ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΑΝΑΠΟΔΑ: ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΗΣ ΑΝΕΣΤΡΑΜΜΕΝΗΣ ΤΑΞΗΣ

ISSN:1792-2674

Φίλη Δήμητρα

dimitra_fili@hotmail.com

Εκπαιδευτικός ΠΕ60

Περίληψη

Κατά την προσπάθεια δημιουργίας ενός καινοτόμου μαθησιακού περιβάλλοντος στην καθημερινή πρακτική στις σχολικές αίθουσες, οι εκπαιδευτικοί καλούνται να εισάγουν και να αξιοποιήσουν τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών με δημιουργικό τρόπο και να επιλέξουν μια αναπτυξιακά κατάλληλη μέθοδο για τους/ις μαθητές/τριές τους, ανταποκρινόμενοι στις σύγχρονες προκλήσεις της κοινωνίας. Ειδικότερα, το τελευταίο χρονικό διάστημα, στη μετά πανδημία εποχή, οι ΤΠΕ μέσω της παιδαγωγικής αξιοποίησης τους εξυπηρετούν σε ολοένα και αυξανόμενο ρυθμό τους/τις εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης να ανταποκριθούν στην ανάγκη διαμόρφωσης ελκυστικών ευκαιριών μάθησης για όλους τους/τις μαθητές/τριες, με αλληλεπιδραστικό και συνεργατικό χαρακτήρα.

Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον και με στόχο την καλλιέργεια εργαλείων επιστήμης και τεχνολογίας, το παρόν σχολικό έτος στο νηπιαγωγείο μας (4^ο Νηπιαγωγείο Νέας Κυδωνίας) εφαρμόσθηκε σε τακτά χρονικά διαστήματα το διδακτικό μοντέλο της ανεστραμμένης τάξης. Πρόκειται για μια εκπαιδευτική μέθοδο, η οποία περιλαμβάνει στοιχεία μικτής μάθησης (blendedlearning): οι μαθητές/τριες παρακολουθούν στο σπίτι τους το θεωρητικό μέρος και όταν επιστρέψουν στην σχολική αίθουσα εφαρμόζουν την γνώση που απέκτησαν μέσω ομαδικών και συνεργατικών μαθησιακών δραστηριοτήτων. Ουσιαστικά, με την αξιοποίηση της συγκεκριμένης μεθόδου μεταφέρεται η μάθηση από την ομάδα στο ίδιο το άτομο, στον προσωπικό του χώρο και αφομοιώνεται στον ατομικό ρυθμό μάθησης. Παράλληλα, η δυναμική και η δράση της ομάδας κατά τη φάση της εμπέδωσης των νέων πληροφοριών μετασχηματίζεται σε μορφή αλληλεπίδρασης μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητών. Ο/η εκπαιδευτικός δεν κατέχει πλέον τον ρόλο του  καθοδηγητή (με την στενή έννοια του όρου) αλλά του συμμετέχοντα και διευκολυντή της όλης διαδικασίας.

Το παρόν άρθρο, το οποίο παρουσιάστηκε ως καλή πρακτική στο πλαίσιο της αυτομόρφωσης των εκπαιδευτικών στην 1η Συνδιάσκεψη (Συνέδριο) ΔΙ.Π.Ε Χανίων «Η φωνή των εκπαιδευτικών και των διοικητικών ‘από τα κάτω’: Ανοίγουμε τις πόρτες μας, μιλάμε για το έργο μας, ανταλλάσσουμε πρακτικές, δημιουργούμε κοινότητες  μάθησης…»,επιχειρεί να παρουσιάσει μια σύντομη θεωρητική πλαισίωση, τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιήθηκε το μοντέλο της ανεστραμμένης τάξης, τα θετικά σημεία και τις δυσκολίες που αναδύθηκαν κατά την προσπάθεια εφαρμογής του μοντέλου.

Λέξεις κλειδιά: ανεστραμμένη τάξη, πρωτοβάθμια εκπαίδευση, νηπιαγωγείο

1. Εισαγωγή

Οι εκπαιδευτικοί ασκώντας το παιδαγωγικό και διδακτικό τους έργο στη σύγχρονη εποχή, επιχειρούν να εισάγουν καινοτομίες και να συμβαδίσουν με τις απαιτήσεις του 21^ου αιώνα, εκ των οποίων ίσως η πιο σημαντική καινοτομία των τελευταίων ετών για το χώρο της εκπαίδευσης είναι η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών και η ουσιαστική τους χρήση. Οι τεχνολογίες αυτές στον ελληνικό χώρο έχουν ονομαστεί ως Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (InformationalandCommunicationalTechnology) και αναφέρονται σε όλες τις δυνατότητες που μας προσφέρουν τα μέσα πληροφορικής και οι σχετικές  τεχνολογίες, με στόχο τη δημιουργία συνθηκών επικοινωνίας αλλά και την ανάπτυξη της γνώσης.

Το σύγχρονο ενδιαφέρον της κοινότητας των εκπαιδευτικών εστιάζεται (μεταξύ άλλων) στον εντοπισμό μεθόδων, οι οποίες δύναται να καλύψουν την ανάγκη για πιο αποτελεσματική αξιοποίηση όλων των θετικών στοιχείων της εφαρμογής των ΤΠΕ, χωρίς ταυτόχρονα να λησμονούνται οι θετικές πρακτικές της παραδοσιακής τάξης. Το σκοπό αυτό εξυπηρετούν τα μοντέλα μικτής μάθησης- blendedlearning, ένα εκ των οποίων είναι το διδακτικό μοντέλο της «Ανεστραμμένης Τάξης». Στην Ανεστραμμένη Τάξη υπάρχει μετατόπιση από το παραδοσιακό μοντέλο της διδασκαλίας και της μάθησης από πλευράς εκπαιδευτικού, στην παροχή των νέων γνώσεων υπό τη μορφή βίντεο με εκπαιδευτικό περιεχόμενο, το οποίο είναι στη διάθεση των μαθητών/τριών στον προσωπικό τους χώρο. Οι μαθητές/τριες έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν με ασύγχρονες μεθόδους, στον δικό τους ατομικό χρόνο και από το σπίτι, τις νέες γνώσεις που περιλαμβάνονται στα εκπαιδευτικά βίντεο τα οποία έχει προετοιμάσει ο/η εκπαιδευτικός της τάξης. Με τον τρόπο αυτό, οι μαθητές/τριες έχουν αποκτήσει σημαντικό μέρος των νέων πληροφοριών πριν παρευρεθούν στη σχολική αίθουσα, επιτρέποντας σε όλο το μαθητικό δυναμικό να αξιοποιήσει το διαθέσιμο χρόνο στην τάξη για επίλυση αποριών αλλά, κυρίως, για εφαρμογή της νέα γνώσης μέσω συμμετοχικών και ομαδοσυνεργατικών δραστηριοτήτων (Flippedlearning, 2014) . Επί της ουσίας, πρόκειται για μια αντιστροφή της σειράς διδασκαλίας-εργασιών/ δραστηριοτήτων κατανόησης, ωστόσο, η διαδικασία αυτή καθαυτή δεν αρκεί για να χαρακτηριστεί ως μέθοδος ανεστραμμένης τάξης (Fungetal., 2021).

2. Κυρίως μέρος

2.1. Θεωρητικό Πλαίσιο

Την πιο διαδεδομένη εφαρμογή της ανεστραμμένης τάξης θεωρείται ότι  εισήγαγαν οι καθηγητές Χημείας στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο JonBergmann και AaronSams, οι οποίοι προκειμένου να εξυπηρετήσουν τους μαθητές τους οι οποίοι δε μπορούσαν να παρευρεθούν στο μάθημα, άρχισαν να δημιουργούν ηλεκτρονικά μαθήματα συγκεντρώνοντας τις σημειώσεις τους από τις παραδόσεις τους στην αίθουσα και να τις συγκεντρώνουν σε βίντεο, το οποίο στο τέλος το  αναρτούσαν στον ιστότοπο του youtube και το πρόσφεραν σε όσους/ες μαθητές/τριες απουσίαζαν, οι οποίοι θα είχαν τη δυνατότητα ετεροχρονισμένα να το παρακολουθήσουν όσες φορές επιθυμούσαν (Bergmann&Sams, 2012).

Κατά την εφαρμογή του διδακτικού μοντέλου της ανεστραμμένης τάξης ενδέχεται να αλλάξουν διάφοροι περίμετροι και συνθήκες, ωστόσο, η βάση του μοντέλου στηρίζεται σε τρία στάδια προετοιμασία και σε τέσσερις βασικούς πυλώνες. Τα βήματα προετοιμασίας αφορούν στο πρώτο στάδιο το οποίο τοποθετείται «πριν την τάξη»,κατά το οποίο οι μαθητές/τριες έρχονται σε επαφή με το υλικό για μελέτη με τη χρήση εργαλείων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν όσες φορές επιθυμούν στον προσωπικό τους ρυθμό. Στο δεύτερο στάδιο «μέσα στην τάξη» και εφόσον οι μαθητές/τριες έχουν μελετήσει το σχετικό υλικό αξιοποιούνται διδακτικές τεχνικές με έμφαση στο ενεργητικό και συμμετοχικό προφίλ μάθησης,με την υποβοήθηση και καθοδήγηση του εκπαιδευτικού. Στο τρίτο στάδιο «μετά την τάξη» δίνεται οι δυνατότητα στους/στις μαθητές/τριες να σκεφτούν κριτικά ως προς τον εαυτό τους και το επίπεδο της αποκτηθείσας γνώσης και της επίδοσής τους, έχοντας την ευκαιρία να επαναχρησιμοποιήσουν το αρχικό υλικό μελέτης (Estesetal., 2014).

Οι βασικοί πυλώνες πάνω στους οποίους βασίζεται η εφαρμογή της ανεστραμμένης τάξης και οι οποίοι προέρχονται από τη λέξη FLIP είναι τέσσερις:  Ευέλικτο περιβάλλον (Flexibleenvironment), Μαθησιακή κουλτούρα (Learningculture), Στοχευμένο περιεχόμενο (Intentionalcontent) και Εκπαιδευτικός επαγγελματίας (Professionaleducator). Πρώτη και σημαντική προϋπόθεση είναι η ευελιξία του περιβάλλοντος της εφαρμογής του μοντέλου με την αλλαγή του ρόλου του εκπαιδευτικού και τον περιορισμό του από αυθεντία σε οδηγό και εμψυχωτή της διαδικασίας. Η δεύτερη αλλαγή αφορά στη μετατροπή των μαθητών  σε ενεργά μέλη, ώστε να είναι σε θέση να θέτουν στόχους και να αξιολογούν το προς μελέτη υλικό. Τρίτη βασική παράμετρο αποτελεί η μέθοδος που θα εργαστεί ο εκπαιδευτικός για να προετοιμάσει το υλικό προς μελέτη στο σπίτι, το οποίο θα πρέπει να είναι συγκεκριμένο και εναρμονισμένο με το κεντρικό θέμα της κάθε θεματικής ενότητας που εξετάζεται. Τέταρτο σημαντικό πυλώνα αποτελεί ο ίδιος ο εκπαιδευτικός, ο οποίος για να ολοκληρώσει την εφαρμογή του διδακτικού μοντέλου της ανεστραμμένης τάξης οφείλει να είναι εξοικειωμένος με τις ΤΠΕ, να αξιοποιεί τον διαθέσιμο χρόνο μέσα στη σχολική αίθουσα για επίλυση αποριών και επιτυχία του στόχου, παραμένοντας ως απλός καθοδηγητής και υποστηρικτής της όλης διαδικασίας (Bishop&Verleger, 2013).

Το μοντέλο της ανεστραμμένης τάξης ή μάθησης περικλείει κατά την εφαρμογή του θεωρίες μάθησης όπως:ο συμπεριφορισμός θετική αλλαγή στη συμπεριφορά ενός ατόμου η οποία συντελέστηκε βάσει σχετικών εμπειριών (Thorndike,Skinner, Pavlov κ.α.), ο κονστρουκτιβισμός ή εποικοδομητισμόςκατασκευή της γνώσης με ενεργητική συμμετοχή του ατόμου μέσα σε ατομικές και κοινωνικές-συνεργατικές διαδικασίες (Piaget, Vygotsky, Dewey, Bruner κ.α.), η ενεργητική μάθηση ενεργός εμπλοκή των μαθητών/τριών στη μαθησιακή διαδικασία με τη χρήση υψηλού επιπέδου σκέψης και αναστοχασμού της διαδικασίας μέσα από ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες, και η συνεργατική μάθηση ομάδες μαθητών/τριών στις οποίες εργάζονται μαζί για την επίλυση ενός προβλήματος ή στόχου ενώ ταυτόχρονα ενισχύεται η κριτική σκέψη και οι δεξιότητες συνεργασίας των ατόμων.

2.2 Η πρακτική εφαρμογή στη σχολική μας αίθουσα

Το σχολικό έτος 2023 – 2024 αποφασίσθηκε από τις νηπιαγωγούς του 4^ου Νηπιαγωγείου Νέας Κυδωνίας να εφαρμοσθεί η συγκεκριμένη διδακτική προσέγγιση της ανεστραμμένης τάξης  Στο πλαίσιο του νηπιαγωγείου, εφαρμόσθηκε η ακόλουθη διαδικασία. Αρχικά, δόθηκε έμφαση στην προετοιμασία του υλικού (εκπαιδευτικά βίντεο, ιστορίες, τραγούδια ή διαδραστικά παιχνίδια που μπορούν να παρακολουθούν τα παιδιά στο σπίτι, με τη βοήθεια των γονιών τους), τα οποία είτε δημιουργήθηκαν από τις εκπαιδευτικούς είτε χρησιμοποιήθηκαν έτοιμα από ελεύθερο σχετικό εκπαιδευτικό υλικό στο διαδίκτυο. Από την πρώτη συνάντηση του Συλλόγου Διδασκουσών με το σύνολο των οικογενειών των μαθητών/τριών του νηπιαγωγείου, ενημερώθηκαν οι γονείς/κηδεμόνες από το εκπαιδευτικό προσωπικό για την προσέγγιση και ενθαρρύνθηκαν να συμμετέχουν ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Επιπλέον, στην παρούσα συνάντηση με τους γονείς εξασφαλίστηκε η πρόσβαση του συνόλου των οικογενειών σε διαδίκτυο και ηλεκτρονικό υπολογιστή, φορητή ταμπλέτα ή/και κινητό τηλέφωνο. Τέλος, ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στην προετοιμασία  διαδραστικών και πρακτικών δραστηριοτήτων κατά την επιστροφή των μαθητών/τριών στη σχολική αίθουσα (εργαστήρια, παιχνίδια ρόλων, ομαδικές εργασίες και άλλες δραστηριότητες που ενθαρρύνουν την κοινωνική αλληλεπίδραση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων).

2.2.1.Παράδειγμα Εφαρμογής Ανεστραμμένης Τάξης στο Νηπιαγωγείο

Σε αυτό το σημείο ακολουθεί ένα συνοπτικό παράδειγμα αξιοποίησης της μεθόδου της ανεστραμμένης τάξης στο νηπιαγωγείο το παρόν σχολικό έτος.

Θέμα: Οι Τέσσερις Εποχές

Εργασίες για το σπίτι:

• Εκπαιδευτικό Βίντεο: Οι γονείς και τα παιδιά παρακολουθούν ένα σύντομο και διασκεδαστικό βίντεο για τις τέσσερις εποχές. Το βίντεο περιλαμβάνει εικόνες και τραγούδια που περιγράφουν τα χαρακτηριστικά κάθε εποχής (π.χ. τα χρώματα του φθινοπώρου, το χιόνι του χειμώνα, τα λουλούδια της άνοιξης, τη ζέστη του καλοκαιριού κ.α.).
• Δραστηριότητα: Οι γονείς βοηθούν τα παιδιά να δημιουργήσουν ένα ημερολόγιο εποχών. Κάθε μήνα, τα παιδιά ζωγραφίζουν ή κολλούν εικόνες που αντιπροσωπεύουν την τρέχουσα εποχή. Οι γονείς συζητούν με τα παιδιά τι παρατηρούν στη φύση αυτήν την εποχή και ανταλλάσσουν απόψεις και εμπειρίες.
• Δημιουργικό Παιχνίδι: Τα παιδιά επιλέγουν την αγαπημένη τους εποχή και φτιάχνουν ένα κολλάζ με εικόνες, φύλλα, ή άλλες φυσικές συλλογές που βρίσκουν στο σπίτι ή στη γειτονιά.

Επιστροφή στην τάξη:

• Συζήτηση: Η ημέρα ξεκινάει με μια συζήτηση για το βίντεο και τις δραστηριότητες που έκαναν τα παιδιά στο σπίτι. Κάθε παιδί παρουσιάζει το κολλάζ του και μιλά για την αγαπημένη του εποχή.
• Διαδραστικές Δραστηριότητες: Τα παιδιά συμμετέχουν σε δραστηριότητες που αντιπροσωπεύουν κάθε εποχή. Για παράδειγμα:

1. Φθινόπωρο: Μαζεύουν και αναγνωρίζουν φύλλα διαφορετικών χρωμάτων, μεγεθών, κάνουν υποθέσεις, θέτουν ερωτήματα κ.α.
2. Χειμώνας: Δημιουργούν χειμωνιάτικες σκηνές με βαμβάκι και χαρτί, ταξιδεύουν νοερά σε ένα παγωμένο τοπίο, συναντούν ζώα των πάγων κ.α.
3. Άνοιξη: Φυτεύουν σπόρους σε γλαστράκια και μαθαίνουν για την ανάπτυξη των φυτών, δραματοποιούν την άνθιση των φυτών, κάνουν πειράματα κ.α.
4. Καλοκαίρι: Παίζουν παιχνίδια με νερό σε εξωτερικό χώρο, δραματοποιούν τον κύκλο του νερού, αξιοποιούν εκπαιδευτική ρομποτική με σχετικό τρόπο κ.α.

• Τραγούδια και Παιχνίδια: Τα παιδιά μαθαίνουν τραγούδια για κάθε εποχή και συμμετέχουν σε παιχνίδια ρόλων, προσποιούμενα τις δραστηριότητες που κάνουν οι άνθρωποι σε κάθε εποχή (π.χ. πώς ντύνονται, τι τρώνε, πώς διασκεδάζουν κ.α.).
• Καλλιτεχνικές Δραστηριότητες: Δημιουργούν εποχικά έργα τέχνης, όπως ζωγραφιές, χειροτεχνίες και κατασκευές που σχετίζονται με τις τέσσερις εποχές. Για παράδειγμα, μπορούν να φτιάξουν χιονάνθρωπους από χαρτί το χειμώνα ή να φτιάξουν λουλούδια από χαρτόνι την άνοιξη.
• Ομαδικά Παιχνίδια: Συμμετέχουν σε ομαδικά παιχνίδια που προάγουν την κίνηση και τη συνεργασία, όπως κυνήγι θησαυρού, στο οποίο τα παιδιά αναζητούν αντικείμενα που σχετίζονται με κάθε εποχή.    

2.3 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της εφαρμογής της ανεστραμμένης τάξης

Η εφαρμογή της ανεστραμμένης τάξης στο νηπιαγωγείο διαπιστώθηκε ότι προσφέρει πολλά θετικά σημεία, τα οποία συμβάλλουν στην ανάπτυξη των παιδιών και στη βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας (πίνακας 1). Αρχικά παρατηρήθηκε ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ γονεών και παιδιών μέσω της ενεργής συμμετοχής και υποστήριξης των πρώτων στην εκπαιδευτική διαδικασία των δεύτερων. Ένα ακόμη θετικό σημείο αφορά στην ενεργή μάθηση των μαθητών/τριών μέσω των διαδραστικών δραστηριοτήτων και της μάθησης μέσω παιχνιδιού. Επιπλέον, επιτεύχθηκε εξατομίκευση της μάθησης καθώς το υλικό και οι δραστηριότητες προσαρμόζονταν στις ανάγκες των παιδιών, επιτρέποντας τους να συμμετέχουν στον δικό τους ρυθμό και ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ανάγκες τους. Στα θετικά στοιχεία συγκαταλέγονται, επίσης, η δυνατότητα πολυαισθητηριακής προσέγγισης με τη χρήση διαφορετικών μέσων και η ενίσχυση της δημιουργικότητας, η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων μέσω της ομαδικής συνεργασίας στις  δραστηριότητες και η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των παιδιών με την αξιοποίηση των παρουσιάσεων των εργασιώντους και της συμμετοχής τους σε συζητήσεις. Επιπλέον, η αξιοποίηση της μεθόδου της ανεστραμμένης τάξης πρόσφερε τη δυνατότητα βελτίωσης της ποιότητας του χρόνου στη σχολική αίθουσα και ενίσχυσης της εμπειρικής μάθησης (πρακτική εφαρμογή της νέας γνώσης και ενεργή συμμετοχή των παιδιών). Τέλος, παρατηρήθηκε ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών/τριών μέσω ερωτήσεων, συζητήσεων και προτάσεων για τη λύση προβλημάτων καθώς και ενίσχυση της ευέλικτης και ανεξάρτητης  μάθησης με την παροχή ευελιξίας στο καθημερινό πρόγραμμα κάθε οικογένειας.

Πίνακας 1

Αναφορικά με τις προκλήσεις και τις δυσκολίες που αντιμετωπίστηκαν κατά την εφαρμογή της διδακτικής μεθόδου της ανεστραμμένης τάξης στο νηπιαγωγείο ακολουθούν τα κυριότερα σημεία που αντιμετωπίστηκαν (πίνακας 2). Αρχικά διαπιστώθηκαν σε μικρό αριθμό παιδιών τεχνολογικοί περιορισμοί που αφορούσαν σε αξιόπιστη σύνδεση στο διαδίκτυο και σε τεχνικές δυσκολίες σχετικά με την παρακολούθηση του υλικού προς μελέτη. Σχετικά με την εμπλοκή των γονέων, ένας μικρός αριθμός οικογενειών δεν ανταποκρίθηκε στον αναμενόμενο βαθμό στη μελέτη του υλικού στο σπίτι και αφορούσε σε συνθήκες διαθεσιμότητας και δέσμευσης (λόγω έλλειψης χρόνου-ενέργειας, εργασιακών υποχρεώσεων κ.α.). Επιπλέον, σύμφωνα με τις απόψεις των γονέων που συμμετείχαν, διαπιστώθηκε πως τα παιδιά της νηπιακής ηλικίας ενδέχεται να δυσκολεύονται να διατηρήσουν το ενδιαφέρον τους και να ενισχύσουν τα κίνητρα για μάθηση για αρκετή ώρα κατά την απουσία του εκπαιδευτικού ή/και των συμμαθητών/τριών τους. Τέλος, από πλευράς εκπαιδευτικών στα αρνητικά στοιχεία συγκαταλέγονται σημεία όπως ο απαιτούμενος χρόνος προετοιμασίας του υλικού με σκοπό να εξασφαλισθεί η ποιότητα του περιεχομένου, η άμεση αξιολόγηση και παρακολούθηση της προόδου και η παροχή άμεσης και κατάλληλης ανατροφοδότησης στα παιδιά και του γονείς.

Πίνακας 2

3. Συζήτηση – Συμπεράσματα

Λαμβάνοντας υπόψη όσα αναφέρθηκαν προκύπτει το συμπέρασμα ότι το διδακτικό μοντέλο της ανεστραμμένης τάξης στο νηπιαγωγείο, παρά το γεγονός ότι στη χώρα μας βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο και ότι η παρούσα καλή πρακτική όπως περιγράφηκε αποτελεί προϊόν ενός μόνο σχολικού έτους, είναι δυνατό να προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα στο σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας ενισχύοντας τη συνεργασία του παιδαγωγικού τριγώνου μαθητές-γονείς-εκπαιδευτικοί. Σε αυτήν την κατεύθυνση οι εκπαιδευτικοί που επιθυμούν να εφαρμόσουν αντίστοιχες πρακτικές στο μέλλον, κρίνετε πως θα χρειαστούν σχετική εκπαίδευση και υποστήριξη με κατάλληλα προγράμματα επιμόρφωσης, ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού (πολυμεσικά εργαλεία στις ανάγκες των παιδιών νηπιακής ηλικίας) και κοινά προγράμματα ενημέρωσης σχετικά με την εφαρμογή πρακτικών συνεργασίας μεταξύ σχολείου-οικογένειας (Λαμπούδης, Σιάκας &Κορακάκης, 2021).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνόγλωσση

Λαμπούδης,  Σ.,  Σιάκας,  Σ.,&Κορακάκης,  Γ.  (2021).  Πλεονεκτήματα  και  μειονεκτήματα  της ανεστραμμένης τάξης. Πρακτικά 13^thConferenceonInformaticsinEducation –ΗΠληροφορικήστηνΕκπαίδευση, σσ. 361-376.ΙόνιοΠανεπιστήμιο&ΠΑ.ΠΕΙ.

Ξενόγλωσση

Bergmann, J., & Sams, A. (2012). Flip Your Classroom: Reach Every Student in Every Class Every Day. WashingtonDC: InternationalSocietyforTechnologyinEducation.

Bishop, J. L., &Verleger, M. A. (2013). The Flipped Classroom: A Survey of the Research. 120th American Society for Engineering Education Annual Conference and Exposition, 30, 1-18.

Estes, M. D., Ingram, R., Liu, J. C. (2014). A review of flipped classroom research, practice, and technologies. International HETL Review, Volume 4, Article 7. https://www.hetl.org/a-review-of-flipped-classroom-research-practice-and-technologies/

Flipped learning (2014). Definition of Flipped Learning. https://flippedlearning.org/definition-of-flipped-learning/

Flipped Learning Network (FLN). (2014) The Four Pillars of F-L-I-P™ . https://flippedlearning.org/wp-content/uploads/2016/07/FLIP_handout_FNL_Web.pdf

Fung,  C.  H.,  Besser,  M.,  &  Poon,  K.  K.  (2021).  Systematic  Literature  Review  of  Flipped  Classroom  in Mathematics. Eurasia  Journal  of  Mathematics,  Science  and  Technology  Education,  17(6), em1974,  1-17. https://doi.org/10.29333/ejmste/10900