Τεύχος Περιλήψεων: Κεντρικές Εισηγήσεις

ISSN:1792-2674

Πέτρος Γουγουλάκης, PhD, Associate Professor Stockholm University

Εκπαίδευση Ενηλίκων, Κοινωνικό Κεφάλαιο και Τοπική Ανάπτυξη

Ζητούμενο σήμερα είναι να χειραφετηθούν οι παραγωγικές δυνάμεις κάθε περιφέρειας από τη παραλυτική κρατική εξάρτιση ώστε να εξεύρουν τις μορφές εκείνες κοινωνικού διαλόγου και ισότιμης συμμετοχής έτσι ώστε να υπάρξουν προοπτικές ενός βιώσιμου μέλλοντος. Βασικό μοχλό υλοποίησης αυτού του στόχου θα πρέπει να αποτελέσει μια οραματική, δημιουργική, δημοκρατική κι ελεύθερη Δια Βίου Μάθηση: μια υποδομή Εκπαίδευσης και Μόρφωσης που θα στηρίζεται στην επιστημονική γνώση και στην δοκιμασμένη εμπειρία άλλων κοινωνιών, θα ανταποκρίνεται στις αναπτυξιακές/μορφωτικές ανάγκες του κάθε ατόμου, θα υπηρετεί την κοινωνική πρόοδο και την αξιοπρέπεια και θα σέβεται το περιβάλλον. Απαιτείται η θεμελίωση μιας νέας νοοτροπίας παιδείας που θα συμβάλλει στην δημιουργία κοινωνικού κεφαλαίου ως προϋπόθεση διεξόδου από την πολύπλευρη και πολυεπίπεδη κρίση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα.

Εστιάζοντας στο ρόλο της δια βίου μάθησης στην ενδυνάμωση και ανάπτυξη της τοπικής αυτοδιοίκησης χρησιμοποιείται ως παράδειγμα καλής πρακτικής η σουηδική εκπαίδευση ενηλίκων, τυπική και μη-τυπική, και η ρόλος της στον μετασχηματισμό και ανάπτυξη της κοινωνίας σε όλα τα επίπεδα. Επένδυση στην καινοτομία και στην προσφορά ίσων ευκαιριών στην εκπαίδευση, τη μόρφωση και την επαγγελματική κατάρτιση για όλους παράλληλα με την καλλιέργεια υγιούς επιχειρηματικότητας. Αυτή θεωρούμε ότι είναι η πιο ρεαλιστική διέξοδος από την κρίση που διέρχεται η ελληνική κοινωνία σήμερα.

Μια Βιογραφία, ένα Πορτρέτο της Kαλλιτέχνιδας, Κοινοτικής Ακτιβίστριας-Εμψυχώτριας, Εκπαιδεύτριας Ενηλίκων κι Ερευνήτριας ΝIACE, Jane Thompson

Επιμέλεια: Ελπίδα Βαρβαντάκη & Χρύσα Τερεζάκη, Μέλη ΕΔΕΕΚ

«London, February, 2016

Dear you …

Thank you so much for your e-mail and for your fulsome invitation to your conference! What you are doing sounds great and of course its content is very dear to my heart. I have loved the times I have spent working through theatre and with the arts generally to connect to ordinary people’s critical insight and sense of empowerment. And of course I have watched with a great sense of solidarity and a lot of anger at the costs of European austerity and arrogance on Greece’s troubled economy. The spirited political fight which your citizens have participated in has been inspiring…

But I’m afraid I am going to have to decline your invitation. I’ve thought about it long and hard…but I have been retired from my lifelong work in adult education for 9 years now and I feel there must be someone better than me…who is closer to the issues and to current political climates which form the context for what can be done and what needs to be done. There was a time when all the things you talk about were part of my day to day existence…since retiring I have taught myself to paint and I seem to be putting my political values and concerns about humanity into my artworks….

Of course I would like to help as best I can if you think it will be relevant. I’ll get to work on your questions and try to answer them succinctly in ways that could be used for discussion purposes at your conference…or posted on your website. I appreciate that many of your members and local activists may not speak English so I’ll have to leave any translations up to you and your team! I’ll also send you some publications that might spark a few ideas…I’ll stay clear of academic texts and just send examples of work that was done and could be done with local groups…which would be easy to adapt and reproduce in Crete…I hope!

Do let me know how you get on and – when you have a minute – I’d be really interested to hear how you are getting on …

All the very best , Jane»

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΕΠΙΤΙΜΩΝ ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΕΝΩΝ

Γιώργος Γρόλλιος, Καθηγητής Παιδαγωγικού Τμήματος ΑΠΘ, Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας (ΜΟ.ΔΙ.Π)

Απελευθερωτική αγωγή και εκπαίδευση ενηλίκων

Η απελευθερωτική αγωγή είναι ένα ρεύμα παιδαγωγικής θεωρίας και πρακτικής που θεμελίωσε ο Βραζιλιάνος παιδαγωγός Paulo Freire (1921-1997). Ο Freire θεωρείται διεθνώς ένας από τους μεγαλύτερους παιδαγωγούς του 20ου αιώνα, η συγγραφική του δραστηριότητα εκτείνεται χρονικά επί περίπου μια τριακονταετία, έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και το όνομά του βρίσκεται στην κορυφή του καταλόγου εκείνων στους οποίους παραπέμπουν όσοι συμμετέχουν στην επιστημονική συζήτηση για την εκπαίδευση ενηλίκων –μάλιστα, το διάσημο βιβλίο του Η Παιδαγωγική του Καταπιεζόμενου βρίσκεται στην πρώτη θέση όλων των αναφορών. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι η απελευθερωτική παιδαγωγική δεν εφαρμόζεται σήμερα στη χώρα μας σε μεγάλη κλίμακα, παρά το γεγονός ότι παλιότερα είχε συζητηθεί έντονα στο χώρο της εκπαίδευσης ενηλίκων. Η εισήγησή μου σκοπεύει να εξετάσει τις αιτίες αυτού του φαινομένου στηριζόμενη σε μια συνοπτική παρουσίαση των βασικών θέσεων της απελευθερωτικής παιδαγωγικής.

Δημήτρης Ιμπραήμ-Τάκης Γρηγορίου, Greenpeace, Eλληνικό Τμήμα

Η Greenpeace και η εθνική δράση της μέσα από διεθνείς εκστρατείες για την προστασία του περιβάλλοντος και την προάσπιση της ειρήνης

Το σύγχρονο πολιτικό και κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο, γεννά αυξημένες απαιτήσεις για την κοινωνία των πολιτών και ειδικότερα τις διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις (INGOs), στην προσπάθειά τους όχι μόνο να επιδιώξουν νέες κοινωνικές διεκδικήσεις, αλλά ακόμα και να δικαιολογήσουν τη σκοπιμότητα και χρησιμότητα της ύπαρξής τους.

Σε ένα ολοένα αυξανόμενο ποσοστό του ευρωπαϊκού πληθυσμού, η περιβαλλοντική ατζέντα έχει υποβαθμιστεί σημαντικά, σε βαθμό που είναι εκτός σχεδόν οποιασδήποτε πολιτικής προτεραιότητας, ενώ η άνοδος υπερσυντηρητικών ή και εθνικιστικών κυβερνήσεων δυσχεραίνει σημαντικά το έργο της κοινωνίας των πολιτών και απειλεί σημαντικά κεκτημένα δεκαετιών.

Η εισήγηση έχει ως στόχο να αποτυπώσει την εικόνα όπως διαμορφώνεται σήμερα για τις INGOs εστιάζοντας στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace και την εθνική της δράση της μέσα από διεθνείς εκστρατείες για την προστασία του περιβάλλοντος και την προάσπιση της ειρήνης.

Η παρουσίαση θα επιχειρήσει, όχι να δώσει μία μονοδιάστατη απάντηση, αλλά να φωτίσει τις σύγχρονες προκλήσεις από τη σκοπιά μίας διεθνούς περιβαλλοντικής οργάνωσης που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα για περισσότερο από 25 έτη.

Ποιο είναι το πλαίσιο συνεργασίας μίας διεθνούς περιβαλλοντικής οργάνωσης με τοπικές οργανώσεις;
Πώς σχεδιάζεται μία διεθνής εκστρατεία και πώς εξασφαλίζεται η ‘εντοπιότητά’ της σε κάθε χώρα;
Ποια στοιχεία ενέχει μία εκστρατεία για να συνδέεται ουσιαστικά με την κοινωνία σε κάθε χώρα;
Πρέπει μία περιβαλλοντική οργάνωση να δραστηριοποιείται / τοποθετείται σε θέματα που δεν άπτονται του πεδίου αρμοδιοτήτων της;

Νίκος Χρυσόγελος, Πρόεδρος του κοινωνικού συνεταιρισμού ‘ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ’, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Συμμετοχικές διαδικασίες στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση τοπικών προγραμμάτων

Μια σειρά αξιολογήσεων για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωκοινοβουλίου για τα αποτελέσματα των διαφόρων ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων των προηγούμενων περιόδων και η συσσωρευμένη εμπειρία σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν δείξει ότι η απουσία συμμετοχικών διαδικασιών στην ιεράρχηση προτεραιοτήτων, στον σχεδιασμό προγραμμάτων και έργων όσο και στην υλοποίηση, παρακολούθηση κι αξιολόγηση οδηγούν συχνά όχι μόνο σε μη αποδοτικά και λειτουργικά έργα αλλά και σε αναποτελεσματική χρήση, αν όχι σπατάλη, των περιορισμένων δημόσιων πόρων.

Όταν οι πρωτοβουλίες δεν ξεκινούν από τις τοπικές κοινωνίες, ή όταν οι ντόπιοι δεν συμμετέχουν στη διαμόρφωση των προτεραιοτήτων και επιλογών, είναι πιθανόν ο σχεδιασμός να αποτύχει, τα έργα να μην υλοποιηθούν με σωστό τρόπο ή να μην είναι λειτουργικά. Αντιθέτως, έργα τα οποία είναι «ιδιοκτησία» των τοπικών κοινωνιών είναι πιο πιθανόν να εκτελεστούν με μεγαλύτερη υπευθυνότητα και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά τους μακροπρόθεσμα.

O σχεδιασμός της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης πρέπει να βασιστεί σε νέες προσεγγίσεις που δίνουν έμφαση στις συμμετοχικές διαδικασίες. Είτε αυτό αφορά στην «ευφυή εξειδίκευση» σε επίπεδο περιφέρειας, είτε στην πολιτική για την φτώχεια, είτε στην διαμόρφωση μιας πλατείας, είτε στο μοντέλο μετακινήσεων των πολιτών, η λήψη των αποφάσεων πρέπει πλέον να είναι το τελικό «προϊόν» που παράγεται με την συμμετοχή των πολιτών. Κι όταν εννοούμε διαβούλευση, δεν εννοούμε προσχηματικές ή χαοτικές διαδικασίες διαβούλευσης, αλλά δομημένη και σωστή διαδικασία διαλόγου, που βασίζεται σε μεθοδολογίες συζήτησης, καταγραφής απόψεων και τελικών αποφάσεων που λαμβάνουν υπόψη τις προτάσεις και συνθέτουν.

Στην πραγματικότητα, δηλαδή, περνάμε πλέον από ένα μοντέλο της επιβολής των αποφάσεων «από τα πάνω προς τα κάτω» (top-down), σε ένα νέο μοντέλο που βασίζεται στον σχεδιασμό «από τα κάτω προς τα πάνω» (bottom-up). Όμως ΔΕΝ είναι πια σε εθελοντικό επίπεδο ο σχεδιασμός της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης με μεθόδους «από τα κάτω προς τα πάνω» και η ουσιαστική διαβούλευση με τους πολίτες. Είναι πλέον προαπαιτούμενα για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων και έργων και περιγράφονται με σαφήνεια στους Κανονισμούς των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων για την περίοδο 2014-2020. Σημαντικό εργαλείο σε μια τέτοια προσέγγιση είναι η «Κοινοτικά κατευθυνόμενη Τοπική Ανάπτυξη» (Community Led Local Development).

Αυτή η μεθοδολογία (συμμετοχικός σχεδιασμός, από τα κάτω προς τα πάνω), όσο κι αν φαίνεται δύσκολη για την ελληνική πραγματικότητα, είναι αποτελεσματική, εφόσον εφαρμοστεί συστηματικά και εκπαιδευτούν η διοίκηση, η αυτοδιοίκηση, οι υπηρεσίες και η κοινωνία των πολιτών. Πόροι για μια τέτοια ανάπτυξη ικανοτήτων υπάρχουν και στα 5 Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά κι Επενδυτικά Ταμεία. Αρκεί να γίνει, όμως, κατανοητή η μεγάλη αναγκαιότητα μιας τέτοιας αλλαγής.

Δημήτρης Γερμανός, Καθηγητής ΑΠΘ, αρχιτέκτονας, κοινωνικός ψυχολόγος

Η σχέση με τον τόπο, παράγοντας ενδυνάμωσης της τοπικής κοινωνίας

Οι σύγχρονες ελληνικές πόλεις αναπτύχθηκαν με τρόπο άναρχο, μέσα από ένα πολεοδομικό “laissez faire” που διαμορφωνόταν κυρίως από τη δυναμική κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων. Η έλλειψη ορθολογικού σχεδιασμού ο οποίος θα κάλυπτε τις ανάγκες για παιδεία, υγεία, πολιτισμό και ελεύθερο χρόνο, αλλά και τα κενά που προέκυψαν, οδήγησαν σε αποδυνάμωση της σημασίας της κοινότητας και σε διατάραξη της συνοχής του κοινωνικού ιστού, σε τοπικό επίπεδο. Η κατάσταση αυτή αποτυπώθηκε αρνητικά στο χώρο, με την έλλειψη περιβαλλόντων και εγκαταστάσεων που θα εξυπηρετούσαν το πλέγμα των συγκεκριμένων αναγκών. Με τη σειρά της, η έλλειψη κατάλληλων χώρων επέτεινε τη διαδικασία εξασθένισης της κοινωνικής ταυτότητας και της συνοχής σε τοπικό επίπεδο.

Σύμφωνα με την έρευνα, η απάντηση στη σημερινή κατάσταση θα μπορούσε να διαμορφωθεί ακολουθώντας μια «bottom up» προσέγγιση, μέσα από την ενεργοποίηση φορέων και πρωτοβουλιών, με στόχο την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας. Στο επίκεντρο βρίσκεται η διαμόρφωση των κατάλληλων χώρων που θα αποτελέσουν το υλικό πλαίσιο αυτών των δραστηριοτήτων. Η έμφαση δίνεται στη δημιουργία «τόπων», δηλαδή προσχεδιασμένων ενοτήτων χώρου και δραστηριοτήτων, που θα αποτελέσουν χωρο-κοινωνικά περιβάλλοντα απόκτησης κοινωνικής εμπειρίας, και θα επιδράσουν θετικά στον σχηματισμό συναισθηματικών και κοινωνικών δεσμών ανάμεσα στο υποκείμενο (άτομο ή ομάδα) και την τοπική κοινωνία. Στο πλαίσιο αυτό, οι διευρυμένες δραστηριότητες αγωγής και εκπαίδευσης έχουν μεγάλη σημασία για την ενδυνάμωση των δεσμών του υποκειμένου με την κοινότητα, επειδή συμμετέχουν στον σχηματισμό της ταυτότητάς του με τρόπο που συνδέεται με την ταυτότητα της κοινότητας στην οποία ζει, την εμπλουτίζει και την βελτιώνει.

