ISSN:1792-2674
Η συνεργασία της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών/Ιστορικό Μουσείο Κρήτης και της Σχολικής Συμβούλου Π.Ε. 70, ως καλή πρακτική για επιμόρφωση εκπαιδευτικών-ενηλίκων, με στόχο την ανάδειξη της Τοπικής Ιστορίας από το Βυζάντιο έως το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και τη δημιουργία Ιστορικής Γραμμής με χρήση των Νέων Τεχνολογιών.
Δρ. Μαρτίνου Σωτηρία, Σχολική Σύμβουλος 4ης Περιφέρειας Π.Ε. Ν. Ηρακλείου.
Περίληψη
Στην εισήγηση, θα παρουσιαστεί η εφαρμογή δράσης και καλής πρακτικής της Σχολικής Συμβούλου Π.Ε. 70 και Ιστορικού Μουσείου Κρήτης. Η επιμορφωτική δράση που υλοποιήθηκε για εκπαιδευτικούς-ενήλικες επιμορφούμενους, που δίδασκαν στην Στ΄ τάξη των Δημοτικών Σχολείων της 4ης Περιφέρειας Π.Ε. Ν. Ηρακλείου το σχολικό έτος 2014-2015, πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με το Π.Δ. 201/98 στο χώρο του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης στις 13 Μαΐου 2015, ημέρα Τετάρτη και ώρα 12.00 έως 14.00 μ.μ. Η επιμορφωτική δράση που έγινε σε συνεργασία με την Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών/Ιστορικό Μουσείο Κρήτης είχε θέμα: “Η τοπική Ιστορία από το Βυζάντιο έως το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο”. Μετά από την παρουσίαση του Μουσείου από τους επιμελητές του, παρουσιάσαμε τη δημιουργία Ιστορικής Γραμμής, αξιοποιώντας τις Νέες Τεχνολογίες και φωτογραφίες από το Μουσείο. Με τον προγραμματισμό στο περιβάλλον scratch, δώσαμε το παράδειγμα Ιστορικής Γραμμής στην εκπαιδευτική διαδικασία ως απλού τρόπου οπτικής αναπαράστασης της σχέσης μιας αφηρημένης έννοιας, του χρόνου, με την ανθρώπινη δραστηριότητα, και με υλικό που επιλέξαμε από το Ιστορικό Μουσείο. Στη συνέχεια, από εκπαιδευτικό της Περιφέρειάς, απαντήθηκαν ερωτήματα, για το πώς η ιστορική γραμμή γίνεται κατανοητή, μέσα από τα μάτια των παιδιών. Με την εισήγησή μας, θα αναδείξουμε ως καλή πρακτική τη συνεργασία Πολιτιστικών και Εκπαιδευτικών φορέων και συγκεκριμένα της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών/Ιστορικό Μουσείο Κρήτης και της Σχολικής Συμβούλου Π.Ε 70, σε θέματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών-ενήλικων εκπαιδευομένων. Θα αναδείξουμε τη δυνατότητα αξιοποίησης υλικού του Μουσείου για εκπαιδευτικούς σκοπούς, με την ανάλογη προσαρμογή στη θεματική δημιουργίας Ιστορικής Γραμμής με υλικό τοπικής Ιστορίας και με Νέες Τεχνολογίες.
Λέξεις κλειδιά: επιμόρφωση εκπαιδευτικών, καλές πρακτικές, προγραμματισμός στο scratch, ιστορική γραμμή, ιστορία, τοπική ιστορία, μουσειακή αγωγή, συνεργασία σχολείου-μουσείου, νέες τεχνολογίες.
