ISSN:1792-2674
Τριανταφυλλιά Γιαννουλάκη-Εκπαιδευτικός
*[Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα Χανιώτικα Νέα της 13ης Απριλίου 2009 με τίτλο: ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΚΡΗΤΗΣ (ΕΔΕΕΚ): Συμβολή στην Ανάπτυξη των Εκπαιδευτών Ενηλίκων και στη Συνοχή της τοπικής Κοινότητας Διά Βίου]
«Όσο πιο ενεργητική στάση παίρνουν οι άνθρωποι για την εξερεύνηση της πραγματικότητάς τους τόσο περισσότερο εμβαθύνουν την κριτική γνώση τους γι’ αυτήν και γίνονται κάτοχοί της. Δε διστάζουν, δε, να την αλλάξουν αν δεν τους ικανοποιεί…» (Freire, P., 1976)
Με τα παραπάνω λόγια του Paolo Freire άνοιξε την ομιλία της η κ Χ. Γ. Τερεζάκη Πρόεδρος του Επιστημονικού Δικτύου Εκπαίδευσης Ενηλίκων Κρήτης στην εναρκτήρια επιστημονική συνάντηση που διοργάνωσε σε συνεργασία με την Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων την προηγούμενη Παρασκευή 3/4/2009 στο MAICH. Στη συνάντηση όπου παρευρέθησαν 90 τουλάχιστον εκπαιδευτές κι εκπαιδευτικοί, από τους τέσσερις νομούς της Κρήτης, η κ Τερεζάκη επιχειρώντας να αναδείξει τη συμβολή του Επιστημονικού Δικτύου Κρήτης στην ανάπτυξη και στην εξειδίκευση των στελεχών του τόπου υπογράμμισε ότι, εάν «εγγράμματος» στις μέρες μας θεωρείται εκείνος που:
«…μπορεί να παρουσιάζει τα αποτελέσματα μιας συνάντησης, να συντάσσει την ανακοίνωση μιας υπηρεσίας, να επιχειρηματολογεί, να οργανώνει τα θέματα μιας ομάδας εργασίας, να καταγράφει και να συνθέτει απόψεις που διατυπώθηκαν σε αυτήν, να αναζητά και να αξιοποιεί πληροφορίες σε μια δραστηριότητα, να επικοινωνεί με τα νέα μέσα (HY), να οργανώνει/συμμετέχει σε μια κοινωνική δραστηριότητα-πολιτισμικό γεγονός, να καλλιεργεί τα προσωπικά του ενδιαφέροντα, να αναπτύσσει μια επιχειρηματική δράση, να μπορεί να επιλύει προβλήματα, να διαπραγματεύεται και τέλος να λαμβάνει αποφάσεις …»
τότε δεν μπορεί παρά τα παραπάνω να συμπίπτουν με τους εκπαιδευτικούς σκοπούς και στόχους που επιδιώκονται στις αίθουσες (αρχικής κι ενήλικης) εκπαίδευσης και σαφέστατα να αποτελούν προϋποθέσεις (σε επίπεδο γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων), πρωτίστως, των ίδιων των εκπαιδευτών κι εν συνεχεία των εκπαιδευτικών τους πρακτικών. Ωστόσο, επειδή η η θεωρία κάθε φορά απέχει από την πράξη, η Πρόεδρος του Επιστημονικού Δικτύου υπογράμμισε ότι το ΕΔΕΕΚ (μη κερδοσκοπικό σωματείο) δημιουργήθηκε από τους ίδιους τους εκπαιδευτές του τόπου (bottom up) και την κριτική συνειδητοποίηση της ανάγκης τους για α) επικαιροποίηση των επαγγελματικών γνώσεων και πρακτικών τους, β) προσωπική ανάπτυξη και βέβαια για γ) αναβάθμιση του εκπαιδευτικού τους έργου. Πρόκειται, όπως είπε, για ένα εγχείρημα που αφορά κατεξοχήν στην «Αλλαγή Νοοτροπίας» των εκπαιδευτών – μελών του Δικτύου, το έργο του οποίου επιτυγχάνεται μέσα από τη συμμετοχή τους σε επιστημονικές ημερίδες, βιωματικά σεμινάρια, περιφερειακές συνδιασκέψεις και συνέδρια, καθώς και μέσω της ανάληψης Δράσης από Ομάδες Πρωτοβουλίας-Παρέμβασης στην τοπική Κοινότητα. Στο παραπάνω πλαίσιο, οι εκπαιδευτές ενηλίκων (στην κατηγορία αυτή εντάσσονται και οι εκπαιδευτικοί που εμπλέκονται στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών) συνεισφέρουν στη συνοχή της τοπικής κοινωνίας μέσω δράσεων α) διατομεακών συνεργασιών μεταξύ τους, β) κοινοτικής εκπαίδευσης με εθελοντικό χαρακτήρα.