Γιώργος Μπαγάκης, Μονάδα Μεθοδολογίας Πολιτικών και πρακτικών επιμόρφωσης, Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου (Κόρινθος), Μέλος ΕΔΕΕΚ

Ανοιχτά ζητήματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σήμερα

Στην εισήγηση θα επιχειρηθεί η ανάδειξη σύγχρονων ζητημάτων της ελληνικής επιμόρφωσης όπως χρωματίζονται σήμερα, μετά την ανάληψη της εξουσίας περισσότερο από ένα χρόνο από το κυβερνόν κόμμα. Πιο συγκεκριμένα θα συζητηθούν κριτικά κρίσιμα ζητήματα όπως διαμορφώνονται αναφορικά με τις κυρίαρχες αντιλήψεις για την επιμόρφωση, τους υπεύθυνους για την επιμόρφωση, την επιμόρφωση σε σχέση με το ΕΣΠΑ, το κόστος της επιμόρφωσης για τους εκπαιδευτικούς, τις επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών, τους φορείς της επιμόρφωσης και τη μεθοδολογία της.

Στο πλαίσιο αυτό θα γίνει προσπάθεια ανίχνευσης εναλλακτικών που υπερβαίνουν το πλαίσιο «της επιμόρφωσης για την απορρόφηση», της managerial, τεχνικής αντίληψης για την επιμόρφωση, που ανακυκλώνεται συχνά τις τελευταίες δεκαετίες στην Ελλάδα χωρίς να παράγονται ουσιαστικά αποτελέσματα.

Από τα δεδομένα που υπάρχουν μέχρι στιγμής διαφαίνονται γνωστές ελληνικές παθογένειες στην επιμόρφωση που σχεδιάζεται την περίοδο αυτή. Είναι μάλιστα απορίας άξιο πώς στα νέα προγράμματα επιμόρφωσης πρωτοστατούν πολλά από τα ίδια σχεδόν άτομα, τα οποία διαχρονικά και με όλες σχεδόν τις κυβερνήσεις πρωτοστάτησαν στις λογικές της εκπαίδευσης που προαναφέρθηκε. Επισημαίνεται μάλιστα ότι πολλοί από αυτούς έχουν μικρή μόνο σχέση με την επιμόρφωση παρά τις συχνά πομπώδεις ή τις φιλοσοφίζουσες εξαγγελίες τους.

Παρά τις ρητορικές «του νέου» ευρύτερα στην εκπαίδευση και ειδικότερα στην επιμόρφωση από την υπάρχουσα πολιτική ηγεσία, η βαθύτερη κατανόηση της πραγματικότητας των σχολείων και των εκπαιδευτικών φαίνεται να παραμένει ζητούμενο. Αυτό όμως είναι εκ των ών ούκ άνευ για το σχεδιασμό και την υλοποίηση αποτελεσματικής εθνικής εκπαιδευτικής πολιτικής για την επιμόρφωση. Έτσι, η επεξεργασία εναλλακτικών με την ενεργή συμμετοχή των εκπαιδευτικών της σχολικής εκπαίδευσης και την αξιοποίηση του επαγγελματισμού τους παραμένει ζητούμενο.

Δρ. Αναστάσιος Εμβαλωτής (Συνδικαλιστική Εκπαίδευση-Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών ΙΠΕΜ/ΔΟΕ, Αναπλ. Καθηγητής Παν/μίου Ιωαννίνων), Μέλος ΕΔΕΕΚ

Μπορούν οι κοινότητες πρακτικής και μάθησης να (επαν)εκκινήσουν τη συνεργασία και την τοπική ανάπτυξη; Προοπτικές μεταρρυθμιστικών πολιτικών στο χώρο της εκπαίδευσης

Οι κοινότητες πρακτικής και μάθησης εξετάζονται, συστηματικότερα την τελευταία εικοσαετία, ως αντίμετρο στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές ανταγωνισμού και συρρίκνωσης των μορφών συλλογικής συμμετοχής. Οι κοινότητες δημιουργούνται ιστορικά και εξελίσσονται δυναμικά, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ‘αυτοποιητικά’, συνοδεύοντας την εξέλιξή τους με μορφές και σχήματα συμμετοχής και δράσης τα οποία δεν έχουν ακόμη ερευνητικά (και βιβλιογραφικά) αποκαλυφθεί πλήρως. Έτσι, ενώ διαπιστώνεται μεγάλος αριθμός δημοσιεύσεων με βιογραφίες κοινοτήτων, οι ερευνητικές προσεγγίσεις είναι ελάχιστες, συγκριτικά με τον πληθωρισμό των αναφορών που έχουμε για συλλογικά μορφώματα τα οποία (αυτο) προσδιορίζονται ως κοινότητες πρακτικής ή/και μάθησης. Ακόμη λιγότερες είναι οι ερευνητικές δημοσιεύσεις οι οποίες παρουσιάζουν με σαφήνεια τις επιστημολογικές παραδοχές/αφετηρίες των σχετικών διερευνήσεων.

Στην εισήγηση επιχειρείται μια πρώτη αποτύπωση της συζήτησης που γίνεται στην τρέχουσα διεθνή βιβλιογραφία αναφορικά με την εξέλιξη και τις προοπτικές αξιοποίησης των κοινοτήτων πρακτικής και μάθησης στις μεταρρυθμιστικές πολιτικές που εστιάζουν στην εκπαίδευση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων στην αυτοδιοίκηση. Με αναφορές σε ενδεικτικά παραδείγματα, εξετάζονται σχέδια και εφαρμογές συνέργειας στο χώρο της εκπαίδευσης και της αυτοδιοίκησης και διαγράφονται προοπτικές στο μέλλον.

Γιώργος Γιούλος, Πρόεδρος Κοινωνικού Πολύκεντρου ΑΔΕΔΥ

Ο ρόλος του Κοινωνικού Πολύκεντρου της ΑΔΕΔΥ στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, με εμφαση στην ενδυνάμωση των υπαλλήλων τοπικών υπηρεσιών

Στην εισήγηση αυτή θα παρουσιαστούν οι δράσεις Δια βίου Μάθησης και Εκπαίδευσης Ενηλίκων του Κοινωνικού Πολύκεντρου της ΑΔΕΔΥ και θα τονιστεί η ιδιαίτερη έμφαση που δίνει το ΚΠ στην τοπική διάσταση, με αναφορές στο χώρο, στις τοπικά προσδιορισμένες εκπαιδευτικές ανάγκες αλλά και στις συνέργειες που αναπτύσσονται σε τοπικό επίπεδο.

Οι τέσσερις άξονες ανάλυσης της δράσης του Κοινωνικού Πολύκεντρου, που θα παρουσιαστούν στη συγκεκριμένη εισήγηση είναι η μεθοδολογία και ο σχεδιασμός των προγραμμάτων, οι εκπαιδευτικές ανάγκες και η θεματολογία, η υλοποίηση και οι συνέργειες και τέλος η αξιολόγηση σε τοπικό και κεντρικό επίπεδο.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο θα παρουσιαστεί ο ρόλος της Δια βίου μάθησης- Εκπαίδευσης Ενηλίκων, μέσω των προγραμμάτων του Κοινωνικού Πολύκεντρου, στην ανάπτυξη δικτύων συνεργατικότητας και εμπέδωση των αξιών του εργατικού και συνδικαλιστικού κινήματος με στόχο να ανδειχθεί η θετική διάστασή τους στην ενίσχυση και εμβάθυνση της δημοκρατικής συμμετοχής των πολιτών τόσο σε τοπικό όσο και σε κεντρικό επίπεδο.

Παϊζης Νίκος, Μαθηματικός-Ερευνητής ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Το δυναμικό πλαίσιο αναφοράς ενός στρατηγικού σχεδιασμού για τη συνοχή και την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών στην ευρύτερη περιοχή της πόλης των Χανίων

Η συγκεκριμένη εισήγηση αποτελεί το επόμενο βήμα της περσινής μου εισήγησης στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διά Βίου Μάθησης-Εκπαίδευσης Ενηλίκων-Κοινοτικής Ενδυνάμωσης & Επιμόρφωσης των Εκπαιδευτικών στα Χανιά, μέρος της οποίας αφορούσε στις βασικές έννοιες (στρατηγική ως πρόθεση, αναδυόμενη και εκ του αποτελέσμα-τος/προκύπτουσα στρατηγική, πλαίσιο αναφοράς, κατεύθυνση, βαθμοί ελευθερίας) ενός στρατηγικού σχεδιασμού.

Ιστορικά η δικτύωση των φορέων μιας τοπικής κοινωνίας με άλλους ομοειδείς φορείς (συνηθέστατα άλλων τοπικών κοινωνιών) στην πράξη καλύπτει δύο βασικές ανάγκες της δράσης των φορέων: την εξωστρέφεια /αναγνωρισιμότητα των δράσεων -και τελικά της ταυτότητας- του φορέα και την ανάγκη διερεύνησης υποδειγμάτων καλής πρακτικής από την δράση φορέων σε ομοειδή ή διαφορετικά κοινωνικα/ οικονομικά/ εκπαιδευτικά/ πολιτιστικά περιβάλλοντα από την οποία θα μπορούσε προοπτικά να αναδειχθεί η πιθανή καινοτομία στη δράση, που κοινοποιούμενη στη συνέχεια ενδυναμώνει την ταυτότητα του φορέα. Προφανώς, η συγκεκριμένη μορφή δικτύωσης των φορέων ήταν και παραμένει σημαντική, αφού ισχυροποιεί και διαφοροποιεί τον στρατηγικό σχεδιασμό του φορέα σε μια κατεύθυνση βελτίωσης/προόδου της ποιότητας/ αποτελεσματικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και διεύρυνσης των τελικών αποδεκτών τους.

Η δικτύωση των φορέων μιας τοπικής κοινωνίας μεταξύ τους -που βρίσκεται στο επίκεντρο του προβληματισμού του 2ου Συνεδρίου του ΕΔΕΕΚ- επιχειρεί κάτι δυσκολότερο και συνθετότερο: τη σύγκλιση των αναπτυξιακών/ εκπαιδευτικών/ πολιτιστικών φορέων σε ένα ευρύτερο κοινό στρατηγικό σχεδιασμό για τη συνοχή και την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών στην ευρύτερη περιοχή της πόλης των Χανίων, όπου συντίθενται με σαφή, διακριτή και συμπληρωματική λειτουργία οι επί μέρους στρατηγικοί σχεδιασμοί των τοπικών φορέων της περιοχής. Η στατική και προσθετική ή παραθετική αναπαραγωγή της δράσης των φορέων (λόγω της υπάρχουσας -απολύτως αναγκαίας- διαφορετικότητας τομέων δράσης και στόχων- δεν προοιωνίζει ένα διασφαλισμένο βιώσιμο και εξελισσόμενο (διαχρονικά) μοντέλο συ(ν)λειτουργίας των φορέων. Έτσι κι αλλιώς η εποχή της στατικής ανάπτυξης των πολιτικών έχει παρέλθει. Η διαμόρφωση ενός δυναμικού, διαφοροποιημένου (ανά τομέα και επίπεδο συνέργειας) και συμπληρωματικού πλαισίου αναφοράς του στρατηγικού σχεδιασμού είναι πλέον αναγκαία, όπου με αυτόν η πόλη που εμπνέει, που συμμετέχει, που επιχειρεί, που μαθαίνει, που φροντίζει θα επιχειρήσει ένα καινοτόμο και δύσκολο βήμα προόδου. Η ευρύτερη περιοχή των Χανίων γνωρίζει από δύσκολα και καινοτόμα βήματα. Η σύμπραξη και η συμβολή όλων των τοπικών φορέων οφείλει να διασφαλίζει τη σταθερή και με καλό σχεδιασμό πορεία αυτής της τοπικής κοινωνίας, κάθε τοπικής κοινωνίας. Μια πρόκληση και ένας τίτλος τιμής προς όλους/ες.

Δρ. Χρύσα Τερεζάκη, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων (Phd, ΕΑΠ), Kοινωνική Επιστήμονας (Οικονομολόγος, cand. MSc Κοινωνική Εργασία & Πολιτική), Συντονίστρια Επιστημονικού Δικτύου Εκπαίδευσης Ενηλίκων Κρήτης (ΕΔΕΕΚ)

ΕΔΕΕΚ: Κρήτη-Χανιά 2009-2016: Μια bottom up Εκπαιδευτική και Πολιτισμική Πρωτοβουλία Κοινοτικής Ανάπτυξης-Eνδυνάμωσης στο πλαίσιο Στρατηγικής Συνεργασίας (Διασύνδεσης) ατόμων, ομάδων και δομών για τον τόπο που «Συμμετέχει, Νοιάζεται, Εμπνέει, Επιχειρεί/Αποπειράται και Μαθαίνει Δια Βίου»

Κι όμως…στους στίχους ενός τραγουδιού κρύβονται τα δομικά χαρακτηριστικά μιας Κοινότητας που αποζητά άμεσα λύσεις στα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, αλλά και στα όνειρά της προτάσσοντας ως εναλλακτικό τρόπο έκφρασης κι ανάπτυξή της την κοινωνική/κοινοτική Δράση …

Δως μου ένα σύνορο να περπατώ, (Κοινότητα)

Δως μου ένα όνομα να μην χαθώ, (ταυτότητα)

Δως μου ένα όνειρο να κρατηθώ, (αξίες-στόχοι)

Δως μου ένα όραμα να αντισταθώ, (αγωνιστικότητα)

Δως μου ένα παιδί να εξομολογηθώ, (επικοινωνία)

Δως μου ένα φιλί να πλύνω το κακό, (συντροφικότητα)

Ξύπνησέ με το πρωί μ’ ένα σκοπό, (αυτοπραγμάτωση)

Που να λέει χαλάλι στη ζωή που ζω! (προσωπικότητα/ατομικότητα) (Χάρις Αλεξίου)

Ο στρατηγικός σχεδιασμός-προγραμματισμός σε επίπεδο σκέψης και δράσης του ΕΔΕΕΚ για την “Πόλη που Μαθαίνει και Δημιουργεί δια βίου” διατυπώνεται ρητά, ήδη, στην καταστατική σκοποθεσία/αποστολή της Μη Κερδοσκοπικής Οργάνωσης: «Σκοπός του Επιστημονικού Δικτύου είναι η προώθηση της φιλοσοφίας και των αρχών της Εκπαίδευσης Ενηλίκων […] Ταυτόχρονα, επιδιώκει να συμβάλλει στη συνοχή και στην ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας (Δια Βίου Μάθηση, ν.3369/05) μέσα από την προώθηση: της διατομεακής συνεργασίας, της κοινοτικής εκπαίδευσης και της ενίσχυσης-συστηματοποίησης του Εθελοντισμού στην κοινότητα»

Στο παραπάνω πλαίσιο, και κατά την Εναρκτήρια Συνάντηση του ΕΔΕΕΚ στην Κοινότητα των Χανίων, διατυπώνεται το όραμα της Οργάνωσης: «… εάν η ομάδα μας, καταφέρει να αξιοποιήσει αποτελεσματικά τα ιδρυτικά της μέλη και καταστεί ικανή να επεξεργαστεί τον πλούτο και την ποικιλότητα των εμπειριών τους, […] θα έχει συμβάλλει στη δημιουργία ενεργών Πολιτών, Πολιτισμού όμως και Πολιτικής στην Πόλη που “συνεργάζεται” και “νοιάζεται” και “φροντίζει” και “μαθαίνει” και “δημιουργεί”, αναλαμβάνοντας το μερίδιο της ευθύνης που της αντιστοιχεί …» (ΜΑΙΧ, Τερεζάκη, Χ., Άνοιξη, 2009).

Έκτοτε ο Στρατηγικός Προγραμματισμός του Έργου της Οργάνωσης διέρχεται πολλών φάσεων εξέλιξης και περιλαμβάνει ποικίλα Σχέδια Δράσης με διαφορετικούς, εντούτοις αλληλοσυμπληρούμενους, σκοπούς, που συνάδουν απόλυτα με το πλαίσιο αναφοράς, την κατεύθυνση και την αποστολή της Οργάνωσης. Πρόκειται για μία δυναμική κι ασαφή διαδικασία η οποία διαπνεόμενη από τις βασικές αρχές αξιακών θεωριών που διαπνέουν το πεδίο της ΕΕ επιτρέπει την ανάδυση παράλληλων, επάλληλων και συμπληρωματικών, εκπαιδευτικών/εμπειρικών κύκλων δράσης της Οργάνωσης (Kolb, 1984, Knowles, 1979). Διαδικασία που δύναται πλέον να αποτυπώσει με σαφήνεια τα τρία -μέχρι στιγμής- στάδια εξέλιξης της Οργάνωσης και του τρόπου με τον οποίο ασκεί το οργανωσιακό της έργο (εκπαιδευτικό, προσέλκυσης-ανάπτυξης του ανθρώπινού της δυναμικού):

Α Περίοδος Δράσης-Βραχυπρόθεσμες Παρεμβάσεις: Η πρώτη περίοδος (2009-2011) είναι η «δοκιμαστική φάση» της λειτουργίας της Οργάνωσης. Γίνονται πολλές, μικρής διάρκειας φαινομενικά ασύνδετες, μεταξύ τους, ωριαίες εκπαιδεύσεις. Κυρίως σεμινάρια πρακτικού και βιωματικού χαρακτήρα επικεντρωμένα στις ενεργητικές, εναλλακτικές και πολύτεχνες δυνατότητες (τεχνικές, μεθόδους) της Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Στόχευση η ευαισθητοποίηση των ατόμων σε βασικές έννοιες, αρχές και πρακτικές αναφορικά με το επιστημονικό πεδίο (Aνίχνευση).

Β Περίοδος Δράσης-Μεσοπρόθεσμες Παρεμβάσεις (Reflections-Transformations_1): Στην δεύτερη περίοδο (2011-2015) ακολουθείται η λογική διεύρυνσης της βάσης των μελών της Οργάνωσης μέσω της ενεργητικής συμμετοχής και διαβούλευσης των νέων μελών σε όλα τα επίπεδα δράσης (σχεδιασμός εκπαιδευτικών προγραμμάτων, σχεδιασμός, υλοποίηση-αποτίμηση κοινοτικών σχεδίων δράσης κλπ). Την περίοδο αυτή η επιμορφωτική δράση μετακινείται από την εκπαιδευτική αίθουσα στην κοινότητα, μέσω ημιδομημένων Σχεδίων Εργασίας (Projects) που βαθμιαία εξελίσσονται σε ελεύθερα/Στρατηγικά. Στόχος η ταυτόχρονη ανάπτυξη εκπαιδευτικών περιεχομένων κι ανθρώπινου δυναμικού στο πλαίσιο μιας ανθρωπιστικής και δημοκρατικής διοίκησης προσανατολισμένης ισόρροπα στους ανθρώπους και στο έργο (EΔΕΕΚ ως Aνοικτός Xώρος- SNAEC an Open Space)

Γ Περίοδος Δράσης-Μακροπρόθεσμες Παρεμβάσεις (Reflections Transformations_2): Η τρίτη περίοδος (2015-2016) που διανύει η Οργάνωση ακολουθεί τον στρατηγικό προγραμματισμό, στο πλαίσιο μιας δυναμικής διαδικασίας στρατηγικής σκέψης και δράσης. Είναι η φάση της έντονης επιστημονικής-καλλιτεχνικής-συμμετοχικής δραστηριότητας στην Κρήτη. Μέσω των δύο Πανελληνίων Συνεδρίων που διοργάνωσε το ΕΔΕΕΚ σ’ αυτό το διάστημα σε αρμονική συνέργεια με πλήθος αυτοδιοικητικών, εκπαιδευτικών και πολιτισμικών φορέων του τόπου («Κρήτη-Χανιά, 2015», 12-14/06/2015, «Κρήτη-Χανιά, 2016», 03-06/06/2016) σηματοδοτείται η περίοδος της ικανότητας-δυνατότητας για αποτύπωση ολοκληρωμένων στρατηγικών σχεδίων αναφορικά με τον τόπο (Πόλη, Νομό, Περιφέρεια). Η φάση αυτή ενέχει υπόρητα τη φάση της “αξιολόγησης”-“ανατροφοδότησης” του μέχρι στιγμής έργου της από τους Πολίτες και του “επανακαθορισμού (επικαιροποίησης)” των στρατηγικών της στόχων για την Πόλη που «Συμμετέχει, Δημιουργεί, Νοιάζεται, Επιχειρεί/αποπειράται και Μαθαίνει Διά Βίου» (‘LLLCCP.City Project’). Ο λόγος για μία «δια ζώσης», όμως και «εξ αποστάσεως δικτύωση», στο πλαίσιο μιας διευρυμένης δημιουργικής και συνεκτικής μαθησιακής κοινότητας (Creative & Learning Community-Community of Practice) με βάση το πεδίο της Εκπαίδευσης Ενηλίκων και την αξιοποίηση της τέχνης της μεθοδολογίας της «Κοινοτικά Κατευθυνόμενης Τοπικής Ανάπτυξης» (CLLD) στην Κοινοτική Εκπαίδευση μέσω του Συμμετοχικού Σχεδιασμού του συνόλου των πολιτών (Modeling Change)

Αθανασούλα-Ρέππα Αναστασία, τ. Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ/ ΣΕΠ ΕΑΠ, τ. Επιστημονικά υπεύθυνη ΑΣΠΑΙΤΕ Β. Αιγαίου, Μέλος ΕΔΕΕΚ
Πανέτσος Σπύρος, καθηγητής ΑΣΠΑΙΤΕ

Ηλίας Νικόλαος, τ. υποδιευθυντής παραρτήματος ΑΣΠΑΙΤΕ Β. ΑΙΓΑΙΟΥ

Το παράδειγμα της ΑΣΠΑΙΤΕ ως συγκρότηση συλλογικοτήτων μέσω προγραμμάτων εξειδίκευσης δια βίου μάθησης και δικτυώσεων μανθανουσών πόλεων και δρώντων υποκειμένων

Η ΑΣΠΑΙΤΕ ως καθολικός διάδοχος της πρώην ΣΕΛΕΤΕ μεταξύ των άλλων δράσεών της και της προσφοράς βασικών και μεταπτυχιακών σπουδών, έχει στην αρμοδιότητά της και την παροχή πιστοποίησης παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας καθώς και Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού στην οπτική της δια βίου μάθησης. Είναι δε η μοναδική Σχολή στην Ελλάδα που εξακτινώνει τα προγράμματά της στις τοπικές δομές των δεκατριών περιφερειακών διοικήσεων. Το γεγονός αυτό παρέχει τη δυνατότητα να δημιουργούνται τοπικές συλλογικότητες αλλά και ευρύτερες δικτυώσεις των παραρτημάτων της ΑΣΠΑΙΤΕ που καθιστούν τις τοπικές κοινωνίες πλουσιότερες σε πολιτισμικό κεφάλαιο. Οι συμπράξεις με τους τοπικούς φορείς εκπαιδευτικούς και μη (βλ. παράδειγμα Β. Αιγαίου, Πανεπιστήμιο, δήμος, ΑΣΠΑΙΤΕ, Περ. Δ/νση Εκπ/σης, σχολεία, Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών, ΜΚΟ Αλληλεγγύη κλπ), αναδεικνύουν τη δυνατότητα δικτυώσεων, όπου οι τοπικές ή ευρύτερες συλλογικότητες μπορούν να δράσουν προς όφελος όλων. Το γεγονός δε ότι τα τοπικά παραρτήματα της ΑΣΠΑΙΤΕ «παράγουν» παιδαγωγικά, εκπαιδευτικά και πολιτισμικά αγαθά προς όφελος των δρώντων υποκειμένων και όχι μόνο, είτε συνδεμένων με την αγορά εργασίας είτε μη, μετουσιώνει τα συμβολικά αγαθά σε ουσιαστικές δράσεις. Έτσι δίνεται η ευκαιρία στους μανθάνοντες οργανισμούς και γιατί όχι και στις πόλεις που μαθαίνουν να εξακτινώσουν με τη σειρά τους τα δικά τους αγαθά.

Σκοπός λοιπόν της παρούσας εισήγησης είναι να διερευνήσει τις διαδικασίες και τα οφέλη που προκύπτουν τόσο για την ίδια την ΑΣΠΑΙΤΕ, όσο και για τις πόλεις ή γενικότερα τις τοπικές κοινωνίες, από τη λειτουργία προγραμμάτων της ΑΣΠΑΙΤΕ σε αυτές.

Η μεθοδολογία της εργασίας μας στηρίζεται στην ιστορική περιγραφική προσέγγιση και η συλλογή των ποιοτικών κυρίως στοιχείων και στατιστικών δεδομένων προέκυψε από την έρευνα με παρατήρηση, την αφηγηματική προσέγγιση, το περιεχόμενο των ημερολογίων των γραφόντων και συνεντεύξεις φορέων.

Στα συμπεράσματα καταγράφονται πολύ θετικές ενέργειες και οφέλη προς τις τοπικές κοινωνίες κυρίως από τη δράση των παραρτημάτων Β. Αιγαίου, Κρήτης και Σαπών Θράκης, καθώς για προς την ΑΣΠΑΙΤΕ με την ενίσχυση του έργου της από τις τοπικές

Δημήτρης Δεληγιάννης, Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής Δήμου Λαρισαίων – Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στα χρόνια της Κρίσης: «Λάρισα, η Πόλη που Mαθαίνει. Ένα αυτοδιοικητικό πείραμα»

«Η πόλη που μαθαίνει» είναι ο κεντρικός τίτλος μιας πρωτοβουλίας που ανέλαβε ο Δήμος Λαρισαίων τον Μάρτιο του 2015 σε συνεργασία με την Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων, έναν από τους πιο σημαντικούς επιστημονικούς φορείς του πεδίου της Εκπαίδευσης Ενηλίκων στη χώρα. Γιατί αυτή η πρωτοβουλία; Τι σημαίνει στην Ελλάδα της Κρίσης μια πόλη να προσπαθεί να γίνει μια «Πόλη που Μαθαίνει»;

Πολλές έρευνες για την Ελληνική πραγματικότητα των τελευταίων χρόνων αναφέρονται στην κυριαρχία του φόβου. Αδιέξοδες πολιτικές, η ύφεση και η ανεργία, το προσφυγικό την τελευταία περίοδο, οδηγούν σε ανατροπές της καθημερινότητας των πολιτών. Και σχήμα οξύμωρο: Την ώρα που πολλοί μιλούν για κατάρρευση του κοινωνικού κράτους, κοινωνικές δομές και τοπικές κοινωνίες καλούνται να ανταποκριθούν στις νέες αυξημένες ανάγκες των πολιτών. Με υπαρκτές, ωστόσο, γνωστές σε όλους παθογένειες, όπως η αλληλοεπικάλυψη των κάθε είδους υπηρεσιών, η έλλειψη κατεύθυνσης και δικτύωσης. Χρειάζεται λοιπόν ένα είδος «στρατηγικής ολοκλήρωσης», εδώ με επίκεντρο τη διά βίου μάθηση. Ο ίδιος ο ορισμός της UNESCO για τις «Πόλεις που Μαθαίνουν» αναφέρεται σε κοινωνίες «που κινητοποιούν αποτελεσματικά τις δυνάμεις τους με στόχο την ενδυνάμωση των μελών τους, την κοινωνική συνοχή, την οικονομική και πολιτιστική ευημερία και την αειφόρο ανάπτυξη». Και το πρόγραμμα «Λάρισα, Η πόλη που μαθαίνει» αποσκοπεί ακριβώς σ’ αυτό. Με τη διαμόρφωση μιας νέας κουλτούρας συνεργασίας και την ουσιαστική δικτύωση όλων των τοπικών φορέων στη βάση και της διά βίου εκπαίδευσης. Με τη διαμόρφωση κοινών στόχων και, όσο αυτό γίνεται, «μιας κοινής γλώσσας». Και με μια Τοπική Αυτοδιοίκηση υπεύθυνη, επικεντρωμένη στην καθημερινότητα, που περνά μέσα και από την αποκέντρωση, μια βαθιά φιλοσοφική, πολιτική και πολιτισμική έννοια.

Η έναρξη υλοποίησης της δράσης σηματοδοτήθηκε με τη διοργάνωση Διεθνούς Συνδιάσκεψης τον Ιούνιο του 2015, με τη συμμετοχή κορυφαίων στοχαστών της Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Δυο μήνες μετά η πόλη της Λάρισας δέχεται επίσημη πρόσκληση και συμμετέχει στην 2η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη της UNESCO για τις «Πόλεις που Μαθαίνουν» στην Πόλη του Μεξικό. Το Δεκέμβριο του 2015 η Λάρισα γίνεται η πρώτη πόλη στην Ελλάδα –μέλος του Παγκόσμιου Δικτύου της UNESCO των «Πόλεων που Μαθαίνουν».

Η φιλοσοφία, ο σχεδιασμός και οι δράσεις, κάποιες δυσκολίες, αλλά και οι μεγάλες προκλήσεις του εγχειρήματος θα περιγραφούν στα πλαίσια αυτής της εισήγησης.

Ηλιοπούλου Μαρία, Ψυχολόγος Ψυχοπαιδαγωγός, Αντιδήμαρχος για το Παιδί του Δήμου Αθηναίων

Η εμπειρία από την υλοποίηση της δράσης «ΣΧΟΛΕΙΑ ΑΝΟΙΧΤΑ» στο δήμο Αθηναίων

Η εισήγηση αυτή αποτυπώνει την εμπειρία από την μέχρι σήμερα υλοποίηση της δράσης «ΣΧΟΛΕΙΑ ΑΝΟΙΧΤΑ» στο δήμο Αθηναίων.

Σχολεία ανοιχτά στην γειτονιά δεν σημαίνει απλώς ότι παραμένουν ανοιχτά περισσότερο χρόνο. Το μεγάλο στοίχημα βρίσκεται στην αλλαγή της σχέσης του σχολείου με την γειτονιά και άρα στην αλλαγή του ίδιου του σχολείου που καλείται να δικτυωθεί με την κοινότητα των ανθρώπων και των οργανισμών που το περιβάλλουν.

Βασικοί στόχοι αυτής της πρωτοβουλίας είναι : ο χώρος του σχολείου να αποτελεί :

αντικείμενο εκπαιδευτικής και πολιτιστικής περηφάνιας για τους μαθητές, τους δασκάλους, τους γονείς, την κοινότητα, που σημαίνει ότι ο χώρος θα πρέπει να είναι φροντισμένος, καθαρός και ασφαλής
σημείο αναφοράς της κοινότητας: να λειτουργεί τα απογεύματα αλλά και τα Σ/Κ για την συνύπαρξη των γενεών, των πολιτιστικών ομάδων, των δικτύων εθελοντών της ευρύτερης τοπικής κοινωνίας
κυρίως για τα ίδια τα παιδιά που θα πρέπει να αισθάνονται το χώρο του σχολείου ως τον κατ’ εξοχήν τόπο συνύπαρξης με τους συνομηλίκους, χώρο κοινωνικοποίησης, άτυπης μάθησης αλλά και ψυχαγωγίας
Ανοίγοντας τις πόρτες του σχολείου στην γειτονιά, το έρημο σχολικό κτήριο γίνεται πόλος έλξης και το επίκεντρο της γειτονιάς, τόπος σημαντικός για όλους.

Δρ. Ελένη Κατσαρού, Επικ. Καθηγήτρια ΦΚΣ, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Κοινότητες πρακτικής και μάθησης στο σχολείο: δυνατότητες και προοπτικές

Θέμα της εισήγησης αποτελούν οι επαγγελματικές κοινότητες μάθησης στο σχολείο. Με τον όρο «επαγγελματική κοινότητα μάθησης», σε γενικές γραμμές, εννοούμε μια ομάδα επαγγελματιών, που μοιράζονται και κριτικά διερευνούν την πρακτική τους σε ένα συνεχές στοχασμού, συνεργασίας και επαναπροσδιορισμού, με στόχο τη μάθηση και την ανάπτυξη τόσο της επαγγελματικής διαδικασίας όσο και των συμμετεχόντων σε αυτή. Στόχος της δράσης αυτών των επαγγελματιών, όταν πρόκειται για εκπαιδευτικούς, είναι -συλλογικά στοχαζόμενοι σχετικά με την πρακτική τους και διερευνώντας δεδομένα που συνδέουν την πρακτική τους και τα μαθητικά αποτελέσματα- να σχεδιάζουν αλλαγές για τη βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης στους συγκεκριμένους μαθητές στις τάξεις τους.

Στόχο της εισήγησης αποτελεί η οριοθέτηση των επαγγελματικών κοινοτήτων μάθησης, ιδιαίτερα αυτών που διαμορφώνονται με βασικό κορμό εκπαιδευτικούς, ο προσδιορισμός των παραγόντων που τις ορίζουν, η αναζήτηση των στοιχείων που συνδέουν τα μέλη κάθε τέτοιας κοινότητας, οι διαδικασίες που απαιτούνται για την ανάπτυξη μιας τέτοιας κοινότητας, όπως και η συζήτηση των δυνατοτήτων και προοπτικών που διαμορφώνουν στο σχολείο. Με λίγα λόγια, θα προσπαθήσουμε να δείξουμε πώς (με ποιες διαδικασίες) μια επαγγελματική κοινότητα μάθησης, όταν λειτουργεί μέσα στο σχολείο, δημιουργεί έναν πυρήνα επαγγελματικής δράσης, που αφενός αναπτύσσει μια κουλτούρα έρευνας και συνεργασίας και αφετέρου εστιάζει στη βελτίωση της μάθησης (εκπαιδευτικών, μαθητών, γονιών, κτλ.).

Δρ. Μάρκος Περράκης, Ψυχολόγος-Εκπαιδευτής ατόμων και ομάδων, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Η εκτιμητική-αειφόρος προσέγγιση (αappreciative inquiry) για έναν καλύτερο κόσμο

Είναι καθήκον μας να προωθήσουμε την αειφορία, να εμπνεύσουμε και να υποστηρίξουμε δράσεις. Η λέξη κλειδί ως καταλύτης είναι η «εκτίμηση». Εκτίμηση για το Περιβάλλον, τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας.

Στην καθημερινότητά μας, βιώνουμε, πειραματιζόμαστε και χρησιμοποιούμε διάφορα στυλ και προσεγγίσεις με παραδοσιακό, γραμμικό, σύγχρονο, ορθολογιστικό, βιωματικό θεωρητικό τρόπο. Αυτές οι προσεγγίσεις μπορεί να είναι αποτελεσματικές ανάλογα με τις τρέχουσες καταστάσεις και υποθέσεις. Ωστόσο, εξωτερικοί παράγοντες και λόγοι μπορεί να εκτρέψουν ή να μετατρέψουν τα επιθυμητά αποτελέσματα αρκετά εύκολα. Ειδικά στις μέρες μας, όταν η κρίση και η αρνητική σκέψη κυριαρχούν, η συμπεριφορά και οι περιστασιακοί (situational) παράγοντες αλλάζουν ραγδαία.

H εκτιμητική (αειφόρος) προσέγγιση ωφελεί μακροπρόθεσμα αυξάνοντας την καλοσύνη και την βιωσιμότητα της κοινωνίας. Επηρεάζει θετικά τους ανθρώπους, προκαλεί και δημιουργεί αλλαγή, υποστηρίζει και καταδεικνύει ατομικές αξίες που με τη σειρά τους υποστηρίζουν υψηλότερες αρχές και κοινωνικές αξίες. Η αποτελεσματικότητα της παραπάνω προσέγγισης έγκειται στους ανθρώπους. Οι άνθρωποι είναι αυτοί που χρειάζεται και πρέπει να κάνουν τη διαφορά, εμβαθύνοντας την επίγνωσή τους (awareness) ως προς την ευαισθητοποίηση του εαυτού για τον κόσμο αλλά και για το ευρύτερο σύστημα, γύρω τους. Οι άνθρωποι καλούνται να δουν, να ενστερνιστούν και να υιοθετήσουν νέους τρόπους σκέψης και αλληλεπίδρασης έχοντας ως αποτέλεσμα τόσο καινοτόμες όσο και βιώσιμες (sustainable) λύσεις.

Βασιλική Κοτρίκλα, Φιλόλογος- Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων, MEd Διά Βίου Μάθηση, Τμήμα Σπουδών Προγραμμάτων και Οργάνωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων , Διεύθυνση Διά Βίου Μάθησης

Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης και Νέας Γενιάς

Ο Δήμος και η δραστηριοποίησή του ως καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχή υλοποίηση των προγραμμάτων των Κέντρων Διά Βίου Μάθησης

Τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης των Δήμων ξεκίνησαν να λειτουργούν από τον Απρίλιο του 2013 και έχουν ολοκληρώσει τον πρώτο κύκλο λειτουργίας τους στις περισσότερες περιφέρειες της χώρας. Από την αρχική σύλληψη της λειτουργίας τους έως την αξιολόγησή τους, πολλοί ήταν οι εμπλεκόμενοι με τα ΚΔΒΜ φορείς. Η εισήγηση αφορά στο ρόλο του Δήμου ως καθοριστικού παράγοντα για την επιτυχή υλοποίηση των προγραμμάτων αυτών.

Συγκεκριμένα, στην εισήγηση αναπτύσσεται συνοπτικά το έργο των ΚΔΒΜ μέχρι σήμερα, με στοιχεία της λειτουργίας τους (χρονικό διάστημα λειτουργίας, Δήμοι που συμμετείχαν, εκπαιδευτές, εκπαιδευόμενοι, επιστημονικό και υποστηρικτικό προσωπικό, θεματικές).

Αντλώντας από συγκεκριμένα δεδομένα που αφορούν στα ΚΔΒΜ από την ίδρυσή τους, τη συμμετοχή των Δήμων, την εμπειρία της εφαρμογής των προγραμμάτων, τα μέχρι στιγμής στατιστικά και απολογιστικά στοιχεία, καθώς και όσες αξιολογήσεις έχουν γίνει, η εισήγηση εστιάζει στη δραστηριοποίηση των Δήμων στα προγράμματα αυτά και στις κατάλληλες επιλογές και τις καλές πρακτικές που καθόρισαν την επιτυχία τους.

Τέλος, με βάση τα ανωτέρω, επισημαίνονται οι ενέργειες που μπορεί να κάνει ένας Δήμος για την περαιτέρω ανάπτυξη των προγραμμάτων αυτών.

Μαριάνθη Λιάπη, MSc, Επιστημονική Συνεργάτιδα TUC TIE Lab, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης, Υποψήφια Διδάκτωρ, Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, ΑΠΘ, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Εκπαιδότοποι: Ποιοτική αναβάθμιση χώρων μάθησης με συμμετοχικές, χωρικές επεμβάσεις μικρής κλίμακας

Οι Εκπαιδότοποι συστήνουν ένα διεπιστημονικό, χωρικό-παιδαγωγικό πλαίσιο για τη βελτίωση του σχολικού περιβάλλοντος. Η μεθοδολογία των εκπαιδότοπων χρησιμοποιεί την αρχιτεκτονική μεταβλητότητα και την παιδαγωγική ευελιξία ως οδηγούς για να προδιαγράψει το συμμετοχικό μετασχηματισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε μια ευχάριστη, γόνιμη δραστηριότητα μάθησης και παιχνιδιού με δυναμικό χωρικό αποτύπωμα. Ο όρος ευελιξία στη συγκεκριμένη περίπτωση περιγράφει τη δυνατότητα του χώρου και του εξοπλισμού του να παρέχουν εναλλακτικές διατάξεις που ενισχύουν με την ποικιλία τους αλλά και με την προσφερόμενη δυνατότητα αναδιοργάνωσης την εκπαιδευτική διαδικασία. Στο ίδιο πλαίσιο, ο όρος μεταβλητότητα περιγράφει χώρους και αντικείμενα που αλλάζουν τη λειτουργία τους και τα χαρακτηριστικά τους για να προσαρμοστούν στις συνθήκες που επικρατούν αλλά και στην ανθρώπινη δραστηριότητα, προσφέροντας ταυτόχρονα χωρική οικονομία καθώς και αυξημένες δυνατότητες οικειοποίησης, αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας με τους χρήστες. Οι Εκπαιδότοποι εστιάζουν στο συμμετοχικό σχεδιασμό στοιχείων του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος του σχολείου μέσα από την αρχή της ενεργής και ευέλικτης υποστήριξης της εκπαιδευτικής διαδικασίας από το χώρο και τα αντικείμενα εξοπλισμού του, επιδιώκοντας να ενισχύσουν τη συναρπαστική πλευρά της μάθησης. Ενστερνιζόμενη την προσέγγιση “μάθηση μέσα από το παιχνίδι,” η διαδικασία σχεδιασμού, κατασκευής και χρήσης ενός Εκπαιδότοπου ευνοεί και ενισχύει πολυτροπικές εμπειρίες που βοηθούν τα παιδιά να αξιοποιούν αποδοτικότερα το χρόνο τους στο σχολείο. Επιπρόσθετα, η συνολική αλλαγή στο σχολικό περιβάλλον δρα ως ‘καταλύτης’ που ενδυναμώνει τη σχολική κοινότητα, ενισχύει τους δεσμούς των παιδιών μεταξύ τους, με τους δασκάλους και με την καθημερινή διαδικασία αγωγής, μέσα και έξω από τον χώρο του σχολείου. Οι πιλοτικές δράσεις που παρουσιάζονται αναπτύχθηκαν και εξελίσσονται στο Εργαστήριο Μεταβαλλόμενων Ευφυών Περιβαλλόντων (TUC TIE lab) του Πολυτεχνείου Κρήτης.

Δρ. Ελένη Τσομπανάκη, Dance in Education-Community Dance Artist, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Community Dane: Αναπτύσσοντας επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων μέσω συλλογικής δημιουργικότητας

Το ‘community dance’, ή αλλιώς ‘ο χορός στην κοινότητα’, απευθύνεται σε όσους θέλουν να επικοινωνήσουν και να εκφραστούν μέσω της τέχνης του χορού ανεξαρτήτως ηλικίας και ικανοτήτων. Το ‘community dance’ είναι ο χορός που δεσμεύεται άμεσα με τους ανθρώπους, με τον χαρακτήρα τους και τις ιδιαιτερότητες τους, με το πώς ορίζουν τον εαυτό τους και ποιοι πραγματικά είναι. Το ‘community dance’ δεν δεσμεύεται με κάποια συγκεκριμένη τεχνική ή στυλ χορού, καθώς ο στόχος δεν είναι να αναπτύξουν οι συμμετέχοντες σωματικές δεξιότητες, αλλά με την χρήση της τέχνης αυτής ώστε να αποκτήσουν αυτό-αξία, αυτοπεποίθηση, κριτική σκέψη, έκφραση και εξωτερίκευση συναισθημάτων. Το ‘community dance’ ετοιμάζει τους συμμετέχοντες να μπορούν να συνθέτουν, να δημιουργούν, να επιλύουν προβλήματα, να συνεισφέρουν σε μια ομάδα, να αναπτύσσουν υγιείς σχέσεις μεταξύ τους , να συνεργάζονται με ένα θετικό τρόπο σε μια βιωματική εμπειρία όπου θα τους εξελίξει συναισθηματικά, ψυχολογικά, κοινωνικά. Η σημασία του χορού ως μια δημιουργική διαδικασία έρχεται να αγκαλιάσει την διαφορετικότητα, να την ενισχύσει και να την προβάλλει.

Το εργαστήρι θα περιλαμβάνει μια εισαγωγή στο ‘community dance’ με στόχο την προσωπική εξερεύνηση και την επιρροή της στο κοινωνικό σύνολο. Οι συμμετέχοντες θα εμπλακούν σε μια δημιουργική διαδικασία αποδόμησης και αποκωδικοποίησης της κίνησης, εξωτερίκευσης καταστάσεων και συναισθημάτων σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο. Στόχος θα είναι να παραχωρήσουμε μια διαφορετική προοπτική των καταστάσεων που συμβαίνουν στην καθημερινότητα και να τους εμπνεύσουμε να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες για τους ίδιους και τους άλλους.

Μαρία Δημοπούλου, ΠΕ70-Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ/νσης Π.Ε Αθηνών

Αγγελική Τρικαλίτη, Συντονίστρια Προγράμματος ‘Αειφόρο Ελληνικό Σχολείο’- ΕΛΛΕΤ

Πρωτοβουλίες ενδυνάμωσης των σχολικών κοινοτήτων για το μετασχηματισμό τους σε αειφόρες /Το παράδειγμα του προγράμματος Αειφόρο Ελληνικό σχολείο και του Τοπικού σχολικού δικτύου “Αειφόρα σχολεία στην Α’Δ/νση Π.Ε Αθηνών”

To Aειφόρο Σχολείο (Sustainable school) αποτελεί ένα οραματικό σχολείο ,μια καινούργια προοπτική και ορίζεται ως μια καινοτομία στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα .Στόχος η διαμόρφωση ενός σχολείου που θα λειτουργεί ως οργανισμός που θα υιοθετεί την έννοια της αειφορίας ως ρυθμιστική έννοια σε όλες τις λειτουργίες του και θα συμβάλλει στην διαμόρφωση ενεργών πολιτών .

Για την επίτευξη αυτού του δύσκολου εγχειρήματος έχουν αναληφθεί πολλές διεθνείς και εθνικές υποστηρικτικές πρωτοβουλίες .

Το Πρόγραμμα Αειφόρο Ελληνικό Σχολείο: Όλοι νοιαζόμαστε όλοι συμμετέχουμε της ΕΛΛΕΤ είναι μια από αυτές . Βασίζεται σε ένα πλαίσιο 8 πυλώνων λειτουργίας για την εξέλιξη του σχολείου σε αειφόρο και στοχεύει στην ανάληψη επιμορφωτικών πρωτοβουλιών και δικτύωσης των σχολείων που επιθυμούν να μετασχηματιστούν σε εθνικό επίπεδο καθώς και στη δημιουργία πρωτότυπου υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού και την πιστοποίηση των σχολικών οργανισμών που πληρούν τα κριτήρια της μετάβασης .

Το Τοπικό Σχολικό Δίκτυο «Αειφόρα σχολεία στην Α Δ/νση Π.Ε Αθηνών » απηχεί μια πρωτοβουλία από τα 3 Γραφεία σχολικών δραστηριοτήτων /Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ,Αγωγής Υγείας και Πολιτιστικών Θεμάτων που ένωσαν τις δυνάμεις τους και με έμφαση στην μεθοδολογία της ολιστικής σχολικής προσέγγισης υποστηρίζουν 16 σχολεία Δημοτικά και Νηπιαγωγεία που με δική τους απόφαση-δέσμευση σε επίπεδο τουλάχιστον 2 χρόνων βηματίζουν προς το μετασχηματισμό τους σε αειφόρα . Η υποστηρικτική αυτή πρωτοβουλία πλαισιώνεται από μια επιστημονική επιτροπή στήριξης και μια σειρά συνεργαζόμενους φορείς που έχουν θέσει την τεχνογνωσία τους στην υπηρεσία του Δικτύου .

Ξεκινώντας από την παρουσία στα ενταγμένα σχολεία πληθώρας προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων η συντονιστική ομάδα προσπαθεί να αντιμετωπίσει την απομόνωση και την ιδιώτευση των εκπαιδευτικών και να δημιουργήσει μια κοινότητα μάθησης .

Η κοινότητα αυτή στοχεύει συμμετοχικά να διερευνήσει τη δυνατότητα σχεδιασμού και υλοποίησης στα σχολεία αυτά μιας «ολιστικής σχολικής προσέγγισης- whole school approach » που θα ενσωματώνει ενιαία τη διδασκαλία και τη μάθηση στις κοινωνικο-οργανωσιακές και τεχνικο-οικονομικές πλευρές της σχολικής πρακτικής .

Και οι δυο πρωτοβουλίες εργάζονται στην κατεύθυνση της ενδυνάμωσης των σχολείων ώστε να λειτουργήσουν στο πνεύμα των αρχών της εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία και στη φιλοσοφία του αειφόρου σχολείου .

Αμαλία Κωτσάκη, Δρ αρχιτέκτων, Επικ. καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Σχολής Πολυτεχνείου Κρήτης

Τοπία πολιτισμού- Πεδία ανάπτυξης μέσα από τη σύζευξη αγροτικού και αστικού τοπίου. Δυο ελληνικές περιπτώσεις

H διερεύνηση των δυνατοτήτων σύζευξης του αστικού και του αγροτικού χώρου, πόλης και ενδοχώρας, στο Δήμο Χανίων μέσω εντοπισμού σημείων ενδιαφέροντος και δημιουργίας διαδρομών αποτελεί πρόκληση για την τοπική ανάπτυξη και την ανάδειξη του πολιτιστικού και φυσικού πλούτου της περιοχής.

Η πρόσφατη οικονομική κρίση αλλά και η γενικότερη υποβάθμιση της ζωής στις πόλεις ολοένα και ενισχύει το κύμα επιστροφής στην ύπαιθρο επιφέροντας δομική αλλαγή στη σχέση μεταξύ άστεως και υπαίθρου. Νέες ισορροπίες δημιουργούνται και νέα αιτήματα προκύπτουν σχετικά με την κατοίκηση και τη ζωή στην ελληνική περιφέρεια. Παράλληλα ο τουρισμός δημιουργεί νέα δεδομένα αλλά και προβληματισμούς για τη σχέση πόλης και υπαίθρου.

Η σχέση αστικού – αγροτικού τοπίου βρίσκεται σε διαπραγμάτευση και η σύζευξή τους αναφύεται ως μείζον αίτημα. Με σταθερή κατεύθυνση τις παραπάνω σκέψεις αναζητήθηκαν μέσω δύο αρχιτεκτονικών – αστικών εργαστηρίων της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πολυτεχνείου Κρήτης – Εργαστήριο Ιστορίας και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής (υπεύθυνη: Αμαλία Κωτσάκη), τα χωρικά αποτυπώματα που είναι άμεσα συνδεδεμένα με τις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις:

α. στον αστικό χώρο της πόλης του Πύργου, αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλον της Ηλείας.

β. στον Δήμο Χανίων

Και στις δύο περιπτώσεις η έννοια του δικτύου καθοδηγεί τους προβληματισμούς αλλά και τις προτάσεις.

Νίκος Αθανασόπουλος, Αρχιμουσικός – Συνθέτης, Μουσικός Διευθυντής της Chamber Symphony Orchestra, Εκπαιδευτής Ενηλίκων, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Μετασχηματίζουσα Μάθηση και Μετασχηματιστική Ηγεσία στην Ορχήστρα: εφαρμογή της μετασχηματιστικής διαδικασίας στη διδασκαλία και εμψύχωση ενός συνόλου κλασικής μουσικής

Οι βασικοί άξονες της προβληματικής που σχετίζονται με το έργο ενός μαέστρου, είναι τρείς: μας απασχολεί ο μαέστρος ως δάσκαλος [άρα: διδασκαλία/εκπαίδευση], ηγέτης [άρα: ηγεσία / καθοδήγηση] και διανοούμενος [άρα: παιδεία / μόρφωση]. Για τους σκοπούς και τα αντικείμενα ενδιαφέροντος του Συνεδρίου, θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε ακροθιγώς τον ένα από τους τρείς άξονες, αυτόν που αναφέρεται στη «διδασκαλία», μαζί με ορισμένα στοιχεία από τον δεύτερο, αυτόν της «ηγεσίας», αν και είναι προφανές ότι είναι πεδία που αλληλεπικαλύπτονται σε πολύ μεγάλο βαθμό.

Η εκμάθηση ενός έργου σε ένα μουσικό σύνολο δεν είναι παρά διδασκαλία. Ως εκ τούτου, ο μαέστρος είναι δάσκαλος. Τις περισσότερες φορές, απευθύνεται σε ενήλικους μουσικούς, επαγγελματίες διαφόρων επιπέδων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του όχι μόνο τον χαρακτήρα, αλλά και το διαφορετικό -ποιοτικά και ποσοτικά- επαγγελματικό και γενικό γνωστικό φορτίο που μεταφέρει ο καθένας τους. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο μαέστρος θα πρέπει να λειτουργήσει, για μεγάλο διάστημα της προετοιμασίας ενός έργου, ως εκπαιδευτής ενηλίκων.

Πάνω σε αυτή τη βάση θα εξεταστούν οι τρόποι σχηματισμού, μετασχηματισμού, και εδραίωσης γνώσεων, αντιλήψεων, οπτικών, κλπ, από την ομάδα (ορχήστρα) σχετικά με την απόδοση ενός μουσικού έργου. Επίσης, θα γίνει μια γενική τοποθέτηση σχετικά με κάποιες παραδοχές και συμβάσεις που αφορούν την πρόσληψη του παρελθόντος μέσα από τα έργα τέχνης, και που σχετίζονται άμεσα με την «εκπαιδευτική» χρήση της Τέχνης προς τα έξω (προς το «κοινό»), και πως αυτό μπορεί (αν μπορεί) να γίνει με εποικοδομητικό τρόπο και όχι με ελιτίστικες και άσχετες με την Τέχνη καθεαυτή μεθόδους και πρακτικές.

Γεωργαλής Γιώργος., Αντιδήμαρχος Παιδείας – Δια Βίου Μάθησης – Αθλητισμού Δήμου Ρεθύμνης

Κέντρο Διά Βίου Μάθησης Δήμου Ρεθύμνης

Το έτος 2011, έτος εφαρμογής του νέου νόμου για την Αυτοδιοίκηση, ο ΔΗΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ, που προήλθε από τη συγχώνευση 4 τέως Δήμων (1 Αστικός + 3 Ημιαστικοί – Αγροτικοί) αντιμετώπισε πολλά προβλήματα προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα.

Ανάθεση από τις τέως Νομαρχίες και το Κεντρικό Κράτος πολλών αρμοδιοτήτων με συνεχείς μειώσεις των οικονομικών πόρων, απαγόρευση των προσλήψεων, Απολύσεις- κατάργηση υπηρεσιών κλπ. Εξ΄ αιτίας της οικονομικής κρίσης οι Δημότες αισθανόταν ανασφάλεια για το μέλλον τους, ιδίως αυτοί που είχαν χαμηλά εκπ/κά προσόντα. Σ΄ αυτή τη δύσκολη περίοδο τα προγράμματα Διά Βίου Μάθησης ήταν «φως στο τούνελ» γι΄αυτούς. Ο Δήμος Ρεθύμνης εκμεταλλευόμενος αυτή τη σημαντική ευκαιρία οργάνωσε με ικανοποιητικό τρόπο τη Διά Βίου Μάθηση.

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΣΥΝΕΔΡΩΝ

ΕΝΟΤΗΤΑ: Βασικές φιλοσοφικές αρχές και θεωρητικές προσεγγίσεις της Διά Βίου Μάθησης και της Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Δρ. Γεώργιος Α. Κουλαουζίδης, Καθηγητής Σύμβουλος ΕΑΠ, Γενικός Γραμματέας – Δήμος Θερμαϊκού

Η κριτική σκέψη κάνει την διαφορά ή σε τι διαφέρει πραγματικά η εκπαίδευση ενηλίκων;

Η εκπαίδευση ενηλίκων αποτελεί εδώ και δεκαετίες ένα διακριτό επιστημονικό πεδίο των επιστημών της αγωγής. Ιστορικά, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η διάκριση του πεδίου αναδείχθηκε μετά την εισαγωγή του αμφιλεγόμενου, κατά την άποψή μου, όρου «ανδραγωγική» από τον Malcolm Knowles. Η ανδραγωγική του Knowles, συνοδευόταν από μια σειρά από παραδοχές σχετικά με τη μάθηση και την εκπαίδευση των ενηλίκων και κατεύθυνε προς συγκεκριμένους σχεδιασμούς και διδακτικές στρατηγικές. Ωστόσο, η ανδραγωγική δεν έγινε ποτέ αποδεκτή ως μαθησιακή θεωρία και μάλιστα δέχτηκε ευρύτατη κριτική γι αυτήν ακριβώς την αδυναμία της. Αυτό συνέβη επειδή ούτε ο Knowles αλλά ούτε και οι επίγονοί του κατάφεραν να περιγράψουν θεωρητικά αλλά και να υποστηρίξουν με εμπειρικά δεδομένα, τη διεργασία μάθησης στους ενηλίκους με τρόπο που να αναδεικνύει την ιδιαιτερότητα και τη διαφορετικότητα της μαθησιακής διεργασίας.

Στην πορεία της ανάπτυξης του πεδίου όμως, για να αντιμετωπιστεί το συγκεκριμένο κενό, έγιναν πολλές θεωρητικές και εμπειρικές προσπάθειες με στόχο να διαμορφωθεί και να παρουσιαστεί μια μοναδικά «ενήλικη» θεωρία μάθησης. Η προσπάθεια αυτή ήταν επιστημονικά και επαγγελματικά αναπόφευκτη αφού μόνο η ύπαρξη μιας τέτοιας θεωρίας θα μπορούσε να αιτιολογήσει την διακριτή θέση του πεδίου της εκπαίδευσης ενηλίκων. Κάποιες από τις προσπάθειες αυτές έτυχαν μεγάλης αποδοχής από την κοινότητα των εκπαιδευτών ενηλίκων και μάλιστα κατάφεραν να εξελιχθούν και να αποκτήσουν χαρακτηριστικά «κινήματος» στο πεδίο. Σε αυτή την εργασία αρχικά θα παρουσιάσω αρχικά και με συντομία τις σημαντικότερες από αυτές τις προσπάθειες, ενώ στη συνέχεια, θα προσπαθήσω να αναδείξω το στοιχείο της κριτικής σκέψης, η ανάπτυξη της οποίας περιλαμβάνεται σχεδόν σε όλες τις προαναφερόμενες προσεγγίσεις. Στόχος μου είναι να υποστηρίξω τη θέση, ότι η κριτική σκέψη ως συστατικό στοιχείο της μάθησης των ενηλίκων και ο τρόπος ανάπτυξης και ενθάρρυνσής της είναι τα στοιχεία που διαφοροποιούνται στην εκπαίδευση ενηλίκων και τελικά υποστηρίζουν τη διακριτή θέση του πεδίου μας στο χώρο των επιστημών της αγωγής.

ΕΝΟΤΗΤΑ: Δημοκρατία και Κοινοτική Ενδυνάμωση

Γαβριήλ Α. Κουρής, Γενικός Γραμματέας Δήμου Πλατανιά, Κοινωνικός-Πολιτικός Επιστήμων, B.A., M.P.Adm.

Ο στρατηγικός σχεδιασμός ως εργαλείο τοπικής ανάπτυξης: η περίπτωση του Δήμου Πλατανιά

Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι οι Δήμοι αποτελούν έναν από τους ουσιαστικότερους πυλώνες του Κράτους και ταυτόχρονα κρίσιμο παράγοντα για την τοπική ανάπτυξη αλλά και γενικότερα για την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας. Ο ρόλος και η αποστολή τους δεν περιορίζεται – απλά και μόνο – στην παροχή δημόσιων υπηρεσιών προς τους πολίτες, αλλά αντίθετα προσδιορίζεται από μία ευρύτερη πολυεπίπεδη και πολυτομεακή επιχειρησιακή λειτουργία με πολιτικό, κοινωνικό και αναπτυξιακό προσανατολισμό και πρόσημο.

Τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο της διαδικασίας εκσυγχρονισμού της οργάνωσης και λειτουργίας των Δήμων – με απώτερο στόχο τη βελτίωση της επιχειρησιακής ικανότητας, αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητα τους – καθιερώθηκε (με το Ν. 3463/2006) η διαδικασία εκπόνησης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων στους ΟΤΑ α’ βαθμού με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων. Η εισαγωγή του ανωτέρω «εργαλείου» ήλθε να συνδέσει την οργανωτική και διοικητική λειτουργία των Δήμων με την τοπική ανάπτυξη μέσω του σχεδιασμού, της παρακολούθησης και της αξιολόγησης ενός ολοκληρωμένου πλαισίου στρατηγικών στόχων και προτεραιοτήτων – όπως αυτοί εξειδικεύονται σε συγκεκριμένα έργα και δράσεις – με ζητούμενο την προώθηση της τοπικής ανάπτυξης και την αναβάθμιση της οργανωτικής και επιχειρησιακής ικανότητας του κάθε Δήμου.

Με δεδομένα τα παραπάνω, θα επιχειρηθεί στο πλαίσιο της παρούσας εισήγησης, να σκιαγραφηθούν τα βασικά συστατικά του στρατηγικού σχεδιασμού σε τοπικό επίπεδο – σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο – παρουσιάζοντας ως μελέτη περίπτωσης (case study) το Στρατηγικό Σχέδιο του Δήμου Πλατανιά. Στη βάση αυτού θα παρουσιαστούν οι στρατηγικοί στόχοι και οι αναπτυξιακές προτεραιότητες του Δήμου Πλατανιά για την περίοδο 2016-2019, θα διερευνηθεί ο βαθμός ενσωμάτωσης των βασικών αρχών και πρακτικών για την τοπική ανάπτυξη στον εν λόγω σχεδιασμό – κυρίως προς την κατεύθυνση δημιουργίας των αναγκαίων προϋποθέσεων για τη διαμόρφωση καινοτομικού και δημιουργικού περιβάλλοντος και τοπικών δικτύων συνεργασίας – και τέλος θα αναλυθούν τα σημαντικότερα ζητήματα τοπικής ανάπτυξης που ο ανωτέρω σχεδιασμός καλείται να αντιμετωπίσει.

Δρ. Κατερίνα Κωνσταντινίδη-Βλαδιμήρου Εκπαίδευση, Εκπαιδευτική Διοίκηση, Βοηθός Διευθύντρια Μέση Εκπαίδευση. Λέκτορας Πανεπιστήμιο Νεάπολις, Πάφος, Κύπρος.

Αντιδημοκρατική ηγεσία: καταπέλτης του κοινωνιολογικού κατασκευάσματος … Δημοκρατία: καταλύτης ενδυνάμωσης της κοινότητας μάθησης

Το πολύπλοκο σκηνικό της κοινωνικής πραγματικότητας του 21ου αιώνα της πολυπολιτισμικότητας, της οικονομικής και κοινωνικής αστάθειας, της ηθικής κρίσης και της συνέχισης της συγκεντρωτικής διοίκησης επιτείνει την ανάγκη για δημοκρατικούς ηγέτες, ικανούς να αναπτύξουν τις σχολικές μονάδες σε κοινότητες μάθησης.

Η κοινότητα αποτελεί κοινωνιολογικό κατασκεύασμα, σύστημα που οικοδομείται και θεμελιώνεται μέσα από τις κοινωνικές σχέσεις και τις σχέσεις αλληλεπίδρασης που αναπτύσσονται ανάμεσα σε άτομα με κοινές αρχές και αξίες και κοινό όραμα σε ένα κοινό χώρο. Η επαγγελματική κοινότητα μάθησης αναπτύσσεται ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς που κριτικά εξετάζουν τις πρακτικές τους σε μια συνεχή, αναστοχαστική και προσανατολισμένη στη μάθηση διαδικασία. Καταπέλτης του κοινωνιολογικού κατασκευάσματος, η αντιδημοκρατική ηγεσία κινείται με τη λογική της επιβολής εξουσίας. Ο αυταρχισμός γκρεμίζει ό,τι με κόπο χτίζεται, καταβαραθρώνει ό,τι ηθικά πλάθεται και αιχμαλωτίζει το όραμα στα τείχη του κατεστημένου, για να επιφέρει το χάος.

Αντίβαρο στις αντιδημοκρατικές πρακτικές διοίκησης, η δημοκρατία γίνεται καταλύτης ενδυνάμωσης της κοινότητας μάθησης, γιατί λειτουργεί επαναστατικά, για να δημιουργήσει την τάξη από την αταξία. Το επαναστατικό ύφος της δημοκρατίας μπορεί να συσχετιστεί με ηγεσία που στηρίζεται στην αλληλεπίδραση του ηγέτη και των οπαδών του, αλληλεπίδραση που μπορεί να σχετίζεται με τέσσερεις, ανάμεσα σε άλλες, μεταβλητές: 1) το χάρισμα του ηγέτη, 2) το όραμα του ηγέτη, 3) την διαχείριση νοήματος και 4) την οικοδόμηση δικτύων. Η σχέση αλληλεξάρτησης που διέπει τις τέσσερις μεταβλητές συμβάλλει στην ανάπτυξη ενός μοντέλου Δημοκρατικής ηγεσίας που λειτουργεί ως καταλύτης της κοινοτικής ενδυνάμωσης στη σχολική μονάδα.

Ασπασία Βασιλάκη, ΜΑ εκπαιδευτικός

Σχεδιάζοντας μια «ιστορική διαδρομή» για τη Φορτέτσα Ηρακλείου

Τα τοπωνύμια, όπως γράφει ο αρχαιολόγος Αντώνης Βασιλάκης (2004), δείχνουν την περιπέτεια του ανθρώπου και του τόπου στους αιώνες. Μια ιστορία διόλου ασήμαντη. Κατά τις Κ. Μπάδα και Ε. Ματσούκη, το επίκεντρο του ιστορικού –ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος έχει μετατεθεί σε μια νέα διάσταση του ιστορικού γίγνεσθαι: στο πώς τα υποκείμενα συλλαμβάνουν και αναπαριστούν το παρελθόν τους, πώς ανακατασκευάζοντας αυτό είτε συλλογικά, είτε ατομικά διαπραγματεύονται την πολιτισμική τους ταυτότητα στο παρόν. Επισημαίνεται ότι οι τόποι μνήμης που προκαλούν το ερευνητικό ενδιαφέρον μπορεί να εκτίνονται από τις πιο υλικές εκφάνσεις έως τις πιο «φαντασιακές».

Αντικείμενο της πρότασής μας είναι η δημιουργία ενός «τόπου μνήμης» για την περιοχή της Φορτέτσας Ηρακλείου, μέσα από το σχεδιασμό μιας Ιστορικής διαδρομής. Πρόκειται για το αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης έρευνας αρχείου για την περιοχή. Σημεία της βιβλιογραφίας, αρχειακών εγγράφων αλλά και προφορικών αφηγήσεων, παίρνουν σάρκα και οστά, αναδεικνύοντας ένα πέρασμα ανθρώπων και πολιτισμών από τον 17ο αιώνα μέχρι σήμερα.

Σκοπός της διαδρομής δεν είναι μόνο η αναπαράσταση ενός παρελθόντος λίγο ή πολύ ξεχασμένου αλλά και η υπενθύμιση σε πολιτειακό επίπεδο, της σιωπηρής ύπαρξης ανθρώπων που ζουν αιώνες τώρα στις παρυφές της πόλης του Ηρακλείου. Στην παρουσίασή μας θα επιχειρήσουμε μια φωτογραφική περιήγηση της προτεινόμενης διαδρομής εστιάζοντας σε θρύλους, μνήμες και ιστορικές αφηγήσεις.

Ειρήνη Γαβριλάκη, Αρχαιολόγος, Προϊσταμένη Τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιολογικών Χώρων, Μνημείων, Αρχαιογνωστικής Έρευνας και Μουσείων Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Η δικτύωση ως εφαρμογή των ανθρωπιστικών αξιών και απάντηση στην κοινωνία της κρίσης: το πείραμα του Δικτύου Μουσείων και Πολιτιστικών Φορέων του Ιστορικού Κέντρου της Αθήνας

Μία κοινωνία εισέρχεται σε κρίση, όταν τα μέλη της (άτομα και ομάδες ατόμων) απομονωθούν και πάψουν να λειτουργούν συλλογικά, επηρεάζοντας τους κατακερματίζοντας τους θεσμούς και αμβλύνοντας την έννοια του μέτρου που εκφράζει τη συλλογική εμπειρία. Σε αυτήν την περίπτωση, η δικτύωση λειτουργεί ως καλός αγωγός των ανθρωπιστικών αξιών, αυτού του συνεκτικού υλικού της κοινωνίας.

Η παρούσα ανακοίνωση αφορά στη δημιουργία του Δικτύου Μουσείων και Πολιτιστικών Φορέων του Ιστορικού Κέντρου της Αθήνας, το 2009: στη πρωτοβουλία του σχεδιασμού του, στις καταστατικές αρχές και τους στόχους του, στις δυνατότητες και τη δυναμική του σήμερα και μακροπρόθεσμα, καθώς επίσης και στην υποδοχή του από την ευρύτερη κοινότητα (κοινό, κράτος, επιστήμονες).

Το συγκεκριμένο εγχείρημα, πέραν του ειδικού βάρους που έχει, καθώς είναι η πρώτη τέτοιων τύπου και κλίμακας δικτύωση στην Ελλάδα, αποτελεί τομή στο πλαίσιο του πολιτιστικού χάρτη της χώρας, αλλά και εφαρμοσμένο πείραμα δια βίου εκπαίδευσης ενηλίκων, είτε αυτοί συμμετέχουν στους εμπλεκόμενους φορείς, είτε ανήκουν στο κοινό.

Ελπίδα Βαρβαντάκη, Εκπαιδευτικός, ΠΕ60, cand.Msc, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Χριστοφία Μπουντρογιάννη, Εκπαιδευτικός, ΠΕ70, cand.Msc, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Project ‘Bringing People Τogether …’ Ομάδα “Μύδια στον ατμό”…”

Στην παρούσα εισήγηση, θα παρουσιάσουμε βασικά στοιχεία από το σχέδιο δράσης που εφαρμόσαμε στην υποομάδα εργασίας «Μύδια στον ατμό» του ετήσιου Προγράμματος Εκπαίδευσης Ενηλίκων & Κοινοτικής Εκπαίδευσης- Ενδυνάμωσης του ΕΔΕΕΚ ‘Bringing People Together’ (2015-2016). Σκοπός της υποΟμάδας μας ήταν η επίλυση προβλήματος αναφορικά με την εξασφάλιση της συνεργασίας (επιλογή-προσέγγιση-κοινή εργασία) μελών Ευάλωτης Κοινωνικής Ομάδας στο πλαίσιο τυπικής κοινωνικής δομής και συγκεκριμένα ενός ΚΑΠΗ. Η επικείμενη συνεργασία μας θα αφορούσε στην ένταξη των ηλικιωμένων στην ομάδα δράσης μας και στην ουσιαστική αποδοχή και επί ίσοις όροις (συν)εργασία όλων των μελών της διευρυμένης, πλέον, ομάδας (συμμετοχή στην λήψη αποφάσεων, πρωτοβουλιών ηγεσίας μέσα στην ομάδα, φιλοξενίας στο χώρο των δράσεων της ομάδας κλπ) με απώτερο στόχο την δημιουργία ενός θεατρικού δρώμενου. Το δρώμενο αφορούσε σε ένα σύντομο σκηνοθετικό Σενάριο-Παραστασιακό Σπόνδυλο ως «μέρος» της φετινής Θεατρικής Παράστασης του ΕΔΕΕΚ και ολοκληρωμένου-σπονδυλωτού έργου με το όνομα “Bringing People Together”. Κατά το σχεδιασμό και την υλοποίηση του επιμέρους Σχεδίου Δράσης της υποΟμάδας μας στηριχτήκαμε στους βασικούς δομικούς πυλώνες του ευρύτερου Προγράμματος (BPT), δηλαδή, στην εκπαίδευση ενηλίκων, την εκπαιδευτική ηγεσία, την τέχνη του θεατρικού παιχνιδιού κλπ. Ειδικότερα η περίπτωση της υποΟμάδας μας «Μύδια στον ατμό» αξιοποίησε εννοιολογικά και μεθοδολογικά στοιχεία όπως: λήψη απόφασης, δυναμική της ομάδας, διαχείριση σύγκρουσης, αναστοχασμός, κριτικός αναστοχασμός, κλπ τα οποία επιχείρησε να δοκιμάσει στην δική της πραγματικότητα-μικρή ομάδα, δημιουργώντας, εν τέλει, ένα ολοκληρωμένο επιμορφωτικό σενάριο-σχέδιο δράσης που εξυπηρέτησε τον σκοπό και την αποστολή της ως «Σχεσιακή Ομάδα» και ως « Ομάδα Έργου».

Παρασκευάς Θυμάκης, Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης – 2ο Ειδικό Νηπιαγωγείο Χανίων, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Μάρθα Βανδουλάκη, Χημικός – ΑμΚΕ “Ξένιος Ζευς”, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Ευτυχία Παπαδαντωνάκη, Δασκάλα Γενικής Αγωγής – 13ο Δημοτικό Σχολείο Χανίων, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Χαρτογράφηση της λειτουργίας και της Συμπεριληπτικής/Ενταξιακής δόμησης μίας Υπό-Ομάδας Κοινοτικής Ενδυνάμωσης μέσω της διαμόρφωσης ενός Θεατρικού Δρώμενου

Στην παρούσα εισήγηση σκιαγραφούνται το θεωρητικό πλαίσιο, η μέθοδος λειτουργίας, η σχεσιακή δομή, τα αποτελέσματα και ο αναστοχασμός μίας Υπό-Ομάδας ευρύτερου προγράμματος Κοινοτικής Ενδυνάμωσης (με την συμμετοχή Ευάλωτων Κοινωνικών Ομάδων, ‘BPT’), μέσω της δημιουργίας ενός θεατρικού δρώμενου από τα ίδια τα μέλη της Ομάδας.

Θεωρητικό Πλαίσιο: Ο τρόπος εργασίας της Υπό-Ομάδας κινήθηκε στα πλαίσια της Προσωποκεντρικής Θεώρηση της Εκπαίδευσης του Carl Rogers και της Εμπειρικής Εκπαίδευσης, όπως την περιγράφουν οι Lewis και Williams.

Μέθοδος: Η Υπό-Ομάδα ακολούθησε μία διερευνητική “τακτική σχεσιακής δόμησης” και δημιουργίας θεατρικού Δρώμενου. Η συλλογή των δεδομένων υλοποιήθηκε με τη μέθοδο της Συμμετοχικής Παρατήρησης με παράλληλη λήψη Σημειώσεων Πεδίου, οι οποίες καταγράφονταν σε Ημερήσια Ημερολόγια Συναντήσεων.

Αποτελέσματα: Κατά την αλληλεπίδραση της Υπό-Ομάδας, φάνηκε ότι υπήρχε ανεξαρτησία πνεύματος, δημιουργικότητα, εμπιστοσύνη, ισότιμη μεταχείριση και συμμετοχή των Μελών. Ουσιαστικά, συντελέστηκε μία αποτελεσματική Συμπερίληψη όλων των Μελών, τόσο των Μελών που ήταν Άτομα με Αναπηρία, όσο και των Μελών Τυπικής Ανάπτυξης, σε ένα “όλο”. Το γεγονός αυτό προκάλεσε την εξάλειψη της ανάγκης ορισμού ενός Συντονιστή-Ηγέτη. Υπό αυτό το πρίσμα, η Υπό-Ομάδα δημιούργησε ένα ποιοτικό δρώμενο, παρόλο που τα Μέλη της δεν ήταν σε θέση να συμμετέχουν σε λειτουργικό βαθμό και με συνέπεια σε όλες τις συναντήσεις για τη βελτιστοποίηση του δρώμενου αυτού.

Εφαρμογή: Η Υπό-Ομάδα σχεδίασε και ενσάρκωσε το Θεατρικό της Δρώμενο σε 5 προγραμματισμένες και 2 επιπλέον έκτακτες συναντήσεις. Στις δύο πρώτες συναντήσεις δημιουργήθηκε ένα πρωτόλειο σενάριο του Δρώμενου και αποφασίστηκε ποια Άτομα με Αναπηρία θα κληθούν στην Υπό-Ομάδα. Οι επόμενες συναντήσεις αφιερώθηκαν στην πρόσκληση και ενσωμάτωση των Ατόμων με Αναπηρία στην Υπό-Ομάδα, στην βελτίωση του σεναρίου, στην επιλογή μουσικής, στη δημιουργία της χορογραφίας και στην κατανομή ρόλων. Για πιο άμεσα αποτελέσματα η Υπό-Ομάδα χωρίστηκε σε περαιτέρω μικρότερες Ομάδες των 2-3 ατόμων, που η καθεμία είχε ως στόχο την εκπλήρωση συγκεκριμένου τμήματος του Δρώμενου (σκηνοθεσία, ενδυμασία, μουσική). Στις τελευταίες συναντήσεις έγιναν πρόβες του Δρωμένου, πριν την παρουσίασή του στην Ολομέλεια του Προγράμματος Κοινοτικής Ενδυνάμωσης.

Συμπεράσματα: Εν κατακλείδι, η ανάλυση των Σημειώσεων Πεδίου έδειξε ότι η βιαστική σύσταση και εκκίνηση δράσεων της ομάδας απέβη μοιραία, καθώς το σχεσιακό πεδίο της Ομάδας φαινομενικά έδειχνε να κινείται σε χαμηλά επίπεδα. Ακόμα, αναδείχθηκε ότι ο σκοπός του Προγράμματος Κοινοτικής Ενδυνάμωσης δεν έγινε αντιληπτός από όλα τα Μέλη της Ομάδας. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η διαμόρφωση ενός Δρώμενου για κάποια Μέλη να αποτελέσει αυτοσκοπό, ενώ ουσιαστικά αυτή η διαδικασία έπρεπε απλά να αποτελέσει το μέσο για την αλλαγή των Κοινωνικών Αντιλήψεων των Μελών. Τέλος, ο βαθμός στον οποίο διαφοροποιήθηκαν οι κοινωνικές αντιλήψεις των Μελών, τελικά, ήταν απόρροια της προσωπικής τους διάθεσης και ικανότητας να αναδιαμορφώνουν υπάρχοντα και εδραιωμένα κοινωνικά στερεότυπα.

Μαράκη Αγγελική, Εκπαιδευτικός Πρωτ/θμιας εκπ/σης ΠΕ70. Ειδική παιδαγωγός. Με μετεκπαίδευση στο Διδασκαλείο Δημοτικής εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης, τμήμα Ειδικής Αγωγής.

Αναγκαιότητα Συνεργασίας Σχολείου-Πολιτείας και τοπικής αυτοδιοίκησης για την ενδυνάμωση της οικογένειας

Μολονότι η συνεργασία γονέων και εκπαιδευτικών θεωρείται πλέον στις κοινωνικό-οικονομικές και πολιτισμικές συνθήκες του αιώνα μας απαραίτητη διαδικασία, υπάρχουν αρκετά εμπόδια στην πραγματοποίησή της.

Ο περιορισμένος χρόνος των εργαζόμενων γονέων, η αύξηση μονογονεϊκών οικογενειών διαφορετική, πολιτισμική και εκπαιδευτική ταυτότητα των οικογενειών, οι στάσεις και οι αντιλήψεις γονέων και διάφορα άλλα χαρακτηριστικά δυσχεραίνουν την υλοποίηση της καλής συνεργασίας.

Όμως από την πλευρά του το σχολείο οφείλει να δημιουργήσει συνθήκες εποικοδομητικής και αλληλεπιδραστικής συνεργασίας, έχοντας συμπαραστάτη την πολιτεία που συνεπικουρεί νομοθετικά στη διεκπεραίωση αυτού του έργου. Μέσα από τα διατάγματα του Ινστιτούτου Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων (Ι.Δ.Ε.Κ.Ε ) που προτείνουν προγράμματα συμβουλευτικής γονέων ( σχολές γονέων) στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης (Ν.3369/2005) προσφέρεται η ευκαιρία συνθηκών συνεργασίας. Ο σκοπός αυτών των προγραμμάτων είναι η «αναβάθμιση της ποιότητας εκπαίδευσης και η προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης». Σε συνέχεια του έργου της πολιτείας η τοπική αυτοδιοίκηση ενισχύει από την πλευρά της την υλοποίηση προγραμμάτων με στόχο την ενδυνάμωση της ελληνικής οικογένειας και την πλαισίωση του έργου της σχολικής κοινότητας.

Ένα παράδειγμα καλής πρακτικής – συνεργασίας σχολείου και τοπικής αυτοδιοίκησης για την υλοποίηση προγράμματος δια βίου μάθησης πραγματοποιήθηκε σε δημοτικά σχολεία του Ηρακλείου με την σύσταση σχολών γονέων. Οι δράσεις που πραγματοποιήθηκαν είχαν στόχο την ανταλλαγή εμπειριών και τον παραγωγικό προβληματισμό και ευαισθητοποίηση σε θέματα όπως: κατανόηση της γνωστικής και συναισθηματικής ανάπτυξης των παιδιών, την απόκτηση εναλλακτικών τρόπων προσεγγίσεων σε θέματα εναλλακτικών συμπεριφορών, στην απόκτηση θετικής στάσης απέναντι στο σχολείο, στη διαχείριση άγχους και άλλα.

Η υλοποίηση του έργου αυτού αποτελεί δύσκολη διαδικασία που αποδεικνύεται ευκολότερη μέσα από την επαγρύπνηση και την ορθή ενασχόληση του κάθε παράγοντα και φορέα από την πλευρά του.

Ιωάννα Α. Ραμουτσάκη, Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Π.Δ.Ε. Κρήτης, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Η ετοιμότητα της σχολικής κοινότητας στη διαχείριση κρίσεων και έκτακτων κοινωνικών αναγκών : Ενδεικτικές μελέτες περιπτώσεων, στο πλαίσιο του Διασχολικού Δικτύου Συνεργασίας και Αλληλεγγύης Σχολείων παιδαγωγικής αρμοδιότητας της Σχολικής Συμβούλου

Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η παρουσίαση της ετοιμότητας της σχολικής κοινότητας ως καθοριστικού παράγοντα για τη σωστή και αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων και έκτακτων κοινωνικών αναγκών, αλλά και για τη διασφάλιση του ομαλού κλίματος στο σχολείο. Μέσα από ενδεικτικές μελέτες περιπτώσεων, στο πλαίσιο του Διασχολικού Δικτύου Συνεργασίας και Αλληλεγγύης Σχολείων παιδαγωγικής αρμοδιότητας της Σχολικής Συμβούλου, αναδεικνύονται καλές πρακτικές πρόληψης και αντιμετώπισης τέτοιων φαινομένων, ειδικότερα, δε, σε δύσκολες περιόδους, όπως η σημερινή, αλλά και πρακτικές που υποστηρίζουν την Εκπαίδευση Ενηλίκων σε πολλαπλά επίπεδα, καλλιεργώντας το κλίμα της κοινότητας που συνεργάζεται όχι μόνο για την προαγωγή της γνώσης, αλλά και στάσεων και αξιών ζωής.

Υλικό- Μέθοδος: Εξετάστηκε η σχετική βιβλιογραφία και αξιοποιήθηκε η βιωματική εμπειρία των συναδέλφων, οι εκπεφρασμένες επιμορφωτικές και αναπτυξιακές τους ανάγκες, οι οποίες υποστηρίχτηκαν και τροφοδοτήθηκαν από τη σύγχρονη ελληνική κοινωνική πραγματικότητα. Μέσα από επιμορφωτικά Σεμινάρια και Βιωματικά Εργαστήρια, μέσω αναστοχασμού και αλληλοτροφοδότησης, μέσω μεθόδων και τεχνικών συμμετοχικής και συνεργατικής μάθησης και αλληλεπίδρασης, αναδείχτηκαν οι δυνατότητες και οι προοπτικές δημιουργίας συντονισμένης ομάδας έργου μέσα στη σχολική κοινότητα για την αντιμετώπιση των φαινομένων αυτών.

Αποτελέσματα-Συμπεράσματα: Με τη δημιουργία κοινοτήτων όχι μόνο μάθησης, αλλά και αλληλεγγύης που δρουν συντονισμένα και συλλογικά για τη σωστή διαχείριση έκτακτων κοινωνικών αναγκών, τη σωστή προετοιμασία και ενημέρωση των εκπαιδευτικών και κατ’ επέκταση μαθητών και γονέων, διευκολύνεται και υποστηρίζεται αποτελεσματικότερα η αντιμετώπιση έκτακτων φαινομένων στο σχολείο. Η πρόληψη και εδώ εμφανίζεται ως η καλύτερη πρόταση, που μπορεί να μεταδώσει μηνύματα ζωής σε όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας, αλλά και στην τοπική κοινωνία, συνδέοντας εμπράκτως τη γνώση με την έννοια της Παιδείας και του Ανθρωπισμού.

Kατσούλης Αθανάσιος, Καθηγητής Αγγλικών (ΠΕ06), Υποψήφιος Διδάκτωρ

Ο ρόλος της γονεϊκής εμπλοκής στα κίνητρα των μαθητών για μάθηση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Μια επιλογή σύγχρονων πλαισίων σκέψης πρόσφατα συλλέχθηκε μαζί και αναλύθηκε. Αν και τα κίνητρα μάθησης δεν είναι μια νέα ιδέα, ο ερευνητής ωστόσο εστίασε σε αυτά, καθώς εξακολουθούν να αποτελούν ένα βασικό θέμα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Αυτή η εργασία περιγράφει την έρευνα που διεξήχθη σε τρία σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Αθήνας (Αττική)-με διαφορετικά είδη μαθητών-προκειμένου να προσφέρει μια πιθανή απάντηση στο ερώτημα αν η συμμετοχή των γονέων τους επηρεάζει τα κίνητρά τους για μάθηση. Το δείγμα αποτελούνταν από 120 μαθητές της Γ’ γυμνασίου (62 αγόρια, 58 κορίτσια). Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί ενημερώθηκαν για αυτή την έρευνα και συνεργάστηκαν πλήρως, με τη συμβολή τους να είναι η άδεια στους μαθητές να συμπληρώσουν ένα προσαρμοσμένο στους δείκτες της ελληνική πραγματικότητας ερωτηματολόγιο. Προσεγγίσαμε επίσης επιστημονικά συσχετίσεις μεταξύ διαφορετικών στυλ γονέων και στόχων, ερμηνεύοντας έτσι έννοιες όπως ο ψυχολογικός έλεγχος, η άνευ όρων αποδοχή και ο προσανατολισμός έργου ή αποφυγής. Βρέθηκε τελικά ότι εκείνοι οι μαθητές πραγματικά υπήρξαν σταδιακά επηρεασμένοι από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Θετικός αντίκτυπος στην συμπεριφορά τους είχε να κάνει με λιγότερη πίεση και αυξημένη ικανότητα για ισορροπημένες σχολικές αποφάσεις, ενώ στα αρνητικά μπορούμε να συγκαταλέξουμε χαμηλή αυτοπεποίθηση και επίδοση ταυτόχρονα. Το φύλο υπήρξε άλλος ένας βαρυσήμαντος παράγοντας στην παρούσα έρευνα, καθώς αγόρια και κορίτσια δεν αντέδρασαν παρόμοια. Από τη μια πλευρά, τα κορίτσια δεν αντέχουν την πίεση, όμως προσδοκούν την αγάπη και φροντίδα των γονέων την ίδια στιγμή. Απ’την άλλη μεριά, τα αγόρια είναι λιγότερο συναισθηματικά εξαρτημένα και περισσότερο προσανατολισμένα σε πιο απαιτητικές εργασίες. Εντούτοις, και τα 2 φύλα επιζητούν την προσοχή των γονέων προς επίρρωση των στόχων τους. Ως εκ τούτου, αποδεικνύεται ότι η οικογένεια ενισχύει και παράλληλα διαμορφώνει τις ικανότητες των μαθητών.

Mιχάλης Μπονατάκης, Καρδιολόγος, Εκπρόσωπος του Ιατρικού Συλλόγου Χανίων για θέματα Περιβάλλοντος

Υγεία, Περιβάλλον, Αειφορία

Η ισόρροπη συνεχής βελτίωση του σώματος του πνεύματος σε μια διαδικασία που θα εξασφαλίζει την έγκαιρη ανανέωση της κοινωνίας σε αρμονία με την διατήρηση της βιωσιμότητας του περιβάλλοντος

Κυρίαρχα Ζητήματα Προστασίας Υγείας στην κοινότητα

Ο ρόλος της τοπικής κοινότητας – του εκπαιδευτικού συστήματος – του ΔΗΜΟΥ – και του κρατικού μηχανισμού.

Καρδιαγγειακά νοσήματα
Καρκίνος
Τροχαία ατυχήματα
Επίκτητες αναπηρίες

Ο ρόλος του πολίτη

Το γνωστικό υπόβαθρο η παιδεία.
Η αντίθεση ανάμεσα στον τρόπο ζωής και την προσαρμογή του σε υγιεινό τρόπο ζωής.
Η μάθηση δια βίου και η μετατροπή της εμπειρίας σε Συνείδηση

ΕΝΟΤΗΤΑ: Κοινωνική κι εκπαιδευτική πολιτική σε Αυτοδιοικητικό, Εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο

Καβαζίδου Ελένη, (Msc, PhD), Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Χανίων, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Ο Ρόλος των Δικτύων Αγωγής Σταδιοδρομίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση για την Προσωπική και Κοινωνική Ανάπτυξη του Μαθητή

Η Σταδιοδρομία αφορά στην ανοδική εξελικτική πορεία στον επαγγελματικό τομέα και καθορίζεται από την κοινωνική νοημοσύνη, την εκπαιδευτική κατάρτιση και την ιδιοσυγκρασία του ατόμου. Οι τρεις αυτές μεταβλητές διαμορφώνονται ανάλογα με το οικογενειακό, σχολικό και ευρύτερο κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον και το βαθμό ανταπόκρισης και ευελιξίας του ατόμου σε αυτό. Σύμφωνα με σύγχρονα στατιστικά δεδομένα της Ε.Ε. τα ποσοστά ανεργίας διαρκώς αυξάνονται, ενώ η επαγγελματική αποτυχία α) επηρεάζει σημαντικά την υγεία του ατόμου και κατ΄ επέκταση, του κοινωνικού περιγύρου του και β) καθορίζει σημαντικά το κοινωνικό και πολιτισμικό αποτύπωμα κάθε πόλης –κράτους, και συναθροιστικά όλης της Ευρώπης. Έτσι, η Αγωγή Σταδιοδρομίας αποτελεί πλέον ένα από τα πιο σοβαρά ζητήματα της Ευρωπαϊκής Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Στην Ελλάδα, η Αγωγή Σταδιοδρομίας αποτελεί εκπαιδευτικό μέλημα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ενώ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση δεν υπάρχει συγκεκριμένο πλαίσιο και διακριτή εκπαιδευτική πολιτική, παρά μεμονωμένες πρωτοβουλίες ανά εκπαιδευτικό και σχολική μονάδα. Το παρόν άρθρο αφορά στην ανάγκη εδραίωσης, ανάπτυξης και πολλαπλασιασμού Δικτύων Αγωγής Σταδιοδρομίας, θεωρώντας ότι η Δικτύωση στην εκπαιδευτική πολιτική δύναται να επιταχύνει τις εκπαιδευτικές ζυμώσεις και να διευκολύνει στην ωρίμανση του πλαισίου της Σχολικής Καινοτομίας: «Αγωγή Σταδιοδρομίας στην Π/θμια Εκπ/ση». Τέλος, γίνεται αξιολόγηση της σημασίας και της επίδρασης του Καινοτόμου Τοπικού Δικτύου Αγωγής Σταδιοδρομίας Π/θμιας Εκπ/σης Χανίων με διακριτικό τίτλο: «Στρατηγικές Διευκόλυνσης της Ετερότητας στη Σχολική Κοινότητα» σύμφωνα με α) την ανταπόκριση και ανταπόδοση μελών της εκπαιδευτικής & ακαδημαϊκής κοινότητας και β) την πρόθεση ερευνητικών ινστιτούτων, κέντρων ψυχικής υγείας, φορέων ειδικής αγωγής καθώς και εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης σε προοπτικές ανάπτυξης και διεύρυνσης αυτού του Δικτύου.

ΕΝΟΤΗΤΑ: Εκπαίδευση, κατάρτιση, πιστοποίηση εκπαιδευτών ενηλίκων

Αγγελική Μπουρμπούλη, Υπεύθυνη Σπουδών και Έρευνας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης

Η Βιωματική Προσέγγιση της Επιμόρφωσης στη Δημόσια Διοίκηση

Ένας από τους λόγους που καθιστά δύσκολο τον ορισμό της επιμόρφωσης και εκπαίδευσης των δημοσίων λειτουργών στη Δημόσια Διοίκηση είναι ακριβώς ο όρος «ενήλικος» και η μεγάλη ποικιλία ερμηνειών που επιδέχεται. Για τις ανάγκες της Δημόσιας Διοίκησης, θα αναφερθούμε σε τρία χαρακτηριστικά που μπορεί κανείς να συναντήσει σε κάθε καταγραφή μαθησιακών χαρακτηριστικών που αφορούν ενήλικους εκπαιδευόμενους. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι το σύνολο συσσωρευμένης εμπειρίας, η τάση για αυτοκατευθυνόμενη μάθηση και ο κριτικός τρόπος σκέψης. Οι βασικές προϋποθέσεις για την αποτελεσματική μάθηση των ενηλίκων είναι: α) ο εθελοντικός χαρακτήρας της συμμετοχής σε μια εκπαιδευτική διαδικασία, β) η αποσαφήνιση των εκπαιδευτικών στόχων, γ) η άψογη οργάνωση, δ) η άμεση σχέση του περιεχόμενου με τις ανάγκες και τις εμπειρίες των επιμορφωνόμενων, ε) η εκτίμηση των προτιμώμενων τρόπων μάθησης, στ) η ενθάρρυνση της ενεργητικής συμμετοχής, ζ) η διερεύνηση των μαθησιακών εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι Δημόσιοι λειτουργοί, καθώς και η εξεύρεση τρόπων για την υπέρβασή τους, η) διαμόρφωση μαθησιακού κλίματος που χαρακτηρίζεται από ουσιαστική επικοινωνία, συνεργατικό πνεύμα και αμοιβαίο σεβασμό.

Ο ρόλος του εκπαιδευτή/τριας των δημοσίων λειτουργών συνδέεται άμεσα με τη διαθεσιμότητά του και τη θέλησή του να υπηρετήσει τις μαθησιακές ανάγκες των Δημοσίων λειτουργών. Η ενεργητική συμμετοχή επιτυγχάνεται με τη χρήση εκπαιδευτικών τεχνικών που αναπτύσσουν την αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτή/τριας και των επιμορφωνόμενων αλλά και των μεταξύ τους.

Στην παρούσα εισήγηση θα παρουσιαστούν προγράμματα του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης και της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται η διδασκαλία από τους εκπαιδευτές,/τριες. Ο εκπαιδευτής/τρια στο ΕΚΔΔΑ έχει στη διάθεσή του ένα πλούσιο ρεπερτόριο από ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές, η χρήση των οποίων, σε συνδυασμό και με ικανοποιητικές επιλογές στις άλλες διαστάσεις του εκπαιδευτικού προγράμματος μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική. Η επιλογή της τεχνικής που θα εφαρμόσει ο εκπαιδευτής/τρια κάθε φορά εξαρτάται από το περιεχόμενο που καλείται να διδάξει, από τη δυναμική της ομάδας που εκπαιδεύει και από την ευχέρεια που έχει αποκτήσει μέχρι εκείνη τη χρονική στιγμή στη χρήση των διαφόρων τεχνικών.

Βιργινία Πολίτη, Προϊσταμένη του Τμήματος Κοινωνικής πολιτικής και Ισότητας των Φύλων του Δήμου Θεσσαλονίκης

Ιωάννα Παπαβασιλείου-Αλεξίου, Επίκουρη Καθηγήτρια Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας & Επαγγελματικού Προσανατολισμού, Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής ΠΑ.ΜΑΚ

Εργασιακές αξίες στον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης: μοχλός δια βίου μάθησης ή τροχοπέδη στην αποτελεσματικότητα των εργαζομένων;

Σε ένα ταχύτατα εξελισσόμενο κοινωνικό-οικονομικό εργασιακό περιβάλλον η προώθηση μιας εργασιακής κουλτούρας με έμφαση στη συνέργεια και στην αποτελεσματικότητα δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω αποσπασματικών εκπαιδευτικών ενεργειών που καλύπτουν γνωστικά κυρίως αντικείμενα εκπαίδευσης και μάλιστα μόνο ακροθιγώς. Ειδικά, στον χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα στελέχη αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητα τους, προκλήσεις είτε στο επίπεδο του ατομικού αξιακού τους συστήματος είτε στο επίπεδο των αξιών που χαρακτηρίζουν το εργασιακό τους περιβάλλον.

Σκοπός της παρούσας εισήγησης είναι να παρουσιάσει τα σημαντικότερα αποτελέσματα εμπειρικής διερεύνησης των εργασιακών αξιών και της επαγγελματικής ικανοποίησης των εργαζομένων του Δήμου Θεσσαλονίκης, του δεύτερου μεγαλύτερου Δήμου της χώρας.

Η έρευνα διεξήχθη με αυτοσχέδιο ερωτηματολόγιο εργασιακών αξιών σε 158 υπαλλήλους του Δήμου Θεσσαλονίκης το 2014. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικά με τις εργασιακές αξίες που διέπουν την συμπεριφορά τους, να αξιολογήσουν ποιες είναι οι κυρίαρχες εργασιακές αξίες τους και να αποτυπώσουν τις εργασιακές αξίες του εργασιακού τους περιβάλλοντος. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι: α) είναι συγκεκριμένος ο τύπος των εργασιακών αξιών που κυρίως καθορίζει την εργασιακή συμπεριφορά των υπαλλήλων δημοσίων φορέων, β) υπάρχει διαφοροποίηση στην αποτύπωση των εργασιακών αξιών, όταν αυτές κατονομάζονται από τους ερωτώμενους, γ) η επαγγελματική ικανοποίηση επιτυγχάνεται με την ταύτιση των εργασιακών αξιών των εργαζομένων με εκείνες που χαρακτηρίζουν το εργασιακό τους περιβάλλον.

Στο τελευταίο μέρος της εισήγησης γίνονται προτάσεις για την αξιοποίηση της δια βίου μάθησης, ώστε μέσα από στοχευμένες εκπαιδευτικές παρεμβάσεις να επιτευχθεί η εναρμόνιση του αξιακού συστήματος των εργαζομένων με το αξιακό σύστημα του εργασιακού τους περιβάλλοντος, με απώτερο αποτέλεσμα την επίτευξη της εργασιακής ικανοποίησης και αποτελεσματικότητας.

Αλτουβά Ουρανία, Εργαστήριο Μεταβαλλόμενων Ευφυών Περιβαλλόντων, Πολυτεχνείο Κρήτης

Κωνσταντίνος-Αλκέτας Ουγγρίνης, Εργαστήριο Μεταβαλλόμενων Ευφυών Περιβαλλόντων, Πολυτεχνείο Κρήτης, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Θέματα χωρικής αντίληψης και προσανατολισμού των παιδιών στον αστικό χώρο

Το θέμα των χωρικών αναγκών και της επίδρασης του χώρου στην ανάπτυξη του παιδιού σπάνια μελετάται και εφαρμόζεται σε σχεδιαστικές πρακτικές στο δημόσιο χώρο. Οι σύγχρονες αναπτυξιακές και εκπαιδευτικές θεωρήσεις στρέφονται στην παιδική ηλικία ως διαδοχικά στάδια ανατροπής κατά τα οποία μεταβάλλεται η σχέση των παιδιών με το άμεσο περιβάλλον τους . Τα παιδιά αναπτύσσουν μια δυναμική πολυδιάστατη σχέση αλληλεπίδρασης, αφομοιώνοντας στοιχεία της πραγματικότητας .Σε αυτήν την πραγματικότητα, οι πόλεις δεν είναι φιλικές για τα παιδιά, και οι υπάρχοντες χώροι για ελεύθερη έκφραση των παιδιών είτε είναι επικίνδυνοι είτε απουσιάζουν από το ευρύτερο αστικό περιβάλλον. Επίσης, έντονο είναι το αίσθημα του φόβου, που εκφράζεται πρώτα από τους γονείς και ύστερα από τα παιδιά, τα οποία δεν κινούνται ελεύθερα ούτε παίζουν στην πόλη ή σε γειτονιές. Στην παρούσα έρευνα μελετάται η σχέση των παιδιών που αναπτύσσουν με το περιβάλλον μέσω της κινητικής τους δραστηριότητας , από ένα σημείο σε ένα άλλο, μέσω διαδρομών και επιλογών. Σκοπός είναι να προκύψουν οι προδιαγραφές για ένα περιβάλλον οικείο και ασφαλές για τα παιδιά να το εξερευνήσουν , να περιπλανηθούν σε αυτό και φυσικά να παίξουν, δημιουργώντας εμπειρίες μάθησης και νέα χωρικά δίκτυα επικοινωνίας. Η έρευνα ξεκινάει μελετώντας την παιδική ηλικία ως κίνηση από μια κατάσταση ισορροπίας σε μια επόμενη, κίνηση από το ”εγώ” στο ”άλλο”, από το γνωστό στο άγνωστο, από το εδώ στο εκεί, μέσα στα ευρύτερα πλαίσια της αστικής δομής της πόλης. Η ταυτότητα του χώρου στον οποίο ζει και βιώνει το παιδί, όπως αυτή αποδίδεται από το παιδί με βάση την προϋπάρχουσα εμπειρία του, γνώση και προσωπικότητα, αποτελεί την υποδομή της ταυτότητας του ίδιου του εαυτού. Έτσι, βασικό εργαλείο για να γίνει κατανοητή και να καταγραφεί η εμπειρική δραστηριότητα των παιδιών, οι γνωστικές, κοινωνικές και χωρικές δεξιότητές τους και η καταλληλότητα των αστικών τοπίων γίνεται μέσω του wayfinding, μιας διαδικασίας προσανατολισμού και κατεύθυνσης , με αρχή, μέση και τέλος έναν προορισμό. Η διαδικασία αυτή παρουσιάζεται στην εργασία , αναλύεται ως προς τα βασικά χαρακτηριστικά της και κρίνεται για την συμμετοχή της στην προσπάθεια αναζήτησης εργαλείων σχεδιασμού και ενεργοποίησης του δημόσιου χώρου. Βασικές παράμετροι που εξετάζονται είναι ο βαθμός εμπλοκής των παιδιών στο χώρο, η κλίμακα, η προσβασιμότητα και τα σημεία αναφοράς, ώστε το παιδί να μπορεί να έχει ευκαιρίες έκφρασης και συνδιαλλαγής με την πραγματικότητα, δημιουργώντας συμμετοχικά σημεία αναφοράς που τα προσαρμόζει στη δική του κλίμακα και φαντασία.

Αδικημενάκη Μαρία, Εκπαιδευτικός, Εκπαιδεύτρια στην μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση

Ο ρόλος του/της εκπαιδευτή/τριας στον σχεδιασμό προγραμμάτων εκπαίδευσης για ενήλικες

Τις τελευταίες δεκαετίες οι συζητήσεις γύρω από το πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων έχουν αρχίσει να αυξάνονται. Η παγκοσμιοποίηση οδηγεί σε μία νέα κοινωνική πραγματικότητα, και σε ένα αυξανόμενο σε απαιτήσεις εργασιακό περιβάλλον, όπου αναγνωρίζει τη γνώση ως θεμελιώδη παράγοντα τόσο για την οικονομική, όσο και κοινωνική, αλλά και ατομική ανάπτυξη. Η προσπάθεια των ενηλίκων να επιμορφώνονται και να μαθαίνουν διαρκώς θα βοηθήσει στην ενίσχυση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων τους και στην συνεχή προσαρμογή και ανταπόκριση τους στα νέα δεδομένα. Κατά την υλοποίηση προγραμμάτων εκπαίδευσης ενηλίκων ιδιαίτερα σημαντικός αναδεικνύεται ο ρόλος του/της εκπαιδευτή/τριας. Ο/η εκπαιδευτής/τρια οφείλει να αποτελεί την κινητήρια δύναμη στο μαθησιακό περιβάλλον, να δημιουργεί νέες μορφές παρακίνησης, και να λειτουργεί σύμφωνα με τους τρόπους, όπου οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν καλύτερα. Ποια είναι όμως εκείνα τα στοιχεία τα οποία θα πρέπει να λαμβάνει υπόψιν του/της κατά τον σχεδιασμό ενός προγράμματος για ενήλικες; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά, που καθιστούν έναν/μια εκπαιδευτή/τρια αποτελεσματικό/ή στο έργο του/της, και ποιες μεθόδους και μέσα διδασκαλίας χρειάζεται να ακολουθεί; Στην εισήγηση αυτή θα παρουσιαστεί ο τρόπος με τον οποίο ο/η εκπαιδευτής/τρια επιδρά στην προσφορά της εκπαίδευσης για ενήλικες. Ελπίζεται να δοθούν χρήσιμες πληροφορίες για τον χώρο της εκπαίδευσης ενηλίκων, τους/τις εκπαιδευτές/τριες ενηλίκων, αλλά και όλους/ες τους/τις ενδιαφερόμενους/ες.

Γεντεκάκη Ειρήνη, (candidate Msc στις Επιστήμες της Αγωγής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας), Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων ΚΔΒΜ Δήμου Χανίων, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Ζωή Χατζή, Κοινωνική Λειτουργός Αγροτικού Καταστήματος Κράτησης Αγιάς Χανίων

Αντωνία Καστρινάκη, Εγκληματολόγος

Ευαγγελία Κατέρη, Διδάκτωρ Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης (Phd.)/ Ψυχολόγος (B.SC./ MSc.), Μέλος ΕΔΕΕΚ

Συρμαλένια Μαζανάκη , Ψυχολόγος-MSc Κλινικής Ψυχολογίας- Γενικό Κατάστημα Κράτησης Κρήτη 1 Ν. Χανίων

Ελένη Στιβανάκη, Ψυχολόγος-MSc Κλινικής Ψυχολογίας

Άννα Τσίγκου, Εκπαιδεύτρια Εκπαιδευτών Ενηλίκων, ΜSc στην Εκπαίδευση, Αντιπρόεδρος ΕΔΕΕΚ

Συμμορίες ανηλίκων και ορθές πρακτικές αντιμετώπισης: Παρουσίαση του διακρατικού Προγράμματος κατάρτισης ενηλίκων ‘EU GANGS’

Το φαινόμενο της βίας και η δράση των συμμοριών ανηλίκων απασχολεί όχι μόνο τις αρμόδιες υπηρεσίες, αλλά και τους φορείς οι οποίοι έρχονται σε επαφή με μέλη συμμοριών, με τα θύματά τους ή με τις οικογένειές τους. Ωστόσο, στη χώρα μας, ελάχιστοι είναι οι επαγγελματίες που έχουν λάβει μια εκπαίδευση για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου φαινομένου. Το πρόγραμμα Eugangs, το οποίο και παρουσιάζεται εδώ, είναι ένα διακρατικό πρόγραμμα που υλοποιείται σε πέντε Ευρωπαϊκές χώρες και σχεδιάστηκε από το University College του Birmingham σύμφωνα με τις αρχές και τις μεθόδους της εκπαίδευσης ενηλίκων.

Στόχος του προγράμματος επιμόρφωσης ήταν η βαθύτερη κατανόηση των κοινωνικών και ψυχολογικών πτυχών των συμμοριών ανηλίκων, με απώτερο σκοπό την ορθότερη αντιμετώπιση του φαινομένου. Η κατάρτιση των εκπαιδευτών αναπτύχθηκε στη βάση μιας ανάλυσης εκπαιδευτικών αναγκών η οποία πραγματοποιήθηκε στις χώρες εταίρους και περιελάμβανε στρατηγικές πρόληψης, προφύλαξη και ασφαλή εργασία στο πλαίσιο των συμμοριών, διαπροσωπικές επικοινωνιακές δεξιότητες και θέματα ασφάλειας στην εργασία. Στην εφαρμογή του προγράμματος στα Χανιά, κατ’ αρχήν έγινε η αρχική εκπαίδευση 14 ατόμων που υπηρετούσαν σε φορείς σχετικούς με την νεανική παραβατικότητα. Σε δεύτερο στάδιο, έξι άτομα από όσους έλαβαν την αρχική εκπαίδευση υλοποίησαν τέσσερα εκπαιδευτικά σεμινάρια σε άλλους επαγγελματίες, με διά ζώσης, αλλά και με εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Οι ορθές πρακτικές που προέκυψαν από αυτές τις συναντήσεις θα παρουσιαστούν, σε συνάρτηση με τους εκπαιδευτικούς άξονες του προγράμματος.

Κωστής Φλουρής, Οικονομολόγος (Msc) – Σύμβουλος Σταδιοδρομίας, Μέλος ΕΔΕΕΚ

Εφαρμογή μεθόδων προσωποκεντρικής συμβουλευτικής στη μαθησιακή διαδικασία με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της σχέση εκπαιδευτή – εκπαιδευομένου

Στόχος της εισήγησης είναι να προτείνει μεθόδους και τεχνικές (που γνωρίζουμε από την προσωποκεντρική συμβουλευτική) που θα βοηθήσουν τους εκπαιδευτές όλων των βαθμίδων να χτίσουν με τους εκπαιδευόμενους μια ειλικρινή σχέση αμοιβαίου σεβασμού και κατανόησης. Παράλληλα, θα επηρεάσουν τους εκπαιδευόμενους ώστε να θελήσουν να αλλάξουν τις συμπεριφορές που δεν γίνονται αποδεκτές από τους εκπαιδευτές, από ενδιαφέρον για τις ανάγκες των δασκάλων και των συμμαθητών τους και όχι υπό το φόβο της τιμωρίας. Οι εκπαιδευτές με την ανάπτυξη των επικοινωνιακών δεξιοτήτων και των δεξιοτήτων επίλυσης συγκρούσεων, αισθάνονται πιο ασφαλείς να εκφράζουν τις ανάγκες τους και θέτουν τις απαραίτητες βάσεις για την ανάπτυξη ποιοτικών σχέσεων με τους εκπαιδευόμενους, έτσι ώστε να μειώσουν τις συγκρούσεις και να αποκτήσουν περισσότερο χρόνο πραγματικής διδασκαλίας-μάθησης.

Το θεωρητικό πλαίσιο της έρευνας είναι αυτό της ανθρωπιστικής ψυχολογίας με κύριο εκπρόσωπό της τον Carl Rogers, ο οποίος έδωσε έμφαση σε συγκεκριμένες ποιότητες που ενυπάρχουν στην προσωπική σχέση μεταξύ δασκάλου και μαθητή. Οι απόψεις του συμπληρώθηκαν από τον Thomas Gordon, που μίλησε για την θεμελιώδη σημασία της διαπροσωπικής σχέσης που αναπτύσσεται μεταξύ δασκάλου και μαθητή. Τα ερευνητικά ερωτήματα που θ’ απαντήσει η εισήγηση είναι:

Πώς οι εκπαιδευτικοί βιώνουν, αντιλαμβάνονται, νοηματοδοτούν την σχέση τους με τους μαθητές;
Πόσο σημαντική θεωρούν την ποιότητα τής διαπροσωπικής τους σχέσης στην αποτελεσματικότητα τής μαθησιακής διαδικασίας και ποια τα χαρακτηριστικά μιας λειτουργικής σχέσης;
Με ποιο τρόπο μπορεί να βελτιωθεί η επικοινωνία δασκάλου – μαθητή προκειμένου να γίνονται σεβαστές οι ανάγκες των δύο μερών;