ISSN:1792-2674
Χαρά Βαμβακά
Περίληψη
Το συγκεκριμένο σχέδιο διδασκαλίας έχει σχεδιαστεί για ενήλικες εκπαιδευόμενους που φοιτούν σε Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας και μπορεί να εφαρμοστεί στα πλαίσια εργαστηρίου αγγλο-αμερικάνικης λογοτεχνίας. Μετά το τέλος της ενότητας οι εκπαιδευόμενοι επιδιώκεται να είναι σε θέση να: αναγνωρίζουν τον στίχο «To be or not to be, that is the question» («Να ζει κανείς ή να μην ζει, ιδού η απορία» από το θεατρικό έργο του William Shakespeare, Άμλτετ, να αναγνωρίζουν τη σκηνή του νεκροταφείου από το θεατρικό έργο του William Shakespeare, Άμλετ, να ανατρέχουν, να καταγράφουν, να εκθέτουν και να μοιράζονται προσωπικά διλήμματα, προβληματισμούς, να δίνουν λύσεις σε διλήμματα, να αξιοποιούν εμπειρίες και βιώματα, να χειρίζονται το χρόνο αποτελεσματικά. Και όλα αυτά με αφορμή την τέχνη. Ακόμα και αν οι εκπαιδευόμενοι ενός σχολείου δεύτερης ευκαιρίας δεν είναι εξοικειωμένοι με την τέχνη, το σχέδιο διδασκαλίας μπορεί να εφαρμοστεί και τα αποτελέσματα να είναι εντυπωσιακά. Για την ολοκλήρωση του απαιτούνται 3 διδακτικές ώρες.
Λέξεις κλειδιά: αγγλικός γραμματισμός, αγγλική λογοτεχνία, εκπαίδευση ενηλίκων, τέχνη.
Α. Ταυτότητα σχεδίου διδασκαλίας
Α1. Γενικά χαρακτηριστικά
Το συγκεκριμένο σχέδιο διδασκαλίας έχει σχεδιαστεί για ενήλικες εκπαιδευόμενους που φοιτούν σε Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας και μπορεί να εφαρμοστεί στα πλαίσια εργαστηρίου αγγλο-αμερικάνικης λογοτεχνίας. Μετά το τέλος της ενότητας οι εκπαιδευόμενοι επιδιώκεται να είναι σε θέση να: αναγνωρίζουν τον στίχο «To be or not to be, that is the question» («Να ζει κανείς ή να μην ζει, ιδού η απορία» από το θεατρικό έργο του William Shakespeare, Άμλτετ, να αναγνωρίζουν τη σκηνή του νεκροταφείου από το θεατρικό έργο του William Shakespeare, Άμλετ, να ανατρέχουν, να καταγράφουν, να εκθέτουν και να μοιράζονται προσωπικά διλήμματα, προβληματισμούς, να δίνουν λύσεις σε διλήμματα, να αξιοποιούν εμπειρίες και βιώματα, να χειρίζονται το χρόνο αποτελεσματικά.
Και όλα αυτά με αφορμή την τέχνη. Ακόμα και αν οι εκπαιδευόμενοι ενός σχολείου δεύτερης ευκαιρίας δεν είναι εξοικειωμένοι με την τέχνη, το σχέδιο διδασκαλίας μπορεί να εφαρμοστεί και τα αποτελέσματα να είναι εντυπωσιακά. Ακόμα και αν οι εκπαιδευόμενοι ενός σχολείου δεύτερης ευκαιρίας δεν είναι εξοικειωμένοι με την τέχνη, το σχέδιο διδασκαλίας μπορεί να εφαρμοστεί και τα αποτελέσματα να είναι εντυπωσιακά. Χαρακτηριστικά άλλωστε είναι τα λόγια του Baker (2009):
Πήρανε μια γυναίκα απ’ τον δρόμο
και την κάθισαν με το ζόρι στην πλατεία
Με απειλές
Με κολακείες
Με δωροδοκίες
Την υποχρέωσαν να μοιραστεί με τους ηθοποιούς
ένα κομμάτι της ζωής της
Μα εγώ δεν καταλαβαίνω από τέχνη
Κάτσε ήσυχα, της είπαν
Μα δε θέλω να βλέπω στενάχωρα πράγματα
Κάτσε ήσυχα, της είπαν Και εκείνη τ’ άκουσε όλα προσεχτικά
Μερικά τα κατάλαβε κι άλλα όχι
Γελούσε αραιά και πού
χωρίς ποτέ να ξέρει γιατί άλλοτε ένιωθε φρίκη άλλοτε έμενε έκθαμβη
Και βγαίνοντας πάλι στο φως, είπε
Αν είναι τέχνη αυτό, φαίνεται δύσκολη δουλειά
Ήταν πέρα από μένα
Τόσο πέρα απ’ την κανονική ζωή μου
Όμως κάτι τη βασάνιζε Κάτι δεν την άφηνε σε ησυχία
Και ξαναήρθε και δεύτερη φορά οχυρωμένη με φίλους της
Καθίστε ήσυχα, τους είπε
Και πάλι, τ’ άκουσε όλα προσεχτικά
Κι αυτή τη φορά κατάλαβε άλλα πράγματα
Αυτή τη φορά χωρίς να ενοχληθεί που μερικά δεν μπορούσε να τα καταλάβει
Γελούσε αραιά και πού, αλλά χωρίς να ντρέπεται πια άλλοτε ένιωθε φρίκη
άλλοτε έμενε έκθαμβη
Και βγαίνοντας πάλι στο φως, είπε
Αυτό είναι τέχνη, είναι δύσκολη δουλειά
Κι ένας φίλος είπε,
Για μένα παραείναι δύσκολη
Κι ένας άλλος είπε,
Αν ξαναρθείς
θα ξανάρθω κι εγώ
Με δυσκόλεψε, και το θεωρώ τιμή μου
(Barker, 2009: 29-31)
Β. Παρουσίαση
Β1. Σκοπός, στόχοι
Μετά την ολοκλήρωση της διδακτικής ενότητας οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να είναι σε θέση να:
Μετά το τέλος της ενότητας οι εκπαιδευόμενοι επιδιώκεται να είναι σε θέση να:
Γνώσεις:
αναγνωρίζουν τον στίχο «To be or not to be, that is the question» («Να ζει κανείς ή να μην ζει, ιδού η απορία» από το θεατρικό έργο του William Shakespeare, Άμλετ
αναγνωρίζουν τη σκηνή του νεκροταφείου από το θεατρικό έργο του William Shakespeare, Άμλετ
Δεξιότητες:
ανατρέχουν, να καταγράφουν, να εκθέτουν και να μοιράζονται προσωπικά διλήμματα, προβληματισμούς
να δίνουν λύσεις σε διλήμματα
Αξιοποιούν εμπειρίες και βιώματα
Στάσεις:
χειρίζονται το χρόνο αποτελεσματικά
Β2. Εκπαιδευτικές Τεχνικές
Οι τεχνικές που προτείνονται συνοψίζονται στον πίνακα που ακολουθεί:
| Θέματα (Υποενότητες) | Εκπαιδευτικές Τεχνικές για κάθε Θέμα | Εκπαιδευτικά Μέσα για κάθε Θέμα |
| 1.Σύνδεση με τα προηγούμενα/Παρουσίαση νέας ενότητας | Ερωτήσεις-Απαντήσεις | flipchart |
| 2.Το κεντρικό δίλημμα στον Άμλετ «To be or not to be, that is the question» («Να ζει κανείς ή να μην ζει, ιδού η απορία»)/ Σκηνή στο νεκροταφείο | Ερωτήσεις-Απαντήσεις/Εισήγηση | FlipchartPowerPoint |
| 3.Καθημερινά Διλλήματα | Συζήτηση/Εργασία σε Ομάδες | flipchart |
| 4.Παρουσίαση από τις ομάδες | flipchart | |
| 5.Δίνουμε λύσεις | Συζήτηση/Εργασία σε Ομάδες | flipchart |
| 6.Παρουσίαση από τις ομάδες | flipchart |
Πιο αναλυτικά, η εισήγηση επιλέχθηκε εφόσον αυτή ενδείκνυται όταν πρόκειται να γίνει εισαγωγή ενός ζητήματος- νέα ενότητα και παρουσίαση των στόχων- αλλά και όταν γίνεται παρουσίαση των οδηγιών. Επίσης εισήγηση προτείνεται και κατά το κλείσιμο της μικροδιδασκαλίας για τη σύνδεση με την επόμενη ενότητα. Γίνεται προσπάθεια ωστόσο η εισήγηση να μην υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες και να περιορίζεται στα “αναγκαία στοιχεία” τα οποία και πρέπει να καταγράφονται στον χαρτοπίνακα ώστε οι εκπαιδευόμενοι να μπορούν να παρακολουθούν πιο εύκολα τη ροή. Έτσι ο μονόλογος να περιοριστεί στο ελάχιστο δυνατό. Παρ΄όλα αυτά, με τον τρόπο αυτό, η γνώση δίνεται σύντομα, με ακρίβεια και μέσα σε λίγο χρόνο.
Με την τεχνική των ερωταποκρίσεων ή αλλιώς την τεχνική της μαιευτικής, σε συγκεκριμένες φάσεις της μικροδιδασκαλία, προωθείται η αυτενέργεια των εκπαιδευόμενων, παρακινούνται σε σκέψη, δημιουργείται κλίμα επικοινωνίας και συμμετοχής. Οι ερωτήσεις είναι συγκεκριμένες χωρίς όμως να επιδέχονται μια απλή απάντηση (“ναι”, “όχι”, “πολύ”, “λίγο” κ.ά.), αλλά να είναι ανοικτές, επαγωγικές και να ωθούν στην αναλυτική και τεκμηριωμένη έκφραση των σκέψεων.
Μέσω της τεχνικής της συζήτησης επιδιώκεται οι εκπαιδευόμενοι να προβούν σε ελεύθερη, αυθόρμητη έκφραση προσωπικών σκέψεων, εμπειριών και βιωμάτων. Με τον τρόπο αυτό, εξασφαλίζεται υψηλός βαθμός συμμετοχής και αξιοποιείται η δημιουργικότητα και η συσσωρευμένη εμπειρία των συμμετεχόντων. Η εργασία σε ομάδες θα διαμορφώσει το κατάλληλο κλίμα συνεργασίας και επικοινωνίας ώστε η έκφραση της γνώμης να είναι πιο ελεύθερη, και οι ανταλλαγές περισσότερο αυθόρμητες. Το γεγονός ότι η εργασία γίνεται συλλογικά ελευθερώνει τους συμμετέχοντες από το φόβο της αποτυχίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναπτύσσεται ένα πνεύμα αμοιβαιότητας. Οι συμμετέχοντες μαθαίνουν να αλληλοβοηθούνται αντί να έχουν ανταγωνιστική στάση.
Το μεγαλύτερο κομμάτι της παρούσας μικροδιδασκαλίας διαπνέεται από την αρχή της ενεργητικής συμμετοχής των ενήλικων εκπαιδευομένων στη διαδικασία της μάθησης, η οποία υπαγορεύεται και από το βασικό χαρακτηριστικό των ενηλίκων για ενεργητική συμμετοχή στη διαμόρφωση των καταστάσεων που τους αφορούν και στην πορεία της εκπαίδευσής τους και αποτελεί επίσης, μια από τις προϋποθέσεις αποτελεσματικής εκπαίδευσης (Courau, 2000). Σύμφωνα με την ίδια θεωρία, ο ρόλος του εκπαιδευτή αλλάζει και από μεταδότης γνώσεων μετατρέπεται σε εμψυχωτή και υποστηρικτή, κάτι που προσπάθησα να κάνω συμπεριλαμβάνοντας στο σχέδιο μικροδιδασκαλίας ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές όπως είναι η εργασία σε ομάδες
Επαλήθευση της αρχής της ενεργητικής συμμετοχής και αυτενέργειας των ενήλικων εκπαιδευομένων δίνει ένα πιο σύγχρονο θεωρητικό μοντέλο του «κύκλου της μάθησης» του Colb (Rogers, 1999). Από τον κύκλο της μάθησης προκύπτει ότι το μοντέλο κάθετης μεταφοράς της γνώσης, είναι μη αποτελεσματικό, σε αντίθεση με το μοντέλο σύμφωνα με το οποίο οι διδασκόμενοι συμμετέχουν ενεργητικά στην πορεία της μάθησης, στοιχείο που μέσα στη μικροδιδασκαλία βρίσκει πρακτική εφαρμογή μέσω της εργασίας σε ομάδες , των ερωτοαποκρίσεων και του καταιγισμού ιδεών. Τέλος, και ο Jarvis παραχωρεί μέρος της εξουσίας του εκπαιδευτή στους εκπαιδευόμενους ώστε να παύσουν να θεωρούνται παθητικοί δέκτες γνώσης, και να αποκτήσουν ενεργητικό ρόλο στη διαδικασία του μανθάνειν.
Τα πιο πάνω αποκτούν ιδιαίτερη αξία υπό το πρίσμα των ερευνητικών αποτελεσμάτων του Μυκιέλι στο βιβλίο του «Οι ενεργητικές μέθοδοι στην παιδαγωγική έρευνα» (Courau, 2000), ο οποίος κατέληξε στο πασίγνωστο γενικό ερευνητικό συμπέρασμα ότι, όταν προσέχουμε συγκρατούμε κατά προσέγγιση 10% από αυτά που διαβάζουμε, 20% από αυτά που ακούμε, 30% από αυτά που βλέπουμε, 50% από αυτά που βλέπουμε και ακούμε ταυτόχρονα, 80% από αυτά που λέμε και 90% από αυτά που λέμε ενώ ταυτόχρονα εκτελούμε πράξεις που απαιτούν σκέψη και στις οποίες εμπλεκόμαστε ενεργητικά.
Επίσης, δόθηκε μεγάλη σημασία στο να ακουστούν προσωπικές σκέψεις, διλήμματα και προβληματισμοί των εκπαιδευομένων κάνοντας τη μάθηση βιωματική, χαρακτηριστικό που περιλαμβάνεται στη θεωρία του Knowles. Για να επιτευχθεί βέβαια κάτι τέτοιο, πρέπει να δημιουργηθεί το κατάλληλο πλαίσιο συνεργασίας και επικοινωνίας που να είναι εστιασμένο σε προβλήματα των ίδιων των εκπαιδευόμενων όπως αναφέρεται στη θεωρία του Freire. Η εργασία σε ομάδες και ο καταιγισμός ιδεών στο πλαίσιο της παρούσας μικροδιδασκαλίας εξυπηρέτησε αυτό ακριβώς το σκοπό, αφού ένας βασικός στόχος της ομάδας είναι να επιτρέψει να αναδυθεί και να αξιοποιηθεί το δυναμικό, η υπάρχουσα γνώση και εμπειρία του κάθε μέλους της.
Όσον αφορά στην δυναμική των σχέσεων, κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού επιχειρήθηκε:
η πρόληψη δημιουργίας υποομάδων σχηματίζοντας ομάδες 4- ατόμων όχι περισσοτέρων. Oι υποομάδες αποτελούν ένα μέρος της δυναμικής της ομάδας και δεν είναι κατ’ ανάγκη αρνητικές. Όταν σχηματίζονται και ξανασχηματίζονται γύρω από διάφορα θέματα και όταν αυτά συζητούνται ανοιχτά, δεν υπάρχει πρόβλημα και μάλιστα, όταν αξιοποιούνται, αποτελούν ευκαιρία για περαιτέρω μεγάλωμα. Όταν οι υποομάδες επαναλαμβάνονται, γίνονται δύσκαμπτες και βασίζονται σε μόνιμες συμμαχίες οδηγούν την ομάδα σε δυσλειτουργική εξέλιξη, με παράδειγμα το ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου. Στη προκειμένη περίπτωση, διασπάται η συνοχή της ομάδας, και η αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών ατονεί.
η αξιοποίηση των γνώσεων και των εμπειριών των εκπαιδευομένων που και σε αυτό βοηθά η εργασία σε ομάδες. Το προσωπικό άνοιγμα απαιτεί ύπαρξη σχέσεων εμπιστοσύνης και ένα πλαίσιο μικρής ομάδας όπου θα μπορεί, αρχικά, να διεργασθεί τα ερωτήματα, τις ανησυχίες που προκύπτουν, να μοιραστεί την προσωπική του θέση ως άτομο και ως μέλος μικρής ομάδας και μέσα από τη φωνή της δικής του ομάδας να ανταλλάξει με τις άλλες ομάδες στην ολομέλεια και, μέσα από την αξιοποίηση της διαφορετικότητας και της συμπληρωματικότητας που θα αναδυθεί, να φτάσει σε νέες συνθέσεις σε νέες εμπειρίες και γνώση.
Να αναπτύξω έναν συναισθηματικό δεσμό εντάσσοντας το θεατρικό παιχνίδι στην αρχή και συμμετέχοντας και ο εκπαιδευτής σε αυτό δείχνοντάς τους ότι απαρνιέμαι την εγωιστική ατομική απόλαυση του να δίνω οδηγίες και να περιχαρακώνομαι πίσω από την έδρα. Επίσης επειδή η τόλμη να «ασκήσεις» πίεση για το προχώρημα και να πάρεις ρίσκα απαιτεί εμπιστοσύνη και αίσθηση σιγουριάς και επειδή είναι πιθανό ορισμένοι εκπαιδευόμενοι να μην επιθυμούν τη δημοσιοποίηση των απόψεών τους, γιατί αισθάνονται ακόμα ανασφάλεια και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, φρόντισα στο σχεδιασμό της μικροδιδασκάλιας η κάθε ομάδα εργασίας προσδιορίζει η ίδια τον εκπρόσωπό της στην ολομέλεια.
Β3. Πορεία Διδασκαλίας
Σύνδεση με την προηγούμενη ενότητα και παρουσίαση της καινούριας ενότητας
Το κεντρικό δίλημμα στον Άμλετ «To be or not to be, that is the question» («Να ζει κανείς ή να μην ζει, ιδού η απορία»)/ Σκηνή στο νεκροταφείο (Μοιράζεται στους εκπαιδευόμενους ένα απόσπασμα μιας σελίδας από το θεατρικό έργο του William Shakespeare, Άμλετ (Hamlet), σε μετάφραση Γιώργου Χειμωνά, το οποίο συνοδεύεται από τρεις ερωτήσεις:
Από ποιού τα χείλη βγαίνουν αυτά τα λόγια;
Τι θέλει να εκφράσει με τα λόγια αυτά;
Ποιο το νόημα τους;
Να ζει κανείς ή να μη ζει-
αυτή είν’ η απορία.
Τι είναι αλήθεια πιο σωστό,
να υπομένεις τα χτυπήματα
μιας μοίρας ελεεινής,
ή να ορθωθείς
στην τρικυμία των συμφορών,
και να την πολεμήσεις μέχρι τέλους;
… Α, εδώ σε θέλω!
Τίθενται τα ερωτήματα ένα-ένα από τον εκπαιδευτή στην ολομέλεια της τάξης και οι απαντήσεις καταγράφονται στον χαρτοπίνακα. Ο εκπαιδευτής εμφανίζει στο Power Point μια φωτογραφία που δείχνει τον Λόρενς Ολίβιε ως Άμλετ κρατώντας το κρανίο του γελωτοποιού Γιόρικ. (από την ταινία “Άμλετ” του 1948) στην διάσημη σκηνή του νεκροταφείου και εξηγεί τι ακριβώς συμβαίνει σ’ αυτή.)
Καθημερινά διλλήματα
(Δίνεται στους εκπαιδευόμενους η δραστηριότητα που ακολουθεί: Σε ομάδες, αφού αναλογιστείτε τα διλήμματα που αντιμετωπίζετε καθημερινά, όσον αφορά είτε στο σχολείο είτε στη δουλειά σας είτε γενικότερα στην καθημερινότητα σας, συμπληρώστε την φράση:
Να…….. κανείς ή να μην………., ιδού η απορία!
κατά την φράση:
Να ζει κανείς ή να μην ζει, ιδού η απορία! Καταγράψτε τις απαντήσεις σας στην κόλλα Α3 που θα σας δοθεί. Ορίστε έναν εκπρόσωπο ο οποίος θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα της συζήτησης στην ολομέλεια.)
Δίνουμε λύσεις
(Δίνεται στους εκπαιδευόμενους η δραστηριότητα που ακολουθεί: Η μια ομάδα παίρνει το χαρτί με τους προβληματισμούς της άλλης. Επιλέγει 3 από τους προβληματισμούς που είναι καταγεγραμμένοι και δίνει λύση στο δίλημμα αιτιολογώντας γιατί το ένα και όχι το άλλο. Καταγράψτε τις απαντήσεις σας στην κόλλα Α3 που θα σας δοθεί. Ορίστε έναν εκπρόσωπο ο οποίος θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα της συζήτησης στην ολομέλεια.)
Έχοντας εφαρμόσει το συγκεκριμένο σχέδιο μαθήματος, σας παραθέτω την ιστορία που έφτιαξαν οι εκπαιδευόμενοι χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματα της παραπάνω δραστηριότητας. Τέλος, την συγκεκριμένη ιστορία την κάναμε και σε κόμικ.
“Μια φορά κι έναν καιρό ήταν τέσσερις φίλοι, ο Τάσος, ο Γιάννης, ο Γιώργος και ο Νίκος που συνήθιζαν να συναντιούνται και να συζητούν για όλα όσα τους απασχολούν.
Ένα πρωινό λοιπόν που συναντήθηκαν, ήταν και τέσσερις πολύ προβληματισμένοι, ο καθένας για διαφορετική αιτία. Ο Τάσος κρατώντας μια ψαροκεφαλή, αναρωτιόταν, «να βγάλει κανείς τη τσιπούρα από τη φωτιά στο 10λεπτο ή να την αφήσει να ψηθεί παραπάνω, ιδού η απορία». Ο Γιάννης κρατώντας ένα διαφημιστικό φυλλάδιο με μια μηχανή «κούκλα», αναρωτιόταν, «να δώσει κανείς το παπάκι και να πάρει μηχανάκι, ιδού η απορία». Ο Γιάννης κρατώντας έναν λογαριασμό της Δ.Ε.Η, αναρωτιόταν, «να πληρώσει κανείς το χαράτσι ή να μην το πληρώσει, ιδού η απορία». Τέλος, ο Νίκος κρατώντας μια φωτογραφία της καλής του, αναρωτιόταν, «να το πάω το κορίτσι διακοπές ή να μην το πάω, ιδού η απορία».
Την ώρα εκείνη, περνούν δύο περαστικοί από το σημείο που είναι συγκεντρωμένοι οι τέσσερις φίλοι. Οι δύο περαστικοί (Σύμβουλος Σταδιοδρομίας και Σύμβουλος Ψυχολογίας) τους υπόσχονται να τους οδηγήσουν σε ένα μέρος που θα μπορέσουν να δώσουν απαντήσεις στα ερωτήματα τους, και πως θα έχουν την αμέριστη υποστήριξη τους. Οι τέσσερις φίλοι τους ακολουθούν και φτάνουν σε ένα σχολείο, που φαινόταν αλλιώτικο από τ’ άλλα (Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας).
Οι τέσσερις φίλοι κοντοστέκονται και ένα καινούριο δίλλημα τους γεννάται, «να επιστρέψει κανείς στα θρανία ή να μην επιστρέψει, ιδού η απορία». Οι δύο περαστικοί τους βοηθούν να πάρουν την απόφαση να μπουν και να παραμείνουν στο σχολείο αυτό.
Τελικά, ο Τάσος έμαθε στο σχολείο να υπολογίζει το χρόνο ψησίματος της τσιπούρας με τη παρακάτω μαθηματική σχέση: Χρόνος ψησίματος τσιπούρας = ισχύς θράκας/υπομονή φιλοξενούμενων (Μαθηματικός Γραμματισμός και Φυσικές Επιστήμες).
Ο Γιάννης με τη σειρά του, στο σχολείο έμαθε για την ανακύκλωση και έτσι απέσυρε το παλιό του παπάκι και πήρε μηχανάκι (Περιβαλλοντικός Γραμματισμός). Τώρα βέβαια που έχει τη καινούρια μηχανή και τον γλυκοκοιτάζουν τα κορίτσια της γειτονίας έχει άλλο δίλημμα «να παντρευτεί κανείς ή να μην παντρευτεί, ιδού η απορία».
Ο Νίκος αυτό που έμαθε στο σχολείο ήταν να κάνει τον Κινέζο κάθε φορά που πηγαίνει στη Δ.Ε.Η ή αν χρειαστεί να τους αρχίζει στα…γαλλικά (Ξένες Γλώσσες).
Τέλος, ο Γιώργος έμαθε να ταξιδεύει μέσα από τη ποίηση και τη λογοτεχνία (Γλωσσικός Γραμματισμός), και να αντιμετωπίζει τη μουρμούρα της καλής του με συζήτηση (Κοινωνικός Γραμματισμός).”
Γ. Αποτελέσματα και Συμπεράσματα
Η τέχνη βέβαια ακόμα και εάν δεν μπορεί να αλλάξει άρδην και με τρόπο μαγικό τον τρόπο που σκέφτονται και δρουν οι εκπαιδευόμενοι, έχει σίγουρα τη δυνατότητα να τους κάνει να δουν τα πράγματα από μια διαφορετική πλευρά. Το βίντεο που ο Carlos Lascano έφτιαξε, μια ταινία μικρού μήκους, τη Lila, για τον τρόπο που βλέπει τη ζωή η ζωγράφος-πρωταγωνίστρια, αναδεικνύει ακριβώς την δυνατότητα αυτή της τέχνης:
Lila : μια γλυκιά ταινία μικρού μήκους για τη ζωή
Βιβλιογραφία
Courau, S. (2000). Τα βασικά εργαλεία του εκπαιδευτή ενηλίκων. Αθήνα, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Κόκκος , Α . και Συνεργάτες (2011). Εκπαίδευση μέσα από τις τέχνες. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Rogers, A. (1999). Η εκπαίδευση ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο.