ISSN:1792-2674
Γεωργουσάκη Μαρία (ΠΕ 70)
Λάσδα Φραντζέσκα (ΠΕ 70)
Κατζουράκη Σμαράγδη (ΠΕ 70)
Περίληψη
Το παρόν κείμενο αναδεικνύει τον χώρο της σχολικής βιβλιοθήκης ως κέντρο διαλόγου, χώρο φιλαναγνωσίας και έκθεσης των γραπτών έργων των παιδιών με πρωταγωνιστές τους ίδιους τους μαθητές. Η παιδική λογοτεχνία, ο γραπτός λόγος, η ανάγνωση και η φιλαναγνωσία διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην εκπαίδευση, ενώ μπορούν να συναντηθούν δημιουργικά και καλλιτεχνικά στον χώρο της σχολικής βιβλιοθήκης. Μετά την αποσαφήνιση των όρων, ακολουθούν προτάσεις για τον τρόπο οργάνωσης της σχολικής βιβλιοθήκης. Επιπρόσθετα, παρουσιάζονται δράσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια του τρέχοντος σχολικού έτους για την προώθηση της φιλαναγνωσίας. Τα συμπεράσματα στο τέλος συνοψίζουν τον ρόλο της σχολικής βιβλιοθήκης ως κέντρο μαθητικής και σχολικής κοινότητας.
Λέξεις-κλειδιά: σχολική βιβλιοθήκη, προτάσεις, δράσεις φιλαναγνωσίας
Εισαγωγή
Παιδική λογοτεχνία, γραπτός λόγος, ανάγνωση και φιλαναγνωσία
Μέσω του παιδικού λογοτεχνικού βιβλίου επιδιώκεται η προβολή ορθών προτύπων και αξιών, ενώ παράλληλα ο μικρός αναγνώστης μαθαίνει να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και να ενδιαφέρεται για το κοινό καλό (Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, 1983: 16). Η παιδική λογοτεχνία καλλιεργεί ευγενικά αισθήματα, εξυψώνει τον άνθρωπο, προάγει την κοινωνικότητα και τη συνεργασία. Επιπλέον, αποτελεί βοηθητικό μέσο στα χέρια του εκπαιδευτικού και των γονέων στη διαδικασία της αγωγής του παιδιού και λειτουργεί ως όχημα για να μεταδώσουν οι εκπαιδευτικοί διαχρονικές αξίες στα παιδιά (Νάσαινας, 2001: 15).
Γενικότερα, με το βιβλίο μπορεί να καλλιεργηθεί μια θετική, ευνοϊκή και φιλική στάση των παιδιών απέναντι στους συνομηλίκους τους ανεξάρτητα από το έθνος, τη θρησκεία ή τη φυλή στην οποία ανήκουν, ώστε να μάθουν να επικοινωνούν και να συνυπάρχουν. Είναι απαραίτητο τα παιδιά να εκτεθούν σε ένα εύρος διαφορετικών βιβλίων, ποικίλων θεμάτων και ειδών, αλλά και να έρθουν σε επαφή με βιβλία που αντανακλούν την ποικιλομορφία και την πολυπολιτισμικότητα της κοινωνίας τους, ώστε να δουν σ’ αυτά την εικόνα του εαυτού τους και των άλλων (Celano & Neuman, 2001: 9). «Το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο μπορεί να συνδυάσει το λόγο με το κάλλος και να υποβάλει ορθές στάσεις δημοκρατικής διαδικασίας» (Μαραυθέτης, όπ.π.: 56), να θέσει τις βάσεις για να διαμορφώσει τον αυριανό ενεργό δημοκρατικό πολίτη που θα ενταχθεί ομαλά στην κοινωνία.
Ο γραπτός λόγος συμβάλλει στην οικοδόμηση της αντίληψης που αναπτύσσει το άτομο για τον κόσμο που τον περιβάλλει , αλλά και για τον εαυτό του. Μέσα από την ανάγνωση το παιδί στην προσπάθεια του να κατανοήσει την εξέλιξη των γεγονότων, σκέπτεται, αισθάνεται, υποθέτει και συνομιλεί. Έτσι, μέσα από τους αλληλοδιάδοχους ρόλους αποκτά εμπειρίες που συμβάλλουν στην εξέλιξη της εγώ- ταυτότητας του. Εξίσου σημαντική ωφέλεια έχει το παιδί, όταν δεν ακολουθεί αυτές τις εξελίξεις ως αναγνώστης, αλλά τις δημιουργεί ως συγγραφέας (Ματσαγγούρας Η.,2004).
Η φιλαναγνωσία είναι όρος πολύτροπος, αξιακός, περιγραφικός και συνάμα ευρύχωρος. Επικεντρώνει το ενδιαφέρον στη θετική σχέση του παιδιού με το βιβλίο και στοχεύει στην ενδυνάμωση της σχέσης αυτής, πράγμα που συνιστά την ουσία της φιλαναγνωσίας. Μέσω της φαντασίας ο αναγνώστης αναζητά την ταυτότητά του, την καταγωγή και τη θέση του ανάμεσα στους άλλους (Αρζανίδου Ε., Γούλης Δ., Γρόσδος Σ., Καρακίτσιος Α., 2011).
Ορίζεται ως η «εσωτερική κατάσταση του ατόμου που το ωθεί να αναζητήσει αναγνωστικό υλικό, να επιδοθεί στην ανάγνωση και να επιμείνει σε αυτή» (Μαλαφάντης, 2008: 107). Όσον αφορά συγκεκριμένα στην παιδική ηλικία, ο όρος φιλαναγνωσία διατυπώνεται ως «η τάση, η συνήθεια ή το ενδιαφέρον του παιδιού να επιλέγει την ενασχόληση με το βιβλίο στα πλαίσια του ελεύθερου χρόνου του». Ο ρόλος της είναι σημαντικός στη νοητική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών και η καλλιέργειά της προϋποθέτει τη συστηματική και αδιάλειπτη καθοδηγητική παρέμβαση όλων των φορέων που εμπλέκονται στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών και ιδιαίτερα της οικογένειας και του σχολείου (Μαραγκουδάκη, 1994: 45, 46).
Η φιλαναγνωσία διαφορετικά μπορεί να αποδοθεί ως αναγνωστικό κίνητρο και αντιπροσωπεύει το λόγο που παρακινεί ένα παιδί στο διάβασμα. Τα κίνητρα διακρίνονται σε εσωτερικά και εξωτερικά και μπορεί να σχετίζονται με: τις προσδοκίες που έχει ένα παιδί για επιτυχία, την επιθυμία για ψυχαγωγία, το πόσο του αρέσει ένα βιβλίο ή πόσο χρήσιμο το θεωρεί, την πρόκληση για τον αν μπορεί να τα καταφέρει στην ανάγνωση, τον ανταγωνισμό, την αναγνώριση και τους βαθμούς, την περιέργεια του να μάθει ή τη θέληση να μοιραστεί κάτι με την οικογένεια και τους φίλους του (Μαλαφάντης, 2005: 38, 39 & 2008: 108). Τα εσωτερικά κίνητρα συνήθως εντοπίζονται σε παιδιά με υψηλή αναγνωστική ικανότητα, καθώς έχει παρατηρηθεί ότι παιδιά που εκφράζουν ανησυχία για τις αναγνωστικές τους ικανότητες αποτελούν και μη συστηματικούς αναγνώστες. Για την ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων σημαντικό παράγοντα διαδραματίζει το οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και η προσωπικότητα κάθε παιδιού (Shapiro & Whitney, όπ.π.: 368).
Η ανάγνωση, λοιπόν, λαμβάνει χώρα με διάφορες διαστάσεις: ως ενίσχυση από το περιβάλλον, ως απόλαυση (εσωτερικό κίνητρο), ως ατομική ανάπτυξη ή ως χρησιμότητα (εξωτερικό κίνητρο). Το παιδικό λογοτεχνικό έργο προκαλεί ευχαρίστηση και ωφέλεια, καθώς λειτουργεί ως μέσο αγωγής. Συνεπώς, το ευχάριστο και το ωφέλιμο είναι τα βασικά κίνητρα της παιδικής φιλαναγνωσίας (Μερακλής,1994: 19). Επίσης, η ελεύθερη επιλογή των κειμένων που θα αναγνωσθούν από τα παιδιά και η συσχέτισή τους με την πραγματική ζωή αποτελούν κίνητρα και παράγοντες που ενισχύουν την επιθυμία για ανάγνωση (Μαλαφάντης, 2005: 18). Ένα ακόμη κίνητρο μπορεί να αποτελέσει η σύνδεση της ανάγνωσης με το παιχνίδι, καθώς στην περίπτωση αυτή το διάβασμα συνδέεται με την ευχαρίστηση που προσφέρει το παιχνίδι με αποτέλεσμα τα παιδιά να ανακαλύπτουν ταυτόχρονα και την απόλαυση της ανάγνωσης. Γενικότερα, για να ενδιαφερθούν τα παιδιά για την ανάγνωση προϋπόθεση είναι να ανακαλύψουν τα δικά τους κίνητρα για διάβασμα (Ποσλάνιεκ, 1992: 19, 20).
Στον χώρο του σχολείου ο εκπαιδευτικός καλείται να καλλιεργήσει τα κίνητρα στους μαθητές, ώστε να εμπλακούν στη διαδικασία της ανάγνωσης. Τα κίνητρα αυτά θα πρέπει να πηγάζουν από τις εμπειρίες και τα βιώματα των παιδιών, καθώς οι μαθητές ωθούνται στην ανάγνωση, όταν αντιληφθούν τη σύνδεση ενός λογοτεχνικού έργου με τη ζωή τους, όταν αναγνωρίζουν στο κείμενο ιδέες και βιώματα που έχουν ζήσει και οι ίδιοι (Κατσίκη-Γκίβαλου, 2008: 27, 28). Η ανταλλαγή αναγνωστικών εμπειριών συνεπάγεται έναν συγκερασμό διαφορετικών πολιτισμικών κεφαλαίων, καθώς κάθε μαθητής φέρει ένα μοναδικό πολιτιστικό και αναγνωστικό υπόβαθρο. Επιπλέον, η παραγωγή προσωπικού λόγου για τα λογοτεχνικά κείμενα από μέρους των μαθητών τούς καθιστά συν-παραγωγούς της γνώσης, καθώς παράγουν το δικό τους λόγο για τη λογοτεχνία που έχει χαρακτήρα αυθεντικό και βιωματικό. Η παραγωγή λόγου (discourse) στην τάξη αποσκοπεί στην καλλιέργεια της δημιουργικότητας, της κριτικής εγγραμματοσύνης και στη διαμόρφωση της υποκειμενικότητας (Χοντολίδου, 2006: 381, 383).
Σχολικές βιβλιοθήκες
Όλα τα παραπάνω μπορούν να βρουν θέση και χώρο στη σχολική κοινότητα. Η σχολική βιβλιοθήκη δεν πρέπει να είναι απλά μια πηγή για δανεισμό βιβλίων αλλά κάτι πολύ σημαντικότερο: η αφετηρία και η συνέχεια ενός δημιουργικού διαλόγου με τον Λόγο και την Τέχνη. Ένας διάλογος μέσα από τα κείμενα και με αυτά (Αναγνωστόπουλος Β.Δ.& Δελώνης Αντ., 1984). Προτείνεται η ανάγκη εξαερισμού της έννοιας της βιβλιοθήκης, απομουσειοποίησης, εργαστηριοποίησης του χώρου, δηλαδή επέκτασης της λειτουργικότητας του τέτοιας, που να προβλέπει υπέρβαση της παραδοσιακής αντίληψης για το τι εννοούμε παιδικό ανάγνωσμα (Βασιλαράκης Ι., 1992).
Η ύπαρξη των σχολικών βιβλιοθηκών ανάγεται στα τέλη του 18ου αιώνα αποδεικνύοντας πως είναι παράδοσή μας η βιβλιοθήκη να δένεται με το σχολείο. Οι σχολικές βιβλιοθήκες στοχεύουν στη δημιουργία επιθυμητών στάσεων απέναντι στο διάβασμα και στο βιβλίο και στην παροχή ευκαιριών, ώστε να βρίσκει το παιδί μόνο του αυτό που θέλει (Κακούρης, 1985: 88). Η σχολική βιβλιοθήκη συμβάλλει στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας του ατόμου και την ανάπτυξη του πνευματικού, πολιτιστικού και κοινωνικού τομέα (Ντελόπουλος, 1998: 110). Ο παγκοσμίως καθιερωμένος θεσμός της σχολικής βιβλιοθήκης την καθιστά πνευματικό κέντρο, καθώς γύρω της κινείται όλη η σχολική ζωή. Μια σχολική βιβλιοθήκη μπορεί να ικανοποιήσει τις πνευματικές ανάγκες και τα κίνητρα όχι μόνο των μαθητών, αλλά και των εκπαιδευτικών που επιθυμούν τη συνεχή ενημέρωση και επιμόρφωση (Δαράκη, όπ.π.: 46, 47). Διαθέτει ποικιλία πηγών γνώσεων και εμπειριών που εμπλουτίζουν τη διδασκαλία και την καθιστούν ελκυστικότερη.
Κύριος προορισμός της είναι να βοηθά στην ολοκλήρωση των εκπαιδευτικών στόχων και σκοπών του σχολείου μέσω της προώθησης κατάλληλων εξωσχολικών υλικών, να συμβάλει στην εκμάθηση των τρόπων έρευνας και χρήσης των βιβλίων και να φροντίζει για την προώθηση της αναγνωστικής ψυχαγωγίας. Για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη μιας σχολικής βιβλιοθήκης απαραίτητες προϋποθέσεις είναι η ύπαρξη αντίστοιχης νομοθεσίας, η εκπόνηση εθνικού σχεδίου υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας και η διαρκής χρηματοδότησή της, ώστε να ανανεώνεται συνεχώς (Αρβανίτη, όπ.π.: 53).
Τα πλεονεκτήματα που προσφέρει μια σχολική βιβλιοθήκη μπορούν συνοπτικά να παρουσιαστούν ως εξής:
- πρόσβαση σε πολλές πηγές γνώσης,
- δυνατότητα εκμάθησης χειρισμού των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών,
- πρόσβαση στην πληροφορία, δυνατότητα αξιολόγησής της και κατ’ επέκταση ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας,
- εξάσκηση των μαθητών στην έρευνα,
- κάλυψη των ενδιαφερόντων όλων των παιδιών λαμβάνοντας υπόψη χαρακτηριστικά, όπως η ηλικία, το φύλο, η κοινωνική τάξη, η πολιτισμική ομάδα, το μορφωτικό επίπεδο της οικογένειας που μπορεί να διαφέρουν μεταξύ των μαθητών,
- καθοδήγηση των παιδιών στις δραστηριότητές τους,
- επικοινωνία των μαθητών με μέλη άλλων σχολικών κοινοτήτων.
Ο ρόλος των σχολικών βιβλιοθηκών είναι υποστηρικτικός για το επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα. Μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών, να αποτελούν χώρους ψυχαγωγίας και διάδοσης της γνώσης, να προωθούν την κοινωνικοποίηση, να καλλιεργούν την αυτονομία και την αυτοπεποίθηση των παιδιών, να είναι ανοιχτές στην τοπική κοινότητα, να λειτουργούν και μετά το πέρας του σχολικού ωραρίου, όπως επίσης και στη διάρκεια των σχολικών διακοπών και, τέλος, να φέρουν το σχολείο κοντά στην οικογένεια (Elkin, 1998: 101,102).
Τις τελευταίες δεκαετίες ο ρόλος της σχολικής βιβλιοθήκης έχει διευρυνθεί και συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση του μαθητή. Η σχολική βιβλιοθήκη διαθέτει πλούσιο υλικό κάθε είδους και μπορεί να εξυπηρετεί όλα τα παιδιά. Αναπτύσσει την προσωπικότητά τους προς την κατεύθυνση της καλλιέργειας της ευθύνης απέναντι στα κοινά πράγματα, της αναγνώρισης των δικαιωμάτων των άλλων και δημιουργεί προϋποθέσεις για την τήρηση βασικών δημοκρατικών αρχών (Ντελόπουλος, 1998: 112). Μάλιστα, ο ρόλος της μπορεί να είναι αντισταθμιστικός για τους μαθητές που προέρχονται από υποβαθμισμένα κοινωνικά και μορφωτικά στρώματα, καθώς τους προσφέρει την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με το βιβλίο κάτι που δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν συχνά στην εξωσχολική τους ζωή (Χαραμής, όπ.π.: 102).
Η βιβλιοθήκη, συνεπώς, δεν είναι ένα περιφερειακό, συμπληρωματικό στοιχείο του σχολικού θεσμού. Αντιθέτως, βρίσκεται στην καρδιά του σχολικού οργανισμού, στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας. Ο Dewey επιχείρησε να αποσαφηνίσει το ρόλο της βιβλιοθήκης στο πλαίσιο της παιδευτικής διαδικασίας των σχολείων τοποθετώντας τη στο επίκεντρο της παιδευτικής δραστηριότητας (όπ.π.:97, 98).
Κύριο Μέρος
Α. Από τη θεωρία στην πράξη
Η σχολική βιβλιοθήκη αποτελεί την αφετηρία και τη συνέχεια της δημιουργικότητας προάγοντας την αγάπη για το διάβασμα και την καλλιτεχνική έκφραση. Μέσα από τα κείμενα και με αυτά, οι μαθητές ανακαλύπτουν νέους κόσμους, αναπτύσσουν τις κριτικές τους δεξιότητες και καλλιεργούν τη δημιουργικότητά τους. Διαρκής εμπλουτισμός με νέους τίτλους βιβλίων, συλλογή από τις πατρίδες καταγωγής των μαθητών, επισκέψεις συγγραφέων, αναγνωστικές λέσχες, γιορτή παιδικού βιβλίου, Βazzar βιβλίου, αφιερώματα σε παγκόσμιες ημέρες μέσα από το βιβλίο, αρθρογραφία στον τοπικό τύπο. Όλα τα μαθητικά πρότζεκτ και συγγραφικές δημιουργίες των παιδιών εκθέτονται σε μία γωνιά στη βιβλιοθήκη και αποθηκεύονται σε ψηφιακό αρχείο.
Ακολουθούν ορισμένες προτάσεις για την προώθηση της βιβλιοθήκης και της φιλαναγνωσίας στο σχολείο:
– Δημιουργία Ελκυστικού Αναγνωστικού Περιβάλλοντος. Η βιβλιοθήκη πρέπει να είναι ένας χώρος φιλόξενος που εμπνέει τους μαθητές. Η διαμόρφωση άνετων γωνιών ανάγνωσης, με κατάλληλο φωτισμό και χρώματα, μπορεί να κάνει τη βιβλιοθήκη έναν ελκυστικό προορισμό. Οι μαθητές πρέπει να νιώθουν άνετα να περνούν χρόνο στη βιβλιοθήκη, εξερευνώντας τα ράφια και ανακαλύπτοντας βιβλία που ταιριάζουν στα ενδιαφέροντά τους.
– Εμπλουτισμός και Ποικιλία Συλλογής. Η βιβλιοθήκη πρέπει να διαθέτει μια ποικιλία βιβλίων και άλλων υλικών που καλύπτουν τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες όλων των μαθητών. Αυτή η ποικιλία περιλαμβάνει λογοτεχνία, επιστημονικά βιβλία, βιβλία τέχνης, πολυπολιτισμικά έργα και ψηφιακά μέσα. Με αυτόν τον τρόπο, κάθε μαθητής μπορεί να βρει κάτι που να τον συναρπάζει και να τον ενθαρρύνει να διαβάσει περισσότερο.
– Διαδραστικές Δραστηριότητες και Προγράμματα Φιλαναγνωσίας. Η διοργάνωση δραστηριοτήτων όπως λέσχες ανάγνωσης, λογοτεχνικές βραδιές, εργαστήρια δημιουργικής γραφής και διαγωνισμοί μπορεί να ενθαρρύνει τους μαθητές να συμμετέχουν ενεργά στη βιβλιοθήκη. Οι δραστηριότητες αυτές προάγουν την αγάπη για το διάβασμα και ενισχύουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών.
– Ενσωμάτωση Τεχνολογίας. Η σύγχρονη βιβλιοθήκη πρέπει να ενσωματώνει την τεχνολογία, προσφέροντας πρόσβαση σε ψηφιακά βιβλία, εκπαιδευτικές εφαρμογές και άλλους ηλεκτρονικούς πόρους. Η χρήση τεχνολογίας μπορεί να κάνει την ανάγνωση πιο ελκυστική και προσβάσιμη για τους μαθητές, ιδίως για εκείνους που είναι πιο εξοικειωμένοι με τα ψηφιακά μέσα.
– Συνεργασία με Εκπαιδευτικούς. Η στενή συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς είναι κρίσιμη για την επιτυχία της βιβλιοθήκης. Οι βιβλιοθηκονόμοι και οι δάσκαλοι μπορούν να συνεργαστούν για την ενσωμάτωση της βιβλιοθήκης στο αναλυτικό πρόγραμμα, προσφέροντας πόρους και υποστήριξη για τα διάφορα μαθήματα. Αυτή η συνεργασία μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία διαθεματικών προγραμμάτων που ενισχύουν την κατανόηση των μαθητών.
– Ενίσχυση της Διαπολιτισμικής Κατανόησης. Η βιβλιοθήκη μπορεί να προάγει τη διαπολιτισμική κατανόηση και τον σεβασμό μέσω της επιλογής βιβλίων και υλικών που αντικατοπτρίζουν την ποικιλομορφία των πολιτισμών.
Β. Μεθοδολογία και Εργαλεία για την Προώθηση της Λογοτεχνίας και του Βιβλίου στην Τάξη
- Διαπολιτισμική συγγραφή με τεχνητή νοημοσύνη –
«Όλοι μαζί για τη Μητέρα Γη»
Η προώθηση της λογοτεχνίας και του βιβλίου στην εκπαιδευτική διαδικασία αποτελεί βασικό στόχο για την καλλιέργεια της αγάπης για το διάβασμα και την ανάπτυξη των γλωσσικών δεξιοτήτων των μαθητών. Σε αυτό το πλαίσιο, υλοποιήσαμε ένα πρότζεκτ στο οποίο οι μαθητές δημιούργησαν το δικό τους παραμύθι, το οποίο στη συνέχεια μεταφράστηκε σε άλλες γλώσσες για να αποκτήσει διαπολιτισμικό χαρακτήρα. Η διαδικασία αυτή περιλάμβανε τη χρήση διαφόρων εργαλείων και τεχνολογιών, όπως το Google Translate, η τεχνητή νοημοσύνη και άλλες εφαρμογές.
Η διαδικασία του πρότζεκτ οργανώθηκε σε διάφορα στάδια:
- Έρευνα και Συζήτηση: Οι μαθητές ξεκίνησαν με μια συζήτηση για τη σημασία της λογοτεχνίας και του παραμυθιού. Ερευνήσαμε διάφορα παραμύθια από διαφορετικές κουλτούρες για να κατανοήσουμε τα κοινά στοιχεία και τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες.
- Συγγραφή Παραμυθιού: Μετά την έρευνα, οι μαθητές εργάστηκαν σε ομάδες για να δημιουργήσουν το δικό τους παραμύθι. Αυτή η διαδικασία περιλάμβανε brainstorming, συγγραφή πρόχειρων σχεδίων και τελικά τη σύνθεση της ιστορίας.
- Επεξεργασία και Οριστικοποίηση: Το παραμύθι που δημιουργήθηκε πέρασε από διαδικασίες επεξεργασίας και οριστικοποίησης, με την καθοδήγηση του δασκάλου. Σε αυτό το στάδιο, δόθηκε έμφαση στη γραμματική, το ύφος και τη ροή της αφήγησης.
- Μετάφραση: Χρησιμοποιώντας το Google Translate, οι μαθητές μετέφρασαν το παραμύθι σε διάφορες γλώσσες. Η χρήση της μετάφρασης μηχανής έγινε ως πρώτο βήμα, ενώ στη συνέχεια, με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης και άλλων γλωσσικών εργαλείων, πραγματοποιήθηκαν διορθώσεις και προσαρμογές για να διασφαλιστεί η ακρίβεια και η ποιότητα της μετάφρασης.
