στην εκπαίδευση (inclusive education) αναφερόμαστε στο είδος της εκπαίδευσης που αφορά όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από τις ανάγκες που έχει ο καθένας, αλλά, επιπλέον, δεν περιορίζεται μόνο στη μαθητική κοινότητα αλλά απευθύνεται και σε όλους όσους εμπλέκονται σε αυτήν (εκπαιδευτικοί, γονείς κ. λπ.).(Lenakakis, Howard & Felekidou, 2018).
Είναι γεγονός πως οι τέχνες αποτελούν μέσο προαγωγής της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, καθώς μέσα από αυτές προσελκύονται οι μαθητές να εκφραστούν και να αλληλεπιδράσουν (Alexander & Day, 1991). Η παρουσία και τα οφέλη της μουσικής ανιχνεύονται ήδη από την αρχαία Ελλάδα, όπου αποτέλεσε μέρος, αρχικά, των θρησκευτικών τελετών κι έπειτα εμφανίστηκε σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις, σε χορούς, στο θέατρο, σε γιορτές, αλλά και σε αθλητικούς αγώνες (Landels, 2014). Από τότε, έως και τη σύγχρονη εποχή, η μουσική έχει χαρακτηριστεί σαν μία διέξοδος που έχει θετική επιρροή στην ανθρώπινη καθημερινότητα (Σακελλαρίδης, 2012). Επιπλέον, η μουσική είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πολιτισμική και προσωπική ταυτότητά μας. Αφενός, είναι γεγονός πως κάθε τόπος παράγει τις δικές του χαρακτηριστικές μελωδίες, αφετέρου, μέσω των προσωπικών μουσικών ακουσμάτων του καθενός, δύναται να φανερωθεί η ιδιοσυγκρασία και η φύση του (Στάμου, 2001).
Σχετικά με την επίδραση που μπορεί να έχει η μουσική στα παιδιά, ο Πλάτωνας, κατά τα αρχαία χρόνια, υποστήριξε ότι η εκπαίδευσή της πρέπει να ξεκινά από τη βρεφική ηλικία (νανουρίσματα). Θεωρούσε ότι η μουσική βοηθά την ανάπτυξη των παιδιών, ενώ παράλληλα καλλιεργεί την ψυχή τους (Stamou, 2002).
Στη σύγχρονη εποχή υπάρχει η παραδοχή ότι η μουσική, πέρα από την ιδιότητα της τέρψης που προσφέρει στα παιδιά, τα βοηθά να ωριμάσουν και να ενταχθούν μακροπρόθεσμα στην κοινωνία, μέσα από την ευαισθησία που καλλιεργεί, αλλά και την πειθαρχία που καλείται να επιδείξει το παιδί συμμετέχοντας σε μουσικοκινητικές δραστηριότητες (Σέργη, 2003). Εκτός αυτού, η συμμετοχή σε μουσικές δραστηριότητες, ενισχύει το ομαδοσυνεργατικό πνεύμα και βοηθά τα παιδιά να αλληλοεπιδράσουν μέσα από το παιχνίδι (Σακελλαρίδης, 2012).
Πιο συγκεκριμένα, η μουσική αποδεδειγμένα φαίνεται πως ενισχύει τις ακαδημαϊκές και ψυχοκοινωνικές δεξιότητες των παιδιών και, καθώς προσφέρεται σε όλους τους μαθητές, έχει τη δυνατότητα να τους φέρει πιο κοντά, μέσα από τη συμμετοχή τους σε μουσικές δράσεις, μειώνοντας έτσι τα περιθώρια για την ανάπτυξη της διαφορετικότητας μέσα στη σχολική αίθουσα. Με λίγα λόγια τα παιδιά, μέσω της μουσικής, βρίσκουν έναν τρόπο να επικοινωνήσουν βρίσκοντας κοινά σημεία, ανεξάρτητα από τις ιδιαιτερότητες του καθενός (Ακογιούνογλου & Βαϊούλη, 2021).
2. Περιγραφή της διδακτικής πρότασης
Με αφορμή λοιπόν τα πολλαπλά οφέλη της χρήσης της μουσικής στην παιδική ηλικία, δημιουργήθηκε μία πρόταση διδασκαλίας που μπορεί να εφαρμοστεί σε παιδιά που φοιτούν στο Νηπιαγωγείο. Πιο συγκεκριμένα, επιλέχθηκε ένα μουσικό έργο τέχνης, που στόχο έχει την ευαισθητοποίηση των παιδιών απέναντι στην αποδοχή του «άλλου». Το τραγούδι αυτό ονομάζεται «Η αγάπη δεν έχει μόνο ένα χρώμα», σε στίχους και μουσική της ερμηνεύτριας Σοφίας Κουρτίδου https://www.youtube.com/watch?v=o0jnZ_CxXS8.
Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε αυτό το κομμάτι, πέρα από τους συγκινητικούς στίχους, είναι το βίντεο κλιπ, όπου η ερμηνεύτρια τραγουδάει χρησιμοποιώντας τη νοηματική γλώσσα, καλώντας τα κωφά άτομα που θα το παρακολουθήσουν να νιώσουν τη μελωδία του, χωρίς να μπορούν να την ακούσουν.
Με βάση λοιπόν τις ιδιαιτερότητες αυτού του κομματιού, επιλέχθηκαν να πραγματοποιηθούν κάποιες δράσεις. Αρχικά, το βίντεο θα προβληθεί μέσα στην τάξη τροφοδοτώντας την έναρξη ενός εποικοδομητικού διαλόγου σχετικά με το περιεχόμενό του. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να θέσει κάποια βασικά σχετικά ερωτήματα, όπως για παράδειγμα «Τι εννοεί η ερμηνεύτρια λέγοντας πως η αγάπη δεν έχει μόνο ένα χρώμα;», «Πόσα χρώματα πιστεύετε ότι έχει η αγάπη και γιατί;», «Μπορείτε να μου δώσετε παραδείγματα πράξεων αγάπης που εμφανίζονται στο βίντεο;», «Εσείς πως εκφράζετε την αγάπη σας;», «Γιατί πιστεύετε ότι κουνάει κατ’ αυτόν τον τρόπο τα χέρια της η ερμηνεύτρια στο βίντεο;», «Έχετε δει ποτέ από κοντά ανθρώπους να κάνουν κάτι παρόμοιο; Αν ναι, γιατί πιστεύετε ότι το έκαναν;».
Μία ακόμα δραστηριότητα που μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από τη χρήση αυτού του μουσικού κομματιού είναι να δοθεί πρόσκληση στο Σύλλογο Κωφών του Ν. Χανίων, να παραστεί στον χώρο του σχολείου, ώστε όλοι μαζί (παιδιά, εκπαιδευτικοί, μέλη του Συλλόγου Κωφών και μέλη του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων) να παρακολουθήσουν μαζί το βίντεο και να τραγουδήσουν το κομμάτι με το δικό τους τρόπο. Στη συνέχεια, μπορεί να φτιαχτούν, σε ομάδες, έργα από διάφορα υλικά που υπάρχουν στο νηπιαγωγείο, με θέμα «Η αγάπη δεν έχει μόνο ένα χρώμα». Αυτά τα έργα δύναται να εκτεθούν, στο πλαίσιο της συνεργασίας του σχολείου με την ευρύτερη κοινότητα, σε μία έκθεση ανοιχτή στο κοινό με σκοπό την ευαισθητοποίησή του απέναντι στο διαφορετικό, όπως επίσης μπορεί να πραγματοποιηθεί και μία παρουσίαση του τραγουδιού στη Νοηματική Γλώσσα σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Κοινωνικής Προστασίας, Παιδείας, Αθλητισμού και Πολιτισμού του Δήμου Χανίων μεταδίδοντας το μήνυμα πως «Η αγάπη δε θα ‘πρεπε να έχει μόνο ένα χρώμα…Η αγάπη δε θα ‘πρεπε να έχει φρένα, γιατί αξίζει στον καθένα…».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ελληνόγλωσση
Ακουγιούνογλου, Μ.& Βαϊούλη, Π. (2021). Και Θέλω, και μπορώ – διδάσκοντας μουσική σε όλα τα παιδιά, στο Α. Βέρβερης και Ι. Λίτος (Εκδ.) Ζητήματα Διδακτικής των Μουσικών Οργάνων – Γεφυρώνοντας τη Θεωρία με την Πράξη. Δίσιγμα.
Σακελλαρίδης, Γ. (2012). Η μουσική κοντά στον άνθρωπο: Στο σχολείο, την οικογένεια, την κοινωνία. Αθήνα: Γρηγόρη
Σέργη, Λ. (2003). Δημιουργική Μουσική Αγωγή για τα παιδιά μας. Αθήνα: Gutenberg.
Στάμου, Λ. (2001). Μουσική και Κίνηση: Μία αναπτυξιακή προσέγγιση της διδακτικής της κίνησης στα πλαίσια του μαθήματος της μουσικής. Ρυθμοί, 34, σελ. 22-39. (Περιοδική Έκδοση του Ελληνικού Συλλόγου Μουσικοκινητικής Αγωγής Carl Orff)
Ξενόγλωσση
Alexander, K., & Day, M. (1991). Discipline-based art education: A curriculum sampler, Los Angeles: Getty Publications
Hale- Benson, J., (1989). Visions for Children: African American Early Childhood Education Program.(ED 270 235)
Landels, J., G. (2014).Music in Ancient Greece and Rome. London: Routledge
Lenakakis, A., Felekidou, K. & Howard, J. (2018). Play and inclusiveeducation . Greek teacher’s Attitudes. European Journal of Special Education Research
Stamou, L. (2002). Plato and Aristotle on music and music education: Lessons from ancient Greece. International Journal of Music Education, 39, 3-16