ISSN:1792-2674
Βασιλική Κοτρίκλα, Φιλόλογος- Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων-MEd Διά Βίου Μάθηση, Τμήμα Σπουδών Προγραμμάτων και Οργάνωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων, Διεύθυνση Διά Βίου Μάθησης, Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης και Νέας Γενιάς
Περίληψη
Τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης των Δήμων ξεκίνησαν να λειτουργούν από τον Απρίλιο του 2013 κι έχουν ολοκληρώσει τον πρώτο κύκλο λειτουργίας τους στις περισσότερες περιφέρειες της χώρας. Από την αρχική σύλληψη της λειτουργίας τους έως την αξιολόγησή τους, πολλοί ήταν οι εμπλεκόμενοι με τα ΚΔΒΜ φορείς. Η εισήγηση αφορά στο ρόλο του Δήμου ως καθοριστικού παράγοντα για την επιτυχή υλοποίηση των προγραμμάτων αυτών.
Συγκεκριμένα, στην εισήγηση αναπτύσσεται συνοπτικά το έργο των ΚΔΒΜ μέχρι σήμερα, με στοιχεία της λειτουργίας τους (χρονικό διάστημα λειτουργίας, Δήμοι που συμμετείχαν, εκπαιδευτές, εκπαιδευόμενοι, επιστημονικό και υποστηρικτικό προσωπικό, θεματικές).
Αντλώντας από συγκεκριμένα δεδομένα που αφορούν στα ΚΔΒΜ από την ίδρυσή τους, τη συμμετοχή των Δήμων, την εμπειρία της εφαρμογής των προγραμμάτων, τα μέχρι στιγμής στατιστικά και απολογιστικά στοιχεία, καθώς και όσες αξιολογήσεις έχουν γίνει, η εισήγηση εστιάζει στη δραστηριοποίηση των Δήμων στα προγράμματα αυτά και στις κατάλληλες επιλογές και τις καλές πρακτικές που καθόρισαν την επιτυχία τους.
Τέλος, με βάση τα ανωτέρω, επισημαίνονται οι ενέργειες που μπορεί να κάνει ένας Δήμος για την περαιτέρω ανάπτυξη των προγραμμάτων αυτών.
Λέξεις κλειδιά: Διά Βίου Μάθηση, Κέντρα Διά Βίου Μάθησης των Δήμων (ΚΔΒΜ), Θεματικές ενότητες προγραμμάτων ΚΔΒΜ, e-ΚΔΒΜ (Ηλεκτρονικά Κέντρα Διά Βίου Μάθησης), Κέντρα Κοινότητας
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Από την αρχή της λειτουργίας των προγραμμάτων της ΓΓΔΒΜΝΓ στα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης των Δήμων, ο ρόλος του Δήμου ήταν κομβικός για την επιτυχία τους. Με την ολοκλήρωση της πρώτης περιόδου λειτουργίας τους, ο ρόλος αυτός αποδείχθηκε καθοριστικός. Εισηγήσεις, επιστολές, προτάσεις, έρευνες, στοιχεία, δημοσιεύματα αναδεικνύουν αυτή την αλήθεια και μας ωθούν να εστιάσουμε στη δραστηριοποίηση του Δήμου, ενόψει του σχεδιασμού της επόμενης φάσης και της συνέχειας των προγραμμάτων αυτών.
Πηγές πρωτογενούς υλικού και στοιχείων που αποτέλεσαν τη βάση για την εισήγηση αυτή είναι: α) Η εξωτερική αξιολόγηση των Πράξεων «Κέντρα Διά Βίου Μάθησης Προγράμματα Εθνικής Εμβέλειας και Προγράμματα Τοπικής Εμβέλειας ΑΠ7 και ΑΠ8», 2η έκθεση, Σεπτέμβριος 2015, β) Το πρώτο μέρος της έρευνας πεδίου της ΕΕΤΑΑ στους 53 Δήμους των Περιφερειών Στερεάς Ελλάδας και Νοτίου Αιγαίου για την ανίχνευση των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων των Δήμων και τη σύνδεσή τους με τα τοπικά προγράμματα, γ) Ποσοτικά/ αριθμητικά στοιχεία της υλοποίησης του έργου από το ΙΝΕΔΙΒΙΜ, δ) Εισηγήσεις /Παρουσιάσεις εκπαιδευτών και στελεχών ΚΔΒΜ, στελεχών της ΓΓΔΒΜΝΓ σε συνέδρια και, τέλος, ε) Υλικό από τη διαδικασία συμμετοχής των Δήμων στα Προγράμματα (Προσκλήσεις, Προγραμματικές Συμβάσεις κ.ά.) και των απολογιστικών τους επιστολών, που εστάλησαν στο Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.
Επισημαίνουμε ότι, από τις πηγές αυτές, δεν γίνονται αναλυτικές αναφορές σε στατιστικά στοιχεία κ.λπ., κάτι που θα ξεπερνούσε τον σκοπό αυτής της εισήγησης, ο οποίος είναι να αξιοποιήσουμε όσα προκύπτουν για το ρόλο του Δήμου στα προγράμματα των ΚΔΒΜ.
Ο θεσμός των ΚΔΒΜ
Η δυνατότητα ενός Δήμου να αναπτύξει δραστηριότητες Διά Βίου Μάθησης αναφέρεται για πρώτη φορά στο Ν. 3852/2010. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 94 (Πρόσθετες δραστηριότητες των Δήμων), προβλέπεται «η εκτέλεση προγραμμάτων διά βίου μάθησης στο πλαίσιο του αντίστοιχου εθνικού και περιφερειακού σχεδιασμού, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία». Την ίδια χρονιά, με το Ν.3879/2010 θεσμοθετούνται τα ΚΔΒΜ. (Κοτρίκλα, 2015) [1]
Η πιο πρόσφατη θεσμική αλλαγή έγινε το Μάιο του 2016. Συγκεκριμένα, με το Ν. 4386/2016, καταργείται το άρθρο 26/Ν.4186/2013 και οι Περιφερειακές Διευθύνσεις Διά Βίου Μάθησης. Οι αρμοδιότητες των καταργούμενων ΔΔΒΜ περιέρχονται πλέον στη ΔΔΒΜ της ΓΓΔΒΜΝΓ.
1.1 Οι φορείς που συνεργάσθηκαν για τα ΚΔΒΜ
Για την οργάνωση και την υλοποίηση των προγραμμάτων των ΚΔΒΜ σε ολόκληρη την επικράτεια την τελευταία 4ετία, ασχολήθηκαν και συνεργάσθηκαν οι παρακάτω φορείς:
– Η ΓΓΔΒΜΝΓ (Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης και Νέας Γενιάς), επιτελικός φορέας της Δια Βίου Μάθησης, ήταν ο φορέας της πρότασης, χρηματοδότησης και λειτουργίας των Πράξεων, είχε τη θεσμική εκπροσώπηση του Υ.ΠΑΙ.Ε.Θ. και την εποπτεία της συνολικής λειτουργίας του Προγράμματος.