In diese Studie stellen wir die Umsetzung von Weiterbildungsmaßnahmen der Schulin-spektorin EE 70 in guter Unterrichtspraxis in Kooperation mit dem Historischen Museum von Kreta dar. Die pädagogische Tätigkeit für die Auszubildenden-Erwachsenen Lehrerrinen und Lehrer fand am Mittwoch, 13. Mai 2015 von 12.00 bis 14.00 Uhr gemaess dem PD 201/98 in einem Raum des Historischen Museums von Kreta statt. An dieser nahmen nur jene Lehrerrinen und Lehrer teil, die in den 6. Grundschulklassen der 4. Schulinspektorregion der Praefektur von Herakleion im Schuljahr 2014-2015 unterrichteten. Diese pädagogische Aktion wurde in Zusammenarbeit mit der Gesellschaft Kretischer Historischer Studien/ Historisches Museum von Kreta realisiert. Das Thema war: “Lokale Geschichte von Byzanz bis zum Zweiten Weltkrieg“. Nach einer kurzen Präsentation des Historischen Museums vom dessen Repräsentanten, zeigten wir mit Hilfe der neuen Technologien aber auch passenden Fotos aus dem Museum, wie man eine historische Linie schaffen kann. Durch die Programmierung mit der SCRATCH-Umgebung hatten wir die historische Linie im Bildungsprozess als Beispiel einer einfachen Art und Weise visuellen Darstellung der Beziehung von einem abstrakten Begriff, in unserem Fall der Zeit, mit den Menschen mit der Unterstützung von ausgewähltem Material aus dem Historischen Museum. Dann wurden aus einem Lehrer der Schulregion Fragen der Teilnehmenden beantwortet, wie die historische Linie von Kindern verstanden wird. In unserer Präsentation, heben wir die gute praktische Zusammenarbeit zwischen Kultur- und Bildungsinstitutionen, nämlich der Gesellschaft Kretischer Historischer Studien/Historisches Museum von Kreta und der Schulinspektorin EE 70 bei der Fortbildung der Lehrerinnen und Lehrer-erwachsenen Lernenden hervor. Es wird noch die Möglichkeit hervorgehoben, das Museum und dessen Materialsammlungen für Bildungszwecke nach entsprechender thematischer Anpassung der Schaffung historischer Linie mit Bezug auf Lokalgeschichtematerial unter Verwendung neuer Technologien.
Stichwörtερ: Lehrerfortrbildung , gute Unterrictspraxis , Programmirung mit scratch, historische Linie, Geschichte, Ortsgeschichte, Museumspädagogik, Schule-Museum Zusammenarbeit, neue Technologien.
Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για την πόλη του Ηρακλείου, η ύπαρξη της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών (ΕΚΙΜ)/Ιστορικό Μουσείο Κρήτης με έτος ίδρυσης το 1953. Το Μουσείο στεγάζεται στο νεοκλασικό διατηρητέο οίκημα “Οίκος Ανδρέου και Μαρίας Καλοκαιρινού (1903)”. Γνωρίζοντας πως το ΙΜΚ στοχεύει στη διαφύλαξη και την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κρήτης από τους πρώτους βυζαντινούς χρόνους ως τη σύγχρονη εποχή και προσφέρει δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα, αποφασίσαμε να συνεργαστούμε για την υλοποίηση επιμορφωτικής δράσης με θέμα: “Η τοπική Ιστορία από το Βυζάντιο έως το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο” για εκπαιδευτικούς-ενήλικες επιμορφούμενους, που δίδασκαν στην Στ΄ τάξη των Δημοτικών Σχολείων της 4ης Περιφέρειας Π.Ε. Ν. Ηρακλείου το σχολικό έτος 2014-2015. Η εφαρμογή δράσης και καλής πρακτικής Σχολικής Συμβούλου Π.Ε. 70 και Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με το Π.Δ. 201/98, και τα σχετικά έγγραφα:
Αρ. Πρωτ.: Φ.12/390/92065/Γ1/13-06-2014/ΥΠΑΙΘ, εγκύκλιος της Δ/νσης Σπουδών.
Αρ. Πρωτ.: 131377/Γ2/ 19/08/2014 έγγραφο του Υ.ΠΑΙ.Θ, «Ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο και σχετικές υπηρεσίες για την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση».
Αρ. Πρωτ.: 135504/Γ1/28/08/2014 «Επιμορφωτικές συναντήσεις και υποστήριξη των εκπαιδευτικών των 800 Ολοήμερων Δημοτικών Σχολείων με ΕΑΕΠ στην αξιοποίηση του ψηφιακού εξοπλισμού κατά την εκπαιδευτική διαδικασία»
Αρ. Πρωτ.: 165098/Γ1/ 13-10-2014 «Αξιοποίηση του ψηφιακού εξοπλισμού κατά την εκπαιδευτική διαδικασία σε σχολικές μονάδες Π/θμιας και Δ/θμιας Εκπ/σης για το σχολ. έτος 2014-2015».