Συγκινητική στιγμή – ευχάριστη έκπληξη στην εισήγηση της κ. Τερεζάκη απετέλεσε η ανακοίνωση του Προγράμματος «ΙΟΚΑΣΤΗ – Γυναίκες του Kόσμου πηγαίνουν Σχολείο» (σε μουσική υπόκρουση του τραγουδιού «ΕΛΕΝΗ» του Μάνου Χατζιδάκι). Συγκεκριμένα πρόκειται, για ένα πιλοτικό Πρόγραμμα Γλωσσικού-Κοινωνικού και Πολιτισμικού Γραμματισμού, διάρκειας ενός ακαδημαϊκού έτους για γυναίκες αλλοδαπές και μετανάστριες, που θα τεθεί σε εφαρμογή από το Επιστημονικό Δίκτυο από 1/10/09 – 31/5/2010 στους Δήμους «Ελευθερίου Βενιζέλου» και «Χανίων». Με την ευθύνη του σχεδιασμού και την υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος, καθώς και την παραγωγή του εκπαιδευτικού υλικού του, θα επωμιστούν μέλη της Κεντρικής Επιτροπής Συντονισμού των Δράσεων του Δικτύου (ΚΕΣΔ)
Για την υλοποίηση του εκπαιδευτικού-ερευνητικού του έργου, καθώς και για την έκδοση του επιστημονικού περιοδικού «Εκπαίδευση Ενηλίκων και Πολιτισμός στην Κοινότητα» (το πρώτο τεύχος αναμένεται περί τα τέλη του τρέχοντος έτους) το Δίκτυο συνεργάζεται με διακεκριμένους επιστήμονες από τα περισσότερα Πανεπιστήμια της χώρας, ενώ μέχρι στιγμής αποτελεί το μόνο σωματείο Εκπαίδευσης Ενηλίκων στην Κρήτη που πληροί, καταστατικά, αντίστοιχους σκοπούς και στόχους με αυτούς της Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΕΕΕΕ)-από την οποία αναγνωρίζεται- με την οποία και συνεργάζεται στενά.
Την τελευταία αυτή πρόταση έρχεται να ενισχύσει η πρόσκληση-επίσκεψη του Καθηγητή του ΕΑΠ και Προέδρου της ΕΕΕΕ κ. Αλέξη Κόκκου στην πρώτη επιστημονική παρέμβαση του Δικτύου στην κοινότητα σε ό,τι αφορά το πεδίο. Ο κ. Κόκκος υπογράμμισε ότι η δημιουργία του Επιστημονικού Δικτύου Κρήτης αποτελεί μια πρωτοπόρα κίνηση σε εθνικό επίπεδο, καθώς τα Χανιά ειδικά, η Κρήτη γενικότερα, είναι η πρώτη περιφέρεια της Ελλάδας που προβαίνει στην αντίστοιχη κίνηση. Αφού επικύρωσε τη συνεργασία ΕΕΕΕ και ΕΔΕΕ.Κρήτης προέβηκε μέσω ενεργητικών (σε ομάδες, brain storming) κι εναλλακτικών (“διά της τέχνης») εκπαιδευτικών τεχνικών συζήτησης με το κοινό, στην ανάπτυξη του θέματος «Εκπαίδευση Ενηλίκων: Το πεδίο, η κατάσταση και οι προοπτικές». Η διάλεξή του διήρκεσε περίπου δύο ώρες, κράτησε έως το τέλος ζωντανό το ακροατήριο και ακολούθησε περιληπτικά την ακόλουθη πορεία:
Στην αρχή αναφέρθηκε στους πρώτους θεωρητικούς της «Εκπαίδευσης Ενηλίκων» και στο πώς ο καθένας από αυτούς συνέβαλε στη διαμόρφωση του επιστημονικού πεδίου «Εκπαίδευση Ενηλίκων» (Dewey, Lindeman, Peers, Cyril Houle, Patricia Cross, Malcolm Knowles (1913-1997), Paulo Freire (1921-1997).
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στις Διεθνείς Εξελίξεις στην «Εκπαίδευση Ενηλίκων»
από το 1980 έως σήμερα υπογραμμίζοντας:
- Την Κυριαρχία της επαγγελματικά προσανατολισμένης εκπαίδευσης
- Την Εμπορευματοποίηση του πεδίου – «Πιστοποιήτιδα»
- Το Συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον, επιστημονική αναζήτηση και πράξη γύρω από τη θεωρία της Μετασχηματίζουσας Μάθησης (Mezirow, Brookfield, Argyris, Schon κ.ά.)
Συνόψισε εν συνεχεία τα βασικά χαρακτηριστικά του πεδίου στην Ελλάδα, «…στη μικρή συμμετοχή των πολιτών (2%), στην κυριαρχία της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης σε βάρος της γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων, στην κυριαρχία των κερδοσκοπικών φορέων, στην έλλειψη σύνδεσης της κατάρτισης με την απασχόληση, στο χαμηλό επίπεδο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων (με εξαιρέσεις), στο χαμηλό επίπεδο των αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών»,
ενώ απέδωσε τα αίτια της κατάστασης στις «…μακρές περιόδους συντηρητικής διακυβέρνησης, στην αδύναμη κοινωνία των πολιτών (αδύναμο συνδικαλιστικό κίνημα), στις επιχειρήσεις οικογενειακού και παραδοσιακού χαρακτήρα, στα δυσλειτουργικά χαρακτηριστικά του ελληνικού κράτους από καταβολής του, στην έλλειψη θεωρητικής συγκρότησης του πεδίου της Εκπαίδευσης Ενηλίκων στην Ελλάδα» Δεν παρέλειψε βεβαίως να υπογραμμίσει και τα βήματα προόδου που έχουν σημειωθεί στη χώρα από το 1997 έως το 2009 με τη δημιουργία - 4 Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Εκπαίδευσης Ενηλίκων
- Του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (1997)
- Των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας, των Κέντρων Εκπαίδευσης Ενηλίκων και των Σχολών Γονέων (2001)
- Των Εθνικών Προγραμμάτων Εκπαίδευσης των Εκπαιδευτών (2006-08)
- Τα συγγραφή επιστημονικών Βιβλίων, τη διοργάνωση Συνεδρίων και τις ευκαιρίες Αυτομόρφωσης των Εκπαιδευτών
- Τη δημιουργία της Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων (2004) και
- Σήμερα την εμφάνιση του πρώτου περιφερειακού Επιστημονικού Δικτύου Εκπαίδευσης Ενηλίκων με έδρα την Κρήτη- ΕΔΕΕ.Κ (Χανιά 2009).
Μέσα από βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις και με το παράδειγμα ανάλυσης ενός έργου τέχνης επιχείρησε, συνοπτικά, στη συνέχεια, να αγγίξει ακροθιγώς τις αρχές της «Εκπαίδευσης Ενηλίκων» που συνοψίζονται στο ότι: α) Η ενήλικη εκπαίδευση καλύπτει κατά το δυνατόν τις ανάγκες των εκπαιδευομένων, στο πλαίσιό της β) συνδέεται η θεωρία με τις πρακτικές εφαρμογές, γ) το περιεχόμενο και οι μέθοδοί της αξιοποιούν τις εμπειρίες από την καθημερινή ζωή, ε) κατά τη διάρκεια του όποιου εκπαιδευτικού προγράμματος διαμορφώνεται η σχέση εκπαιδευτή-εκπαιδευομένων ως σχέση ουσιαστικής επικοινωνίας και αμοιβαίου σεβασμού, στ) στο πλαίσιό της εφαρμόζονται ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές με στόχο την ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού.
Η επιστημονική εκδήλωση διήρκεσε από τις 19.00 έως τις 21.30 και παρευρίσκοντες σε αυτήν παρέλαβαν βεβαιώσεις συμμετοχής και το φάκελο υλικού. Το κλείσιμο της βραδιάς έγινε από την πρόεδρο του ΕΔΕΕ.Κρήτης κ. Χ. Τερεζάκη, η οποία, αφού ευχαρίστησε από καρδιάς τον κ. Αλκίνοο Νικολαϊδη- Διευθυντή του MAICH για το χαιρετισμό του στην εκδήλωση και για την ευγενική παραχώρηση του αμφιθεάτρου «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ», απεύθυνε ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους συμμετέχοντες (επισκέπτες, νέα μέλη) αλλά και τα μέλη της πρωταρχικής ομάδας δράσης (Κεντρικής Επιτροπής Συντονισμού των Δράσεων) που με την εμπειρία, τη θέληση και, εν τέλει, την εμπιστοσύνη και στήριξή τους συνέβαλλαν στη δημιουργία του καινοτόμου, για την Κρήτη, επιστημονικού φορέα.
Εικόνα1:
(1) Κατά την Εναρκτήρια Επιστημονική Συνάντηση του ΕΔΕΕΚ στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο (M.A.I.CH) στα Χανιά (Από αριστερά: η Συντονίστρια του ΕΔΕΕΚ κ. Χ. Τερεζάκη, ο Καθηγητής κ. Α. Κόκκος, ο Γ. Γραμματέας του ΕΔΕΕΚ κ. Γ. Τσεκούρας
Εικόνα 2:
(2) Άποψη της αίθουσας.
1 Συντονιστής του Εθνικού Προγράμματος «Εκπαίδευση των Εκπαιδευτών»-ΕΚΕΠΙΣ