-Το ΙΝΕΔΙΒΙΜ (Ίδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης), ο τελικός δικαιούχος των Πράξεων, με αρμοδιότητες τη Διαχείριση των Πράξεων, τη Συνεργασία με τους Δήμους και την Υλοποίηση της παροχής του εκπαιδευτικού έργου, δηλαδή την οργάνωση και στελέχωση του δικτύου των ΚΔΒΜ με εκπαιδευτές, υπεύθυνους οργάνωσης και εκπαίδευσης και την υλοποίηση των τμημάτων μάθησης [2]
– Η Ε.Ε.Τ.Α.Α., (Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης & Αυτοδιοίκησης), η οποία ανέλαβε την ενημέρωση, την ευαισθητοποίηση, την υποστήριξη και τη δικτύωση των αρμοδίων αιρετών και των διοικητικών στελεχών των Δήμων, σε θέματα Δια Βίου Μάθησης.
-Η Κ.Ε.Δ.Ε. (Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας), εθνικό συλλογικό όργανο της Α/βάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, είχε την Προεδρία της Επιτελικής Επιτροπής & τη συλλογική υποστήριξη των Δήμων.
-Το Ε.Α.Π., (Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο), το οποίο εκπόνησε το εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε στα Προγράμματα, βάσει των αρχών της εκπαίδευσης ενηλίκων και σε συνεργασία με τους Επιστημονικούς Υπευθύνους.
-Επιστημονική ομάδα (3μελής) η οποία έθεσε τις προδιαγραφές του e-learning για τα e-Κ.Δ.Β.Μ.
-Ε.ΣΥ.Ν. (Εθνικό Συμβούλιο Νεολαίας), το οποίο είχε την ευθύνη της ανάπτυξης, διαχείρισης & λειτουργίας διαδικτυακού συστήματος τηλεματικής δικτύωσης των Κ.Δ.Β.Μ.
-Οι Δήμοι που ίδρυσαν Κ.Δ.Β.Μ. και επωφελήθηκαν του Έργου.
-Τέλος, το Έργο των αξόνων ΑΠ 7 και ΑΠ 8 ήταν υπό την παρακολούθηση 9μελούς «Επιτελικής Επιτροπής για τα ΚΔΒΜ», με επιτελικό και γνωμοδοτικό χαρακτήρα, στην οποία προήδρευε εκπρόσωπος της ΚΕΔΕ και συμμετείχαν οι φορείς-εταίροι: ΕΕΤΑΑ, ΕΣΥΝ, ΕΑΠ και εκπρόσωπος της ΓΓΔΒΜΝΓ.
Όσον αφορά στην οργανωτική δομή των έργων, σε κεντρικό επίπεδο είχαμε τη διάρθρωση και συνεργασία της Επιτελικής Επιτροπής (για τους άξονες ΑΠ 7 και ΑΠ 8), του Επιστημονικού Συμβουλίου, της Ομάδας Έργου και της Ομάδας υποστήριξης ηλεκτρονικής μάθησης (για τον άξονα ΑΠ 9). Σε επίπεδο Δήμων, τους Υπεύθυνους Εκπαίδευσης, Ανάπτυξης και Διασφάλισης Ποιότητας, τους Υπεύθυνους Οργάνωσης, τους Εκπαιδευτές διά ζώσης και εξ αποστάσεως και τους Υπεύθυνους Δήμων (οι τελευταίοι ορίζονταν από τους Δήμους).
Το έργο των ΚΔΒΜ συνολικά, μέσα από στοιχεία
Τα ΚΔΒΜ ξεκίνησαν τα προγράμματά τους τον Απρίλιο του 2013, για τους άξονες προτεραιότητας ΑΠ 7 και ΑΠ 8 και, 6 μήνες αργότερα, για τον ΑΠ 9. Τον Ιούνιο του 2016 ολοκληρώθηκε η πρώτη περίοδος λειτουργίας τους και η παράτασή της. Από αυτό το χρονικό διάστημα διαθέτουμε ήδη τα πρώτα πολύ σημαντικά στοιχεία, τα οποία δείχνουν την ευρεία εξάπλωση σε ολόκληρη την Ελλάδα και την μεγάλη απήχηση που είχαν στο κοινό αυτά τα προγράμματα.
Συνοπτικά, τα προγράμματα των Κ.Δ.Β.Μ. ήταν προγράμματα γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων και απευθύνονταν σε όλους τους ενήλικες, εργαζόμενους και άνεργους, ανεξάρτητα από φύλο, μορφωτικό επίπεδο, χώρα καταγωγής, θρησκεία, τόπο διαμονής.
Μόνη προϋπόθεση για να τα παρακολουθήσει κάποιος ήταν το αρχικό ενδιαφέρον του για μάθηση, το οποίο εκδηλωνόταν απλώς με μια αίτησή του στο Δήμο, καθώς επίσης και η ενεργός συμμετοχή του στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
Από τα συνολικά στατιστικά στοιχεία, σχηματίζουμε μια συνοπτική εικόνα της διάχυσης αυτών των προγραμμάτων, καθώς και της ανταπόκρισής τους σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Συμμετείχαν συνολικά 300 Δήμοι (από τους 325 «Καλλικρατικούς»), οι οποίοι ίδρυσαν Κέντρα Διά Βίου Μάθησης εντός του θεσμικού πλαισίου που προαναφέρθηκε και υλοποίησαν τα προγράμματα της ΓΓΔΒΜΝΓ. Τα προγράμματα αυτά υλοποιήθηκαν από 9.171 εκπαιδευτές και 473 στελέχη (οργάνωσης και εκπαίδευσης). Δημιουργήθηκαν 17.505 τμήματα στα οποία πραγματοποιήθηκαν 154 διαφορετικά προγράμματα (τα 80 Εθνικής και τα 74 Τοπικής Εμβέλειας, συν την Εξοικείωση με τους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές). Η συμμετοχή των εκπαιδευόμενων ανέρχεται στα 299.999 άτομα [3] (ΙΝΕΔΙΒΙΜ, 2016).
Οι κύριες θεματικές ενότητες των προγραμμάτων αυτών ήταν οι εξής: Οικονομία- Επιχειρηματικότητα, Ποιότητα ζωής-Περιβάλλον, Νέες τεχνολογίες (Διαδίκτυο- Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές), Γλώσσα και επικοινωνία, Κοινωνικές δεξιότητες και δράσεις, Πολιτισμός και Τέχνη, Προγράμματα ευάλωτων κοινωνικά ομάδων. Στην παράταση των προγραμμάτων αυτών, από το φθινόπωρο του 2015 και μετά, εντάχθηκαν επίσης οι «Σχολές Γονέων» και το Πρόγραμμα «Οδυσσέας- Γλώσσα για Μετανάστες».
Το παράδειγμα του περιεχομένου μιας θεματικής ενότητας μας δίνει μια εικόνα του εύρους των προγραμμάτων. Συγκεκριμένα, στη θεματική ενότητα «Γλώσσα και επικοινωνία» υλοποιήθηκαν προγράμματα με τίτλους «Ελληνικό Αλφαβητικό σύστημα», «Βελτιώνω την ορθογραφία μου», «Σύνταξη εγγράφων – φορμών», «Αγγλικά για το χώρο εργασίας», αλλά και (με μεγάλη επιτυχία, ιδίως στα νησιά ) Αγγλικά , Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά, Ρώσικα, Κινέζικα, Τουρκικά για τον τουρισμό.
Αναφέραμε ότι η συμμετοχή των εκπαιδευόμενων ανέρχεται σε σχεδόν 300.000 άτομα. Από τα στοιχεία που έχουμε μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι αυτοί που έχουν παρακολουθήσει σε μεγαλύτερους αριθμούς τα προγράμματα αυτά είναι: οι γυναίκες σε σχέση με τους άντρες, οι απόφοιτοι λυκείου σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη μορφωτική κατηγορία, η μέση ομάδα ηλικιών ( 25-54) σε σχέση με νεώτερους ή μεγαλύτερους, δηλαδή κατηγορίες του πληθυσμού που είναι ενεργοί κοινωνικά, αλλά δεν έχουν, ίσως, πόρους και πρόσβαση σε προγράμματα και γνώσεις που προσφέρονται με δίδακτρα. Αυτά τα απλά στοιχεία καταδεικνύουν τη σημασία και τη σπουδαιότητα αυτών των προγραμμάτων για κάθε τοπική κοινωνία.
Ο ρόλος και το έργο των Δήμων στη λειτουργία των ΚΔΒΜ
Αναφέραμε παραπάνω τους φορείς που συμμετέχουν στην υλοποίηση των προγραμμάτων των ΚΔΒΜ. Ωστόσο, θα εστιάσουμε περισσότερο στο ρόλο και το έργο των Δήμων, έτσι ώστε να δούμε στοιχεία της πραγματοποίησης του Έργου και τις δυνατότητες εξέλιξης σε επόμενη φάση, με την ίδια ή διαφορετική μορφή των ΚΔΒΜ. Επισημαίνουμε ότι το νομοθετικό πλαίσιο διευκολύνει την οργάνωση προγραμμάτων Διά Βίου Μάθησης και με πρωτοβουλία των Δήμων. Ωστόσο, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, οι Δήμοι περιορίστηκαν μόνο στα προγράμματα που προέρχονταν από τη ΓΓΔΒΜΝΓ, σίγουρα για οικονομικούς λόγους, αλλά το πιθανότερο και για όλους οργάνωσης, έλλειψης εξειδικευμένων στελεχών, κ.λπ.
Η διαδικασία ίδρυσης ΚΔΒΜ είναι ήδη γνωστή, γι’ αυτό δεν θα επεκταθούμε περαιτέρω, απλώς θα επισημάνουμε ορισμένα σημεία στα διάφορα στάδια αυτής της διαδικασίας, έτσι όπως έχουν ήδη πραγματοποιηθεί.
- Η πρώτη ανοιχτή Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος από τη ΓΓΔΒΜΝΓ προς όλους τους Καλλικρατικούς Δήμους για την ίδρυση ΚΔΒΜ -και στη συνέχεια για υλοποίηση προγραμμάτων μέσω ΓΓΔΒΜΝΓ- έγινε τον Μάρτιο του 2012. Ακολούθησαν 3 Φάσεις ανταπόκρισης και ένταξης των Δήμων. Συνολικά, και στις 3 φάσεις, ανταποκρίθηκαν, όπως έχουμε προαναφέρει, 300 από τους 325 Καλλικρατικούς Δήμους.
*Μετά την Πρόσκληση, σε ειδική συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου κάθε Δήμου, ελήφθη η απόφαση της ίδρυσης του ΚΔΒΜ του Δήμου.
*Στην απόφαση ίδρυσης ΚΔΒΜ λαμβάνονταν υπόψη οι προδιαγραφές που είχαν τεθεί από τη ΓΓΔΒΜΝΓ και το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, όπως η επιλογή των κατάλληλων χώρων, η επιλογή των προγραμμάτων εθνικής εμβέλειας από ειδικό κατάλογο αλλά και πρόταση για προγράμματα τοπικής εμβέλειας, καθώς και ο ορισμός υπεύθυνου από τον Δήμο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η απόφαση ίδρυσης ΚΔΒΜ ελήφθη κατά πλειοψηφία, ενώ υπήρξαν σε κάποιους Δήμους λίγες αντιδράσεις (π.χ. άρνηση συμμετοχής σε προγράμματα ευρωπαϊκά). Τέλος, υπήρξαν Δήμοι που αρνήθηκαν να οργανώσουν ΚΔΒΜ και άλλοι που, είτε αδιαφόρησαν, είτε το αντιλήφθηκαν πολύ αργά, όταν ήδη είχαν λήξει οι προθεσμίες υποβολής των αιτήσεων και δεν πρόλαβαν να ενταχθούν εγκαίρως.
*Το επόμενο βήμα, κατά την πρώτη φάση ανταπόκρισης των Δήμων, ήταν η υπογραφή ενός «Συμφώνου Συνεργασίας» μεταξύ ΓΓΔΒΜΝΓ και Δήμου. Αυτή ήταν η πρώτη συμφωνία η οποία εξέφραζε το ενδιαφέρον του Δήμου να υλοποιήσει προγράμματα ΚΔΒΜ που σχεδιάζονται από τη ΓΓΔΒΜΝΓ.
*Στη συνέχεια ακολούθησε η υπογραφή της «Προγραμματικής Σύμβασης» μεταξύ ΓΓΔΒΜΝΓ, ΙΝΕΔΙΒΙΜ, και Δήμου, όπου υπήρχε αναλυτική περιγραφή των αρμοδιοτήτων και των υποχρεώσεων κάθε συμβαλλόμενου μέρους της σύμβασης.
*Η ενημέρωση του κοινού για τα προγράμματα έγινε με ανακοινώσεις και προβολή προγραμμάτων ΚΔΒΜ, προώθηση στον τύπο και στα ΜΜΕ, κάλεσμα δημοτών για υποβολή αιτήσεων ενδιαφέροντος. Χρησιμοποιήθηκαν Δελτία Τύπου, προώθηση μέσω των ιστοσελίδων των Δήμων, δημιουργία σελίδων σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, επίσημες ανακοινώσεις, εκδηλώσεις μαζικές κ.λπ.
*Τέλος, μετά την επιλογή των προγραμμάτων και των υποψήφιων εκπαιδευόμενων, ξεκίνησε η φάση λειτουργίας προγραμμάτων στα ΚΔΒΜ με τη συνεργασία της ομάδας έργου του ΙΝΕΔΙΒΙΜ, του υπεύθυνου οργάνωσης, του υπεύθυνου εκπαίδευσης των προγραμμάτων (που προσλαμβάνονται από το ΙΝΕΔΙΒΙΜ), του υπεύθυνου του Δήμου, και, βεβαίως, των εκπαιδευτών.
*Ενδεικτικά προγράμματα εθνικής εμβέλειας που επιλέχθηκαν από τους Δήμους και υλοποιήθηκαν ήταν τα παρακάτω: «Ξένες Γλώσσες για τον τουρισμό» (Ρώσικα, Κινέζικα, Τουρκικά κ.ά.) «Διαδικτυακά εργαλεία και υπηρεσίες στην καθημερινή ζωή», «Χρήση ελεύθερου λογισμικού», «Δημιουργία Ιστοσελίδας», «Εναλλακτικές μορφές τουρισμού», «Υπολογίζοντας τις δαπάνες του νοικοκυριού», «Νέες εναλλακτικές καλλιέργειες», «Άθληση στην Τρίτη Ηλικία», «Αγωγή Υγείας – Πρώτες Βοήθειες».
*Από τον κατάλογο των προγραμμάτων τοπικής εμβέλειας που προτάθηκαν από τους ίδιους τους Δήμους και υλοποιήθηκαν σε συγκεκριμένες περιοχές, σημειώνουμε ενδεικτικά τα παρακάτω: «Οδηγός προβολής φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος», «Τοπική Αυτοδιοίκηση και Πολίτης: υποχρεώσεις και δικαιώματα», «Λαογραφία του τόπου», «Συντήρηση μικρών σκαφών», «Διοργάνωση τοπικών εκθέσεων», «Εργαστήρι οικολογικής βαφής νημάτων και υφαντικής», «Εργαστήρι ψηφιδωτού», «Εργαστήρι κηροπλαστικής», «Διαχείριση στερεών αποβλήτων».
- Πολλά από τα προγράμματα του ΑΠ 9, στους απομακρυσμένους Δήμους των νησιωτικών περιοχών του Νοτίου Αιγαίου έγιναν με τη μέθοδο του e-learning (στα e-ΚΔΒΜ, δηλαδή τα Ηλεκτρονικά Κέντρα Διά Βίου Μάθησης, που αναπτύχθηκαν στους Δήμους με πληθυσμό κάτω από 1500 κατοίκους). Ενδεικτικά προγράμματα που πραγματοποιήθηκαν με τη μέθοδο αυτή στα e-KDBM: «Εναλλακτικές καλλιέργειες», «Θεατρικό Εργαστήρι», «Δημιουργία ιστοσελίδας», «Βιολογικά προϊόντα- παραγωγή-πιστοποίηση» και βεβαίως πολλές ξένες γλώσσες (Αγγλικά, Τουρκικά, Ρωσικά) για τον τουρισμό. (Παυλή-Κορρέ & Νικολοπούλου, 2015) , (Λευθεριώτου, 2015).
Η εμπειρία της λειτουργίας των ΚΔΒΜ μέχρι σήμερα
Η ολοκλήρωση των προγραμμάτων των ΚΔΒΜ τον Ιούνιο του 2016 δεν έχει επιτρέψει ακόμα τη συνολική τους αξιολόγηση. Ωστόσο, η λειτουργία των ΚΔΒΜ, από μια πρώτη αποτίμηση τους, φαίνεται ότι, όπως λένε όλοι οι ενδιαφερόμενοι, συμμετέχοντες, στελέχη κ.ά. ξεπέρασε τις προσδοκίες τους σε μεγάλο βαθμό. Υπάρχουν ήδη γραπτά στοιχεία για όλα αυτά, τα οποία ενισχύουν τη γενική αυτή αποτίμηση, και αναπτύσσονται παρακάτω.
Απόψεις στελεχών των Δήμων για τους στόχους των προγραμμάτων των ΚΔΒΜ
Στην έρευνα πεδίου της ΕΕΤΑΑ [4] (ΕΕΤΑΑ, 2015), το πρώτο μέρος της οποίας διενεργήθηκε κατά το αρχικό διάστημα λειτουργίας των ΚΔΒΜ, ενώ το τελευταίο της μέρος πρόκειται να παραδοθεί σύντομα, στελέχη των Δήμων, στα οποία είχαν ιδρυθεί και λειτουργούσαν ήδη ΚΔΒΜ, εξέφρασαν τις απόψεις τους για τα προγράμματα των ΚΔΒΜ. Έτσι, λοιπόν, από τις απαντήσεις που έδωσαν τα στελέχη των Δήμων, φαίνεται ότι, κατά πλειοψηφία, πιστεύουν ότι τα προγράμματα των ΚΔΒΜ σχετίζονται περισσότερο με την επαγγελματική κατάρτιση και την εργασιακή απασχόληση των δημοτών τους. Επισημαίνουμε ότι ο σχεδιασμός και το περιεχόμενο των προγραμμάτων των ΚΔΒΜ, έτσι όπως πραγματοποιήθηκαν μέχρι σήμερα, εντάσσονται στη Γενική Εκπαίδευση Ενηλίκων και δεν παρέχουν επίσημα πιστοποιητικά εκπαίδευσης και κατάρτισης, τα οποία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν άμεσα στην αγορά εργασίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όσοι τα παρακολούθησαν δεν τα χρησιμοποίησαν για επαγγελματικούς σκοπούς. Αυτό εξάλλου, φαίνεται και από τις κορυφαίες επιλογές προγραμμάτων(ξένες γλώσσες και Η/Υ). Αναλυτικότερα τα στελέχη των Δήμων πιστεύουν [5] ότι:
-Τα προγράμματα ΔΒΜ των Δήμων στοχεύουν κυρίως α) στην απόκτηση νέων γνώσεων, β) στην τόνωση οικονομικών και παραγωγικών δραστηριοτήτων και γ) στην ενδυνάμωση της εξωστρέφειας.
-Ο στόχος των προγραμμάτων ΔΒΜ επιτυγχάνεται α) συνδέοντας το επίπεδο επιμόρφωσης με τις τοπικές ανάγκες (οικονομικές, κοινωνικές, απασχόλησης) και β) μεταφέροντας πρακτικές.
– Τα προγράμματα επιλέχθηκαν α) σε συνεργασία με τους Φορείς και Συλλόγους του Δήμου και β) λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των ανέργων του Δήμου. (Δηλαδή, η επιλογή των προγραμμάτων έγινε κυρίως με στόχο κάλυψη αναγκών εργασίας.)
Ποιες ανάγκες των πολιτών καλύπτουν τα ΚΔΒΜ, σύμφωνα με τους Δήμους
Στις επιστολές των Δήμων [6] προς τη ΓΓΔΒΜΝΓ που εστάλησαν προς το τέλος της πρώτης περιόδου υλοποίησης των προγραμμάτων των ΚΔΒΜ, έχοντας ως κεντρικό αίτημα την παράτασή τους, με την υποστήριξη και της ΚΕΔΕ, καταγράφηκε η επιτυχής λειτουργία των προγραμμάτων των ΚΔΒΜ, στα περίπου 2 πρώτα χρόνια της λειτουργίας τους.
Στις επιστολές αυτές, οι Δήμοι επιχειρηματολόγησαν για τις ανάγκες που καλύπτουν τα ΚΔΒΜ, αναφέροντας ότι τα προγράμματα ανταποκρίνονται σε ένα πλήθος σημαντικών αναγκών των πολιτών όπως : «Ανάγκες επιμόρφωσης των πολιτών του Δήμου», «Ενίσχυση ίσων ευκαιριών πρόσβασης στην εκπαίδευση», «Δημιουργία θετικής στάσης στη μάθηση», «Προσωπική και ψυχολογική διέξοδος από τα καθημερινά προβλήματα», «Προώθηση της ανάπτυξης της ενεργού ιδιότητας του πολίτη», «Ενίσχυση ικανότητας ευελιξίας και προσαρμογής στις σύγχρονες γνωστικές απαιτήσεις και δεξιότητες των εργαζομένων», «Διασφάλιση της ενεργού συμμετοχής ανέργων, ημιαπασχολούμενων και ατόμων της τρίτης ηλικίας», «Συμβολή στην εύρεση θέσεων εργασίας, στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και της κοινωνικής και πολιτικής ζωής του Δήμου μας», «Παραγωγή πολλαπλών οφελών κοινωνικού χαρακτήρα».
Θετικά στοιχεία (κατάλληλες επιλογές και καλές πρακτικές) που καθόρισαν την επιτυχία των προγραμμάτων των ΚΔΒΜ
Από τις πηγές που έχουμε για την μέχρι στιγμής πρώτη αποτίμηση αυτών των προγραμμάτων, φαίνεται ότι για την επιτυχία τους συνέβαλαν πολλοί παράγοντες, τους οποίους είναι χρήσιμο να εντοπίσουμε για τον επόμενο σχεδιασμό [7] (INTRAWAY, 2015) Έτσι, λοιπόν, φαίνεται ότι θετικό ρόλο έπαιξαν στην επιτυχή υλοποίηση των προγραμμάτων των ΚΔΒΜ:
-Η ύπαρξη πρότερης ολοκληρωμένης μελέτης και στρατηγικής για τη Διά Βίου Μάθηση σε τοπικό επίπεδο.
-Η εμπειρία υλοποίησης και άλλων προγραμμάτων ΔΒΜ.
-Η δικτύωση και η συνεργασία με τους τοπικούς φορείς και η επικοινωνία με τον τοπικό πληθυσμό για την ανίχνευση και καταγραφή των τοπικών αναγκών για εκπαίδευση, πριν την έναρξη των προγραμμάτων.
-Η επιλογή των κατάλληλων προγραμμάτων εθνικής και τοπικής εμβέλειας, με κριτήρια τη φυσιογνωμία του Δήμου και τις ανάγκες & δραστηριότητες των δημοτών.
-Η έγκαιρη συγκρότηση του ΔΣ για την ίδρυση του ΚΔΒΜ, μετά από πλήρη ενημέρωση όλων των δημοτικών συμβούλων.
-Η επιλογή από τον Δήμο του κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού (τοποθέτηση από το Δήμο – ως υπεύθυνου επικοινωνίας και υπεύθυνου των ΚΔΒΜ- ατόμου σταθερού, με γνώση και ενδιαφέρον για την εκπαίδευση και τη Διά Βίου Μάθηση).
-Η οργάνωση δραστηριοτήτων ή διαδικασιών ενημέρωσης των πολιτών (έντυπα, ιστοσελίδα, facebook , blogspot, κ.λπ.), πριν την έναρξη, κατά τη διάρκεια & μέχρι και την ολοκλήρωση των προγραμμάτων.
-Η επικοινωνία με τοπικούς φορείς για την επιλογή των προγραμμάτων & τη διάχυση της ενημέρωσης.
-Ο έγκαιρος εντοπισμός του πληθυσμού-στόχου των υποψηφίων εκπαιδευόμενων, βάσει του σχεδιασμού του Δήμου.
-Η έγκαιρη έναρξη των προγραμμάτων, σχετικά κοντά στην εποχή των αιτήσεων συμμετοχής των δημοτών στα προγράμματα των ΚΔΒΜ.
-Η επιλογή του κατάλληλου εκπαιδευτικού χώρου για την υλοποίηση των προγραμμάτων, με προσβασιμότητα για ΑΜΕΑ.
-Η συστηματική ενασχόληση των υπευθύνων των Δήμων με τα ΚΔΒΜ, τα προγράμματά τους και τις ανάγκες των πολιτών τους σε όλη τη διάρκεια του έργου.
-Η διαρκής και στενή συνεργασία του υπεύθυνου του Δήμου με τους υπεύθυνους Εκπαίδευσης & Διασφάλισης Ποιότητας και Οργάνωσης των ΚΔΒΜ, συνδετικό κρίκο της λειτουργίας των προγραμμάτων.
-Η συμμετοχή των στελεχών των Δήμων σε διαδικασίες ενημέρωσης και επιμόρφωσης, οργανωμένες είτε από τους ίδιους, είτε από την ΕΕΤΑΑ.
Μια πρώτη αποτίμηση για τα ΚΔΒΜ
Τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης ολοκλήρωσαν με επιτυχία τον πρώτο κύκλο λειτουργίας τους. Από την μεγάλη ανταπόκριση των πολιτών αλλά και από τη ζήτηση για περισσότερες δραστηριότητες, κάτι που επιβεβαιώνεται συνεχώς από τους Δήμους αλλά και τους εκπαιδευτές, συμπεραίνουμε ότι ανταποκρίνονται σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες του κοινού για επιμόρφωση, βελτίωση και αναβάθμιση δεξιοτήτων. Οι ανάγκες αυτές γίνονται πολύ μεγαλύτερες την εποχή που περνάμε, εποχή της κρίσης, με περιορισμένες τις οικονομικές δυνατότητες των πολιτών. Ταυτόχρονα, οι ανάγκες αυτές επεκτείνονται: διαφορετικοί άνθρωποι σε περισσότερες περιοχές ζητούν συνεχώς την ένταξη νέων προγραμμάτων στα ΚΔΒΜ.
Την ίδια στιγμή, ολοένα και περισσότερο, προκύπτει η ανάγκη οργάνωσης νέων προγραμμάτων με επίκεντρο, πιο συγκεκριμένα, τις τοπικές ανάγκες. Οι Δήμοι, σε δημόσιες έγγραφες ή προφορικές τους τοποθετήσεις, εκφράζουν την άποψη ότι η οποιαδήποτε δραστηριοποίησή τους στη Διά Βίου Μάθηση είναι περιορισμένη σε ό,τι σχεδιάζεται και κατά κάποιον τρόπο «επιβάλλεται» «από τα πάνω» χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ανομοιογένεια και οι ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Από τη μια αυτό είναι λογικό να συμβαίνει, όταν τα προγράμματα ξεκινούν από τον κεντρικό σχεδιασμό της Διά Βίου Μάθησης, μέσω της ΓΓΔΒΜΝΓ, ο οποίος λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τις προσωπικές και τοπικές ανάγκες αλλά και τις κοινωνικές και τις εθνικές, και- εφόσον αναφερόμαστε σε ευρωπαϊκά προγράμματα-και τις ευρωπαϊκές προτεραιότητες. Από την άλλη, αυτές οι διαπιστώσεις των Δήμων αντανακλούν και την περιορισμένη οργάνωσή τους στα θέματα της Διά Βίου Μάθησης, με τρόπο ώστε να υπάρχει ένα αποτέλεσμα ποιοτικό, διαρκές. Η δυσκολία αυτή διαπιστώνεται πολλές φορές και από τους ίδιους τους Δήμους και επικεντρώνεται στο ότι οι υπάρχουσες δομές εμφανίζουν δυσκαμψία, αποσπασματικότητα και αναποτελεσματικότητα, όχι μόνο στους εκπαιδευτικούς στόχους, αλλά και ευρύτερα στους πολιτιστικούς και αυτοδιοικητικούς.
Ωστόσο, πρέπει να επισημάνουμε ότι οι Δήμοι είχαν τη δυνατότητα, στο πλαίσιο της Πρόσκλησης της ΓΓΔΒΜΝΓ, να καθορίσουν τα προγράμματα που επιθυμούσαν, σε ποσοστό τουλάχιστον 25%, προτείνοντας και επιλέγοντας εντελώς δικά τους προγράμματα τοπικής εμβέλειας [8]
Το γεγονός ότι δεν αξιοποιήθηκαν από όλους τους Δήμους τέτοιες ευκαιρίες, έχει σχέση και με την περιορισμένη ετοιμότητα των Δήμων να εκπονήσουν ένα τοπικό πρόγραμμα Διά Βίου Μάθησης που οφείλεται, ανάμεσα στα άλλα, στην έλλειψη του κατάλληλου προσωπικού των Δήμων το οποίο μπορεί να ασχοληθεί με τέτοια θέματα. Οι περισσότεροι Δήμοι δεν διαθέτουν ομάδες έργου εξειδικευμένες στην εκπαίδευση και στη Διά Βίου Μάθηση. Πολλές φορές το προσωπικό των Δήμων που ασχολείται με τα θέματα αυτά, είτε γιατί δεν τα γνωρίζει, λόγω μη ειδίκευσης ή επιμόρφωσης, είτε γιατί είναι ένα μέρος των πολλαπλών του υποχρεώσεων, δεν μπορεί να ανταποκριθεί ολοκληρωμένα στις ανάγκες αυτές, όπως απαιτείται. Σημειώνουμε ότι το έλλειμμα της διαρκούς εκπαίδευσης των στελεχών των Δήμων για τη Διά Βίου Μάθηση, αναγκαιότητα η οποία πολλές φορές υποβαθμίζεται, πιθανόν λόγω άλλων υποχρεώσεων μέσα στο Δήμο, αντανακλά περιοριστικά πάνω στον χειρισμό των θεμάτων αυτών.
Στη μη αξιοποίηση όλων των προσφερόμενων από τη ΓΓΔΒΜΝΓ προγραμμάτων συνετέλεσε, επίσης, το γεγονός ότι αρκετοί Δήμοι αντιλήφθηκαν σχετικά καθυστερημένα την ύπαρξη αλλά και την αξία αυτών των προγραμμάτων για τους δημότες τους. Το γεγονός αυτό προκύπτει από το ότι δημοσιεύθηκαν, μέσα σε τρία χρόνια, τρεις διαφορετικές προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος για συμμετοχή και υπήρξαν 25 Δήμοι από τους 325 Καλλικρατικούς που, είτε αδιαφόρησαν, είτε δεν πρόλαβαν, είτε αρνήθηκαν και τελικά δεν έλαβαν μέρος στα έργα αυτά. Όσοι Δήμοι έδρασαν εγκαίρως, κατάφεραν να ενταχθούν νωρίς, να αξιοποιήσουν τα προγράμματα και έδωσαν έτσι τη δυνατότητα σε πολλούς δημότες τους να αποκτήσουν δωρεάν χρήσιμες γνώσεις. Η μεγαλύτερη ωφέλεια από την υλοποίηση των προγραμμάτων των ΚΔΒΜ ήταν εμφανής ιδιαίτερα στους μικρότερους Δήμους, οι οποίοι αντιμετώπιζαν περισσότερα προβλήματα διάθεσης χρημάτων για παρόμοιες δραστηριότητες. Όλοι οι Δήμοι πάντως, υλοποιώντας τα προγράμματα των ΚΔΒΜ, είχαν την ευκαιρία να προσφέρουν και να προβάλλουν θετικό έργο προς τους δημότες τους, χωρίς να διαθέσουν επιπλέον χρήματα, παρά μόνον να αξιοποιήσουν το προσωπικό και τις εγκαταστάσεις τους ή τις δομές οι οποίες τους ανήκουν.
Είναι σίγουρο ότι η συστηματική και διαρκής ενασχόληση εξειδικευμένων/εκπαιδευμένων προσώπων στα θέματα της Διά Βίου Μάθησης, κατά προτίμηση μονίμων υπαλλήλων των Δήμων, σε σταθερότερες δομές, θα συμβάλει στην καλύτερη λειτουργία και ανάπτυξη προγραμμάτων Διά Βίου Μάθησης.
Επίσης, η οργάνωση σε τοπικό επίπεδο είναι απαραίτητη έτσι ώστε να μην υπάρχει η αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων μεταξύ τοπικών φορέων ή πιθανόν «ανταγωνισμός» στα ίδια πεδία και να δοθεί ενδιαφέρον και προσοχή στο αποτέλεσμα. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα «καλών πρακτικών», που δείχνουν ότι, όταν ο Δήμος επικεντρώνεται με ειδικό ενδιαφέρον στο θέμα και οργανώνει καλύτερα το πεδίο, τότε τα αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα [9].
Το μέλλον των ΚΔΒΜ
Τα ΚΔΒΜ πρόκειται να συνεχίσουν να λειτουργούν και στη νέα προγραμματική περίοδο 2016-20121, όπως έχει ήδη ανακοινωθεί από τον ΓΓΔΒΜΝΓ, στα πλαίσια του νέου Εθνικού Προγράμματος για τη Διά Βίου Μάθηση (Κωστοπούλου, 2016). Με μικρές αλλαγές, κυρίως όσον αφορά το οικονομικό σκέλος, όπου σχεδιάζεται η μείωση του διοικητικού κόστους των προγραμμάτων, αναμένεται να καλυφθούν 290 Δήμοι, με 12.000 τμήματα και συνολικά 300.000 δημότες μέσα στην ερχόμενη πενταετία. Στα νέα τμήματα των ΚΔΒΜ η μάθηση θα διεξάγεται σε 25-175 ώρες, ανάλογα με τη θεματική, και θα αφορά την κάλυψη των απαραίτητων ωρών για την πιστοποίηση των προγραμμάτων. Στο σχεδιασμό του νέου προγράμματος έχει προβλεφθεί η συμμετοχή του ΕΟΠΠΕΠ για πρώτη φορά, ο οποίος, ως Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού, θα ασχοληθεί με το θέμα της ολοκλήρωσης της αντιστοίχισης του Προγράμματος με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων. Όπως έχει αρχικά ανακοινωθεί, στο σχεδιαζόμενο μοντέλο ο επωφελούμενος θα μπορεί να δίνει εξετάσεις στον σχετικό φορέα, έχοντας συμπληρώσει τις απαραίτητες ώρες διδασκαλίας. Όσον αφορά τις θεματικές ενότητες, προστίθενται δύο καινούριες: «Συμβουλευτική Γονέων» και «Ελληνομάθεια για μετανάστες».
Τέλος, όσον αφορά το διοικητικό μέρος του έργου, θα υπάρξει συνεργασία με τα Κέντρα Κοινότητας, τα οποία θα ιδρυθούν σε Δήμους άνω των 10.000 κατοίκων για να καλύψουν ανάγκες ευάλωτων κοινωνικά ομάδων. (ΕΘΝΟΣ, 2016). Οι εργαζόμενοι στα Κέντρα αυτά θα συμβάλλουν στην συγκέντρωση των αιτήσεων των ενδιαφερόμενων πολιτών για τα ΚΔΒΜ. (ΚΥΑ, 2016).
6.1 Οι ενέργειες που μπορεί να κάνει ένας Δήμος για την περαιτέρω ανάπτυξη των ΚΔΒΜ
Μέχρι την έναρξη της υλοποίησης των καινούριων προγραμμάτων και αξιοποιώντας την μέχρι στιγμής υπάρχουσα εμπειρία, είναι σκόπιμο οι Δήμοι να λάβουν υπόψη τις παρακάτω προτάσεις/ ιδέες που προέκυψαν από την συγκέντρωση καλών πρακτικών που ήδη παρατηρήθηκαν την προηγούμενη περίοδο, με στόχο την περαιτέρω ανάπτυξη των νέων προγραμμάτων των ΚΔΒΜ . Οι βασικές κατευθύνσεις είναι οι εξής:
-Αντιμετώπιση του βασικού προβλήματος, της χρηματοδότησης της ΔΒΜ, στα πλαίσια του ευρύτερου προβλήματος της γενικής χρηματοδότησης των ΟΤΑ. Θα πρέπει να βρεθούν ή/και να διατεθούν ξεχωριστά κονδύλια των ΟΤΑ για τη Διά Βίου Μάθηση, έτσι ώστε να είναι εφικτό να εκπονηθούν και να λειτουργήσουν οργανωμένα τοπικά προγράμματα ΔΒΜ.
-Διασύνδεση της λειτουργίας των ΚΔΒΜ με τον ευρύτερο αναπτυξιακό προγραμματισμό των ΟΤΑ και την τοπική οικονομία. Εκτός των εθνικών προγραμμάτων που στοχεύουν σε εθνικές πολιτικές ανάπτυξης, είναι σημαντική η επικέντρωση στα θέματα της Διά Βίου Μάθησης και σε τοπικό επίπεδο.
-Συνεργασία με τα τοπικά ΑΕΙ/ΑΤΕΙ, τα ερευνητικά ιδρύματα, τα επιμελητήρια, τα συνδικάτα, τους επιστημονικούς φορείς. Μελέτη τοπικών αναγκών για δημιουργία τοπικών προγραμμάτων. Ο Δήμος, ως ενδιάμεσος, μπορεί να οργανώσει τη διερεύνηση των προοπτικών σε συνεργασία με τα τοπικά επιμελητήρια για τη διαμόρφωση προγραμμάτων τοπικής εμβέλειας γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων αλλά και εξειδικευμένης σύντομης επιμόρφωσης/κατάρτισης (π.χ. κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις κοινωνικής φροντίδας, ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση στον τουρισμό, προώθηση τοπικών προϊόντων και τοπικών εδεσμάτων κ.ά.)
-Ενεργοποίηση των Δήμων για υλοποίηση περισσότερων δράσεων Διά Βίου Μάθησης, εκτός των προγραμμάτων της ΓΓΔΒΜΝΓ. Οι ΟΤΑ μπορούν να οργανώσουν αυτόνομα προγράμματα Διά Βίου Μάθησης για τις συγκεκριμένες εκπαιδευτικές ανάγκες των δημοτών τους, τακτικά, χωρίς να εξαρτώνται από τις προσκλήσεις της ΓΓΔΒΜΝΓ ή άλλων φορέων.
-Οργάνωση και λειτουργία σταθερών δομών, με όσο το δυνατόν σταθερό προσωπικό, το οποίο να έχει εξειδίκευση/ επιμόρφωση σε θέματα εκπαίδευσης/Διά Βίου Μάθησης.
-Προετοιμασία των στελεχών των Δήμων μέσω εκπαίδευσης για την ανάληψη ουσιαστικού ρόλου και ευθύνης για την οργάνωση προγραμμάτων ΔΒΜ στην περιοχή τους. Συνεχής ενημέρωση και επιμόρφωση των Υπευθύνων των Δήμων και των Υπευθύνων των Προγραμμάτων.
-Συντονισμός και επικοινωνία των εκπαιδευτών στους Δήμους της ίδιας περιοχής. Συναντήσεις Στελεχών ΚΔΒΜ και Δήμων.
-Βελτίωση των χώρων διδασκαλίας με καταλληλότερες αίθουσες και υποδομή (π.χ. πρόσβαση για όλους, σε όλους τους χώρους, τραπέζια, θέρμανση, απαραίτητα υλικά). Η αξιοποίηση των εγκαταστάσεων των σχολείων πρέπει να γίνει προσαρμοσμένα στις ανάγκες των ενήλικων εκπαιδευόμενων.
-Εξασφάλιση μετακίνησης για εκπαιδευόμενους και εκπαιδευτές από/προς απομακρυσμένα μέρη για την γεωγραφική εξάπλωση των προγραμμάτων σε λιγότερο ευνοημένες περιοχές.
-Οργάνωση και λειτουργία περισσότερων τμημάτων, μεγαλύτερης διάρκειας, εξειδικευμένων, προσαρμοσμένων στις ανάγκες των εκπαιδευόμενων (π.χ. πρωινά τμήματα, ειδικών ομάδων, ειδικών ενδιαφερόντων, e-learning [10] κ.ά.).
-Ενεργοποίηση της τοπικής κοινωνίας (ενημέρωση, ευαισθητοποίηση μέσω ανακοινώσεων, ημερίδων, εκδηλώσεων) για συμμετοχή στα προγράμματα των ΚΔΒΜ και γενικότερα στη Διά Βίου Μάθηση.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η θετική μέχρι στιγμής αρχική φάση της λειτουργίας των ΚΔΒΜ έχει ολοκληρωθεί. Η πρώτη αξιολόγηση και αποτίμηση της προσφοράς τους στις τοπικές κοινωνίες έχει γίνει ήδη. Ο ρόλος των Δήμων στην περαιτέρω ανάπτυξή τους είναι πολύ ουσιαστικός. Ταυτόχρονα, και οι υπόλοιποι φορείς και προπαντός το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, χρειάζεται να ενεργοποιηθούν άμεσα για τη συνέχισή τους.
Σημειώσεις τέλους
Αναλυτικά ολόκληρο το θεσμικό πλαίσιο για τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης στην εισήγηση «Κέντρα Διά Βίου Μάθησης των Δήμων: πολυτέλεια ή ανάγκη η λειτουργία τους τον καιρό της κρίσης;»
Οι εκπαιδευτές των ΚΔΒΜ επιλέχθηκαν μετά από πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος από το ΙΝΕΔΙΒΙΜ, οι μεν «εκπαιδευτές διά ζώσης» σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας/ “Nομού”, οι δε «εκπαιδευτές εξ αποστάσεως», με βάση την ειδικότητα. Η πρόσληψη των εκπαιδευτών έγινε βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, προδιαγραφών και προσόντων, που αφορούσαν τόσο την επιστημονική ικανότητα των υποψηφίων, όσο και τη σχέση τους με την εκπαίδευση ενηλίκων.
Τα συγκεντρωτικά στοιχεία για τα ΚΔΒΜ που αναφέρονται εδώ, δεν έχουν δημοσιευθεί ακόμα επισήμως και προέρχονται από τη συνεργασία της ΓΓΔΒΜΝΓ με τις ομάδες έργου του ΙΝΕΔΙΒΙΜ για τα ΚΔΒΜ.
Τα στοιχεία αυτά προέρχονται από, αδημοσίευτη ακόμα, Έρευνα Πεδίου της ΕΕΤΑΑ, περιόδου 2014-15
Οι απαντήσεις παρατίθενται ξεκινώντας από αυτήν που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των ερωτηθέντων στελεχών των Δήμων
Τα στοιχεία προέρχονται από επιστολές των Δήμων προς το Υπουργείο και τη ΓΓΔΒΜΝΓ, προς το τέλος της αρχικής περιόδου των προγραμμάτων και βρίσκονται στο αρχείο της ΔΔΒΜ, στο Τμήμα Σπουδών Προγραμμάτων και Οργάνωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων.
Οι πηγές έχουν αναφερθεί ήδη στην αρχή της εισήγησης και παρατίθενται στο τέλος, στη βιβλιογραφία. Εκτός της εμπειρίας υλοποίησης των προγραμμάτων των ΚΔΒΜ, που προκύπτει από την καθημερινή συνεργασία των στελεχών της ΓΓΔΒΜΝΓ με τους υπόλοιπους φορείς, μεγάλο μέρος των παρατηρήσεων που αναφέρονται εφεξής στην εισήγηση έχουν την πηγή τους στην εξωτερική αξιολόγηση των πράξεων που έγινε από την INTRAWAY. Η αξιολόγηση αυτή δεν έχει μέχρι στιγμής δημοσιευθεί.
Τα προγράμματα των ΚΔΒΜ που μπορούσε να επιλέξει κάθε Δήμος για την περιοχή του προέρχονταν κατά 75% από τον πίνακα προγραμμάτων εθνικής εμβέλειας ( τα οποία προφανώς καλύπτουν και τοπικά ενδιαφέροντα και ανάγκες) και -κατά 25% -από αποκλειστικά δικής τους επιλογής ή παρόμοια προγράμματα, που είχαν ήδη προτείνει άλλοι δήμοι.
Αναφέρθηκαν ήδη πολλά τέτοια παραδείγματα καλών πρακτικών στο μέρος των θετικών στοιχείων που καθόρισαν την επιτυχία των προγραμμάτων των ΚΔΒΜ. Επίσης, τέτοιες ιδέες αναπτύσσονται στη συνέχεια, στις προτάσεις για τις ενέργειες των Δήμων.
Επισημαίνουμε την δυνατότητα σχεδιασμού και επιστημονικής υποστήριξης της δημιουργίας τέτοιων τμημάτων (π.χ. μέσω εκπαίδευσης) από τη ΓΓΔΒΜΝΓ και τα στελέχη της, έτσι όπως έχει ήδη γίνει το προηγούμενο διάστημα. Ειδικά για την ανάπτυξη του e-learning στα e- ΚΔΒΜ που λειτούργησαν στα πλαίσια του ΑΠ 9, υπάρχει εκτενής αναφορά στο «Σχεδιάζοντας τα e-KΔΒΜ, απαντώντας στις σύγχρονες απαιτήσεις» και στο «Ρόλος και εκπαίδευση εκπαιδευτών των e-ΚΔΒΜ».
Βιβλιογραφία
ΕΕΤΑΑ. (2015). Έρευνα πεδίου στους Δήμους των Περιφερειών Στερεάς Ελλάδας και Νοτίου Αιγαίου για την ανίχνευση των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων των Δήμων και τη σύνδεσή τους με τα τοπικά προγράμματα γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων.
ΕΘΝΟΣ. (2016). Κέντρα κοινότητας για τη στήριξη στην εφαρμογή των πολιτικών κοινωνικής προστασίας. Διαθέσιμο δημοσίευμα στην ιστοσελίδα της εφημερίδας: http://www.ethnos.gr/koinonia/arthro/kentra_koinotitas_gia_ti_stiriksis_stin_efarmogi_ton_politikon_koinonikis_prostasias-64356482/
ΙΝΕΔΙΒΙΜ. (2016). Στοιχεία από τις Ομάδες Έργου των Πράξεων «Κέντρα Διά Βίου Μάθησης των Δήμων και Περιφερειών Στερεάς Ελλάδας και Νοτίου Αιγαίου ΑΠ9» και «Κέντρα Δια Βίου Μάθησης – Προγράμματα Εθνικής Εμβέλειας και Προγράμματα Τοπικής Εμβέλειας ΑΠ7 , ΑΠ8»
ΙNTRAWAY. (2015). Εξωτερική Αξιολόγηση των Πράξεων «Κέντρα Δία Βίου Μάθησης Προγράμματα Εθνικής Εμβέλειας και Προγράμματα Τοπικής Εμβέλειας ΑΠ7, ΑΠ8». ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Π 2.2: «2η Έκθεση Τελική Αξιολόγηση των Πράξεων»- Σεπτέμβριος 2015
Κοινή Υπουργική Απόφαση.(2016).Αριθ.Δ23/ΟΙΚ.14435-1135/2016-ΦΕΚ 854/Β/30-3-2016. Καθορισμός ελάχιστων προδιαγραφών λειτουργίας των Κέντρων Κοινότητας.
Κοτρίκλα, Β. (2015). Κέντρα Διά Βίου Μάθησης των Δήμων: πολυτέλεια ή ανάγκη η λειτουργία τους τον καιρό της κρίσης; Στο «1ο Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο Διά Βίου Μάθησης» «Διά Βίου Μάθηση και Σύγχρονη Κοινωνία: Τοπική Αυτοδιοίκηση, Εκπαίδευση και Εργασία», 27 και 28 Ιουνίου 2015, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.( υπό δημοσίευση στα πρακτικά του συνεδρίου).
Κωστοπούλου, Μ. (2016). Νέα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης για 300.000 δημότες. Διαθέσιμο δημοσίευμα στην ιστοσελίδα της εφημερίδας Η ΑΥΓΗ: http://www.avgi.gr/article/10839/6466422/nea-kentra-dia-biou-matheses-gia-300-000-demotes
Λευθεριώτου, Π. (2015). Ρόλος και εκπαίδευση εκπαιδευτών των e-ΚΔΒΜ. Στο «1ο Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο Διά Βίου Μάθησης» «Διά Βίου Μάθηση και Σύγχρονη Κοινωνία: Τοπική Αυτοδιοίκηση, Εκπαίδευση και Εργασία», 27 και 28 Ιουνίου 2015, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.( υπό δημοσίευση στα πρακτικά του συνεδρίου).
Παυλή-Κορρέ, Μ., Νικολοπούλου, Β. ( 2015).Σχεδιάζοντας τα e-KΔΒΜ, απαντώντας στις σύγχρονες απαιτήσεις Στο «1ο Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο Διά Βίου Μάθησης» «Διά Βίου Μάθηση και Σύγχρονη Κοινωνία: Τοπική Αυτοδιοίκηση, Εκπαίδευση και Εργασία», 27 και 28 Ιουνίου 2015, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.( υπό δημοσίευση στα πρακτικά του συνεδρίου).