- Δημοσίευση και Παρουσίαση: Το τελικό στάδιο περιλάμβανε την παρουσίαση του παραμυθιού στις διάφορες γλώσσες στην υπόλοιπη τάξη, καθώς και την ανάρτησή του σε μια εκπαιδευτική πλατφόρμα ή ιστολόγιο για να είναι προσβάσιμο σε άλλους μαθητές και γονείς. Πέρα από την έντυπη μορφή, το βιβλίο ψηφιοποιήθηκε με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Μέσω εφαρμογής, το κείμενο απέκτησε ψηφιακή εικονογράφηση και μορφή.
Για την υλοποίηση του πρότζεκτ, χρησιμοποιήθηκαν τα εξής εργαλεία:
– Google Translate: Ένα βασικό εργαλείο για την αρχική μετάφραση του κειμένου σε πολλές γλώσσες.
– Τεχνητή Νοημοσύνη: Χρησιμοποιήθηκαν πλατφόρμες τεχνητής νοημοσύνης για τη διόρθωση και τη βελτίωση της ποιότητας της μετάφρασης, όπως Grammarly και άλλες εφαρμογές που ενισχύουν τη γλωσσική επεξεργασία.
– Εκπαιδευτικές Εφαρμογές: Εφαρμογές όπως το Storybird και το Book Creator χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία και την εικονογράφηση του παραμυθιού, δίνοντας τη δυνατότητα στους μαθητές να προσθέσουν οπτικά στοιχεία και να δημιουργήσουν ένα ολοκληρωμένο βιβλίο.
Η χρήση σύγχρονων τεχνολογιών και εργαλείων ενίσχυσε την εκπαιδευτική διαδικασία, κάνοντας το πρότζεκτ πιο διαδραστικό και ενδιαφέρον για τους μαθητές. Επιπλέον, η διαπολιτισμική προσέγγιση ενίσχυσε την κατανόηση και την αποδοχή της πολιτισμικής ποικιλομορφίας. Μέσα από αυτή την εμπειρία, οι μαθητές ανέπτυξαν δεξιότητες συγγραφής, μετάφρασης και συνεργασίας, ενώ παράλληλα καλλιέργησαν την αγάπη για τη λογοτεχνία και το βιβλίο.
- Ψηφιακό παραμύθι
Το τμήμα Γ1, στο πλαίσιο των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων, πραγματοποίησε το πρόγραμμα με τίτλο «Ένα βιβλίο γεννιέται». Οι μαθητές δημιούργησαν το δικό τους ψηφιακό παραμύθι, βασιζόμενοι στο επιτραπέζιο παιχνίδι δημιουργικής αφήγησης «Παραμυθοκάρτες – Κάθε φορά… μια ιστορία», των εκδόσεων Κίτρινο Πατίνι.
Αρχικά, επέλεξαν κάρτες, οι οποίες αντιστοιχούσαν στα στάδια συγγραφής ενός αφηγηματικού κειμένου, έκαναν την εικονογράφηση, μοίρασαν τους ρόλους του παραμυθιού και ηχογράφησαν τις φωνές τους. Χρησιμοποίησαν το πρόγραμμα VideoPad, ενώθηκαν οι εικόνες με τον ήχο κι έτσι δημιουργήθηκε το βιντεοπαραμύθι «Περιπέτεια στο φεγγάρι».
- Δημιουργία graphic novel
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης για την ημέρα παιδικού βιβλίου που ήταν αφιερωμένη στην Άλκη Ζέη, η Β΄ τάξη μετέτρεψε το βιβλίο της συγγραφέα «Τα παπούτσια του Αννίβα» σε graphic novel. Με αφορμή την κυκλοφορία άλλων βιβλίων της συγγραφέως σε graphic novel (Το καπλάνι της βιτρίνας, Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου), φτιάξαμε κι εμείς το δικό μας, εμπλουτίζοντας τη συλλογή.
Οι μαθητές χωρισμένοι σε τέσσερις ομάδες εργασίας: ομάδα διαλόγου, σύνθεσης, εικονογράφησης, δημιουργία εξώφυλλου και οπισθοφύλλου συνέθεσαν μία νέα εκδοχή του κλασικού βιβλίου. Με χαρά το χάρισαν στη βιβλιοθήκη του σχολείου κι έκτοτε έχει δανειστεί από πολλά παιδιά κι έχει γίνει ένα από τα αγαπημένα τους βιβλία.
- Βιβλιοπροτάσεις-Παραμύθια στο κουτί
Ένας πρωτότυπος τρόπος για βιβλιοπροτάσεις είναι τα παραμύθια στο κουτί. Κάθε μαθητής δανείστηκε από την βιβλιοθήκη του σχολείου μας ένα λογοτεχνικό βιβλίο της αρεσκείας του , εμπνεύστηκε από αυτό και αποτύπωσε το παραμύθι σε ένα κουτί . Οι μαθητές με την φαντασία και την δημιουργικότητα τους επένδυσαν καλλιτεχνικά τα κουτιά τόσο εσωτερικά, όσο και εξωτερικά βάζοντας στοιχεία μέσα από το παραμύθι: περιλήψεις του παραμυθιού, κάρτες περιγραφής ηρώων , εικονογραφημένες ιστορίες , κόμιξ, κατασκευές, καμβάδες, αντικείμενα μέσα από τα παραμύθια. Κουτιά μεταμορφώθηκαν σε λεωφορεία, σε φαντάσματα , σε θαλασσόκοσμο.
Συμπεράσματα
Η σχολική βιβλιοθήκη αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς χώρους μέσα σε ένα σχολείο, λειτουργώντας ως κέντρο της μαθητικής κοινότητας για διάφορους λόγους:
1. Πρόσβαση στη Γνώση και τη Μάθηση Η σχολική βιβλιοθήκη παρέχει στους μαθητές πρόσβαση σε μια ποικιλία πόρων, όπως βιβλία, περιοδικά, ψηφιακά μέσα και άλλες εκπαιδευτικές πηγές. Αυτή η πρόσβαση προάγει την αυτοκατευθυνόμενη μάθηση και την εξερεύνηση θεμάτων που τους ενδιαφέρουν, ενισχύοντας την ακαδημαϊκή τους ανάπτυξη.
2. Υποστήριξη της Φιλαναγνωσίας Η βιβλιοθήκη είναι το κέντρο της φιλαναγνωσίας μέσα στο σχολείο, προωθώντας την αγάπη για το διάβασμα μέσω διαφόρων προγραμμάτων και δραστηριοτήτων. Οι μαθητές μπορούν να δανείζονται βιβλία, να συμμετέχουν σε λέσχες ανάγνωσης και να παίρνουν μέρος σε διαγωνισμούς και εκδηλώσεις που ενθαρρύνουν τη λογοτεχνική ενασχόληση.
3. Ανάπτυξη Κριτικής Σκέψης και Ερευνητικών Δεξιοτήτων Η βιβλιοθήκη προσφέρει ένα περιβάλλον όπου οι μαθητές μπορούν να αναπτύξουν τις ερευνητικές τους δεξιότητες, μαθαίνοντας πώς να αναζητούν πληροφορίες, να αξιολογούν πηγές και να συνθέτουν γνώση. Αυτές οι δεξιότητες είναι ζωτικής σημασίας για την κριτική σκέψη και τη δια βίου μάθηση.
4. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Μέσα από τη συλλογή της βιβλιοθήκης, οι μαθητές εκτίθενται σε ποικιλία πολιτισμών, ιστοριών και απόψεων. Αυτό ενισχύει την κατανόηση και την αποδοχή της πολιτισμικής ποικιλομορφίας, προάγοντας την ανεκτικότητα και τον σεβασμό μέσα στη μαθητική κοινότητα.
5. Υποστήριξη Διδακτικών και Διαθεματικών Προγραμμάτων Η βιβλιοθήκη συνεργάζεται στενά με τους εκπαιδευτικούς για την υποστήριξη των διδακτικών προγραμμάτων και την ενσωμάτωση διαθεματικών προσεγγίσεων στη μάθηση. Παρέχει υλικό και πόρους που συμπληρώνουν τα μαθήματα, βοηθώντας τους μαθητές να δουν τη σύνδεση μεταξύ διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων.
6. Χώρος Κοινωνικής Αλληλεπίδρασης Η βιβλιοθήκη είναι επίσης ένας κοινωνικός χώρος όπου οι μαθητές μπορούν να συναντηθούν, να συνεργαστούν σε ομαδικά έργα και να συμμετέχουν σε διάφορες εκδηλώσεις και δραστηριότητες. Αυτό προάγει την κοινωνική ανάπτυξη και ενισχύει την αίσθηση της κοινότητας μέσα στο σχολείο.
7. Τεχνολογική Υποστήριξη Οι σύγχρονες σχολικές βιβλιοθήκες είναι εξοπλισμένες με υπολογιστές, πρόσβαση στο διαδίκτυο και άλλα τεχνολογικά εργαλεία που υποστηρίζουν την ψηφιακή μάθηση και την ανάπτυξη τεχνολογικών δεξιοτήτων στους μαθητές.
8. Προώθηση Δια Βίου Μάθησης Τέλος, η σχολική βιβλιοθήκη προωθεί τη δια βίου μάθηση, ενθαρρύνοντας τους μαθητές να συνεχίσουν να μαθαίνουν και να αναζητούν γνώση και μετά την ολοκλήρωση της τυπικής τους εκπαίδευσης.
Συνοψίζοντας, η σχολική βιβλιοθήκη αποτελεί τον πυρήνα της μαθητικής κοινότητας, προσφέροντας ένα περιβάλλον πλούσιο σε γνώση, υποστήριξη και κοινωνική αλληλεπίδραση. Με την κατάλληλη αξιοποίηση των πόρων και των προγραμμάτων της, η βιβλιοθήκη μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην ολιστική ανάπτυξη των μαθητών και στη διαμόρφωση μιας ζωντανής και συνεργατικής σχολικής κουλτούρας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ελληνόγλωσση
Αναγνωστόπουλος, Βασίλης & Δελώνης, Αντώνης (1984). «Παιδική Λογοτεχνία και Σχολείο». Αθήνα: Πατάκης
Αρβανίτη, Ιωάννα (2008). Η βιβλιοθήκη στο ελληνικό σχολείο: ο θεσμός, η πραγματικότητα και η ιδανική μορφή της σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς. Θεσσαλονίκη: Σταμούλης.
Αρτζανίδου, Έλενα, Γούλης Δημήτρης, Γρόσδος Σταύρος & Καρακίτσιος Ανδρέας (2011). «Παιχνίδια φιλαναγνωσίας και αναγνωστικές εμψυχώσεις». Αθήνα:Gutenberg.
Βασιλαράκης, Ιωάννης (1992). «Γλώσσα και Πράξη της Παιδικής Λογοτεχνίας». Αθήνα: Gutenberg
Δαράκη, Πέπη (1986). Λαϊκές βιβλιοθήκες. Αθήνα: Gutenberg.
Κατσίκη-Γκίβαλου, Άντα (2008). «Λογοτεχνία και εκπαίδευση: Από τα στενά όρια μιας διδασκαλίας στην καλλιέργεια φιλαναγνωσίας», στο Άντα ΚατσίκηΓκίβαλου, Τζίνα Καλογήρου & Άβα Χαλκιαδάκη (επιμ.). Φιλαναγνωσία και Σχολείο. Αθήνα: Πατάκης, 27-34.
Μαλαφάντης, Κωνσταντίνος (1999). «Παιδική λογοτεχνία και σύγχρονη πραγματικότητα: προβληματισμοί των σύγχρονων δημιουργών». Ελληνική παιδική λογοτεχνία: Το παρελθόν, το παρόν, το μέλλον. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 128-148.
Μαλαφάντης, Κωνσταντίνος (2005). Το παιδί και η ανάγνωση: Στάσεις, προτιμήσεις, συνήθειες. Αθήνα: Γρηγόρης.
Μαλαφάντης, Κωνσταντίνος (2008). «Η πολυδιάστατη φύση του αναγνωστικού κινήτρου μέσα από το λόγο των μαθητών Στ΄ δημοτικού», στο Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου, Τζίνα Καλογήρου & Άβα Χαλκιαδάκη (επιμ.). Φιλαναγνωσία και Σχολείο. Αθήνα: Πατάκης, 107-122.
Μαραγκουδάκη, Ελένη (1994). «Σχολικός χρόνος, ελεύθερος χρόνος και φιλαναγνωσία». Φιλαναγνωσία και παιδική λογοτεχνία: εισηγήσεις στο 5ο σεμινάριο του κύκλου παιδικού βιβλίου. Αθήνα: Δελφίνι, 45-68.
Μαραυθέτης, Μιχαήλ (1985). «Προβληματισμοί για το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο ως έργο τέχνης και ως μέσο αγωγής». Το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο: Έργο τέχνης; Μέσο αγωγής; Εισηγήσεις στο Α΄ Σεμινάριο του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Αθήνα: Πατάκης, 49-58
Ματσαγγούρας, Ηλίας (2004). «Η Σχολική Τάξη: Κειμενοκεντρική προσέγγιση του Γραπτού Λόγου». Αθήνα: Αθήνα
Νάσαινας, Γεώργιος (2001). Η παιδική λογοτεχνία στην προσχολική και πρωτοσχολική ηλικία: Θεωρία και πράξη. Άργος: Ελλέβορος.
Ντελόπουλος, Κυριάκος (1998). «Η σχολική βιβλιοθήκη προέκταση της εκπαιδευτικής πράξης και μέσο διεύρυνσης του σχολικού προγράμματος». Η βιβλιοθήκη και το βιβλίο στην εκπαίδευση, Διημερίδα 13 & 14 Μαΐου 1997. Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, 109-119.
Ποσλάνιεκ, Κριστιάν (1992). Να δώσουμε στα παιδιά την όρεξη για διάβασμα: Εμψυχώσεις για να ανακαλύψουν τα παιδιά την απόλαυση του διαβάσματος/μετ. Στέση Αθήνη. Αθήνα: Καστανιώτη.
Χοντολίδου, Ελένη (2006). «Η αξιολόγηση των μαθητών στο μάθημα της λογοτεχνίας» στο Βενετία Αποστολίδου & Ελένη Χοντολίδου (επιμ.). Λογοτεχνία και Εκπαίδευση. Αθήνα: Δαρδανός.
Ξενόγλωσση
Celano, Donna & Susan Neuman (2001). The Role of Public Libraries in Children’s Literacy Development: An Evaluation Report. Pennsylvania: Pennsylvania Library Association.
Elkin, Judith (1998). “Focus on the child: Children’s libraries in Portugal: Report of a workshop held in Lisbon during the festival of public libraries”.
Shapiro, Jon & Patricia Whitney (1997). “Factors involved in the leisure reading of upper elementary school students”, Reading Psychology, 18(4), 347-370.