Η δράση πραγματοποιήθηκε στο χώρο του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης στις 13 Μαΐου 2015, ημέρα Τετάρτη και ώρα 12.00 έως 14.00 μ.μ. Στόχο θέσαμε την ανάδειξη της Τοπικής Ιστορίας από το Βυζάντιο έως το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, και τη δημιουργία Ιστορικής Γραμμής με χρήση των Νέων Τεχνολογιών. Για να πραγματοποιήσουμε την επιμορφωτική δράση, είχαμε αρκετές τηλεφωνικές επικοινωνίες με την υπεύθυνη Τμήματος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, κ. Φανή Καμπάνη, με την οποία μοιραστήκαμε τις σκέψεις μας και την ιδέα μας, για την επιμορφωτική δράση. Υπήρξε ιδιαίτερα θετική ανταπόκριση, εκ μέρους του Μουσείου και οριοθετήσαμε τη συνεργασία μας η οποία περιλάμβανε αρχικά την παρουσίαση του Μουσείου από τους επιμελητές του, και στη συνέχεια παρουσιάσαμε τη δημιουργία Ιστορικής Γραμμής αξιοποιώντας τις Νέες Τεχνολογίες και φωτογραφίες από το Μουσείο. Οι Φωτογραφικές πηγές ως: οπτικά ντοκουμέντα που προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για τις αλλαγές του ιστορικού τοπίου και των ανθρώπινων κοινωνιών μέσα στο χρόνο και οι Υλικές πηγές: Από αντικείμενα τέχνης και καθημερινής ζωής που σώζονται στο ΙΜΚ και παρουσιάζουν μια συνέχεια, μια διαδοχή γραφών στις οποίες αναζητούνται τα ίχνη των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στο παρελθόν.
Με τον προγραμματισμό στο περιβάλλον scratch, δώσαμε το παράδειγμα Ιστορικής Γραμμής στην εκπαιδευτική διαδικασία ως απλού τρόπου οπτικής αναπαράστασης της σχέσης μιας αφηρημένης έννοιας, του χρόνου, με την ανθρώπινη δραστηριότητα, και με υλικό που επιλέξαμε από το Ιστορικό Μουσείο. Το επιλεγμένο εικονικό υλικό αφορούσε τα Βυζαντινά χρόνια, την Ενετοκρατία, την Τουρκοκρατία, τα Επαναστατικά Χρόνια, την Κρητική Πολιτεία και το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για τη Βυζαντινή εποχή επιλέξαμε εικόνα με τον Βασίλειο το Β΄ και τον Κωνσταντίνο τον Η΄,
Μαρτίνου 1
για την Ενετοκρατία Μετόπη από τη Loggia, με ανάγλυφη παράσταση του φτερωτού Λέοντα του Αγίου Μάρκου,
για την Τουρκοκρατία Τοιχογραφία από το σπίτι του Φαζίλ Μπέη στο Ηράκλειο, τέλη του 18ου αιώνα,
από τα Επαναστατικά Χρόνια το Μιχαήλ Κόρακα,
από την Κρητική Πολιτεία την Επαναστατική Σημαία, από τη Σητεία και
από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Ελληνοϊταλικά αντικείμενα πολέμου.
Σε συνέχεια επιμορφωτικής συνάντησης για τις Νέες Τεχνολογίες και την αξιοποίησή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία, αξιοποιήσαμε το παραπάνω υλικό, για τη δημιουργία της χρονογραμμής στο εκπαιδευτικό περιβάλλον προγραμματισμού scratch (https://scratch.mit.edu), που αναπτύχθηκε από το ομώνυμο έργο στο MIT Media Lab. Τη δυνατότητα για τη δημιουργία ιστορικής γραμμής παρέχουν και άλλα εργαλεία όπως τα: Capzles(www.capzles.com), Dipity(www.dipity.com),Meograph(www.meograph.com), MyHistro(www.myhistro.com),OurStory(www.ourstory.com)ReadWriteThink(www.readwritethink.org),TimeGlider(http://timeglider.com)TimeRime(www.timerime.com), TimeToast (www.timetoast.com), TikiToki (www.tiki-toki.com). Έτσι, αναπαραστήσαμε οπτικά την αφηρημένη έννοια, του χρόνου, και την ανθρώπινη δραστηριότητα. Το scratch, ως εργαλείο, δίνει τη δυνατότητα σε μαθητές και εκπαιδευτικούς να δημιουργούν τα δικά τους χρονοδιαγράμματα. Με τη δημιουργία προσωπικού λογαριασμού από το χρήστη, επιτρέπεται να γίνει με κατάλληλες εντολές η ιστορική γραμμή και ο διαμοιρασμός με άλλους χρήστες με το κατάλληλο link. Οι διδάσκοντες και οι μαθητές με τη συλλογή κατάλληλου υλικού, έντυπου, ηλεκτρονικού, ψηφιακών εικόνων κ. ά. μπορούν να δημιουργούν τη δική τους χρονογραμμή, προκειμένου αποκτούν ενδιαφέρον, να εμπλέκονται ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία και τη συνεργατική μάθηση, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να αυτενεργούν. H δυνατότητα εξάσκησης στην αναγνώριση και την κατανόηση της αλληλουχίας των γεγονότων και η διασύνδεση των πληροφοριών καλλιεργούν τις δεξιότητες αναγνώρισης, σχεδιασμού και παραγωγής αφηγηματικού λόγου.
Η ιστορική γραμμή που δημιουργήσαμε με την αξιοποίηση των ΤΠΕ στο πλαίσιο της διδασκαλίας της τοπικής Ιστορίας, είναι ελεύθερη και διαθέσιμη στον ακόλουθο κόμβο:
https://scratch.mit.edu/projects/61701528/
Μαρτίνου 2
Πατώντας πάνω σε κάθε εικόνα, φαίνεται η εποχή που αντιπροσωπεύει.
Παίρνοντας την παραπάνω ιδέα, κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να αντικαταστήσει κάθε εποχή με το χρονικό διάστημα που αντιπροσωπεύει, να επιλέξει τις δικές του φωτογραφίες, που είτε θα βρει έτοιμες, είτε θα φωτογραφήσει από το Ιστορικό Μουσείο, είτε θα γράψει ένα κείμενο αντιπροσωπευτικό της εποχής. Καθώς “οι μαθητές και ο δάσκαλος ευχερέστερα επιλέγουν να αφήσουν τη σχολική αίθουσα, για να επισκεφθούν τοποθεσίες και χώρους ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος του τόπου τους,…. Έρχονται σε επαφή με έργα της ανθρώπινης δράσης και επινόησης, με ποικίλα κατάλοιπα του παρελθόντος και βιώνουν την ιστορική εμπειρία με άμεσο τρόπο” (Λεοντσίνης Γ. χ.χ.).
Οι μαθητές επίσης, μπορούν με τη σχετική καθοδήγηση, να συγκεντρώσουν ομαδικά, φωτογραφικό υλικό από την πλούσια συλλογή του μουσείου και αφού το αξιολογήσουν να επιλέξουν αυτό που τους εκφράζει για την αποτύπωση της χρονικής περιόδου που τους ενδιαφέρει και να φτιάξουν την ιστορική γραμμή με τα δικά τους κριτήρια.
Βιβλιογραφία
ΙΤΥ,(2007).Επιμορφωτικό υλικό για την εκπαίδευση των επιμορφωτών στα ΠΑΚΕ, τεύχος 1, Γενικό Μέρος, Πάτρα.
Λεοντσίνης, Γ. (χ.χ.), Τοπική ιστορία και διδακτική της ιστορίας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα:
http://www.viokliron.gr/documents/Tpokiki_istoria_kai_didaktiki_tis_istorias.pdf, σ.5(10/5/2016)
ΥΠΕΠΘ-Π.Ι. (2002), ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ υποχρεωτικής εκπαίδευσης, Αθήνα
Ιστορικό Μουσείο Κρήτης,
www.historical-museum